Vingroup và một năm nhìn lại

Dương Quốc Chính

25-12-2019

Đọc thông điệp đầu năm 2019 của anh Vượng, chắc chả ai ngờ là giờ đây VIN đã bán Vinmart, VinEco, VinPro và Adayroi! thì đóng cửa. Vì anh đã chém là không thu hẹp mà chỉ mở rộng thêm mảng dịch vụ!

Anh Vượng vốn là thần tượng của biết bao người Việt. Đúng thôi, vì anh giàu nhất VN, là tỷ phú đô la. Đương nhiên anh là người giỏi, rất giỏi, nhiều người nghĩ là anh không thể sai. Vì người giàu luôn đúng! Thực tế anh đã từng sai, chẳng qua người ta lấp liếm đi để biến sai thành đúng. Cái sai đầu tiên của anh là tự nuôi quân để thiết kế xây dựng. Giá phải trả không nhỏ, nó khiến anh phải miễn phí dịch vụ 10 năm cho các cư dân “Roi” và “Tham”, là các dự án có thiết kế dở nhất.

Vừa rồi, anh VIN tiếp tục tặng điện thoại Vsmart cho cư dân Vinhomes như món quà tri ân, khiến nhiều người xôn xao, cảm phục! Anh tri ân thật không? Mình cho không. Đó cũng là thủ pháp biến sai thành đúng của VIN, giống như việc tặng phí dịch vụ nói trên mà thôi.

Tại sao lại nhận định như vậy?

Đó là do VIN đã sai khi sản xuất ồ ạt điện thoại với cấu hình thấp, bán không nổi thì đành phải tặng thôi, mà chả còn tặng ai được khác ngoài khách hàng cũ, với cái tiếng là tri ân. Vì điện thoại là món đồ công nghệ, ế thêm 6 tháng nữa thì cho cũng chẳng ai thèm lấy. Mấy cái điện thoại hàng tặng của VIN đang có cấu hình hạng bét so với các loại điện thoại đang bán. Giá khoảng 2 triệu đồng. Cư dân Vinhomes có thu nhập từ trung bình khá đến cao, nên đảm bảo đa số không thèm dùng điện thoại này, họ sẽ đem cho hoặc bán lại. Điện thoại này chỉ hợp với người già và nghèo, trẻ con cũng không thích, do chơi game sẽ yếu.

Có nghĩa là VIN đã định vị sai đối tượng được tặng. Tặng cái người khác không cần là tối kỵ, sẽ khiến cho chiếc điện thoại trở nên bị coi thường, rẻ rúng. Lẽ ra, cư dân phải được tặng loại cao cấp nhất, nhì mới phải.

Cũng có thể, VIN muốn phát tán sản phẩm của mình theo kiểu rẻ tiền như phát tờ rơi ở ngã tư. Những cách đó là cách hạ cấp, không dành cho những sản phẩm được định vị thương hiệu ở mức cao. Hai triệu đồng cho một món quà thì không phải là nhỏ, nhưng thà rằng tặng rau sạch như trước, thì còn giá trị hơn. Vì rau sạch là sản phẩm cao cấp tuy giá trị thấp.

VIN có thêm chính sách bán bia kèm lạc là tặng xe Fadil hoặc voucher mua xe trị giá 350 triệu đồng khi mua shop house. Hành động này cũng gặp phải vấn đề gần giống. Vì xe Fadil là thương hiệu cấp thấp, dân có vài chục tỷ đồng mua shop house của VIN sẽ không mua xe đó. Thậm chí các dòng sedan hay SUV cũng rất khó để thuyết phục những người có mấy chục tỷ đồng. Vì người giàu thì cần thương hiệu và sự an toàn tính mạng.

Nhưng việc kèm lạc đó lại khiến cho người mua đặt ra câu hỏi, phải chăng giá nhà đã bị đẩy cao thêm 350 triệu đồng để bù vào cái xe?! Thủ thuật bán hàng đương nhiên là phải thế. Chính điều đó có thể khiến cho việc bắt buộc kèm lạc này làm giảm đi khả năng tiêu thụ shop house, cho dù voucher có thể bán lại (kiểu gì cũng chỉ bán được nhiều lắm là giá 300 triệu đồng thậm chí thấp hơn hoặc khó bán).

Động thái thứ 3 của VIN là công bố mỗi chiếc xe bán ra VIN chấp nhận lỗ 300 triệu đồng! Cách quảng bá sản phẩm này khá cũ và rẻ tiền. Giống hệt đi mua rau ngoài chợ. Người bán luôn mồm kêu phải chịu lỗ hoặc lãi không đáng kể dù có thể họ đang chặt chém. Kiểu ấy may ra bịp được các mẹ bỉm sữa.

Phải chăng VIN đã thay đổi cách PR, thay vì theo hướng chảnh chó thì hạ cấp, bình dân hóa?! Họ đang tự mâu thuẫn khi quảng cáo xe luôn mồm có từ đẳng cấp nhưng lại khoe là bán lỗ? Ai tin?

Mình cho rằng, thời điểm hiện tại là thời điểm khó khăn nhất của VIN, có thể nói là đứng trên bờ vực. Tuy tiền họ còn rất nhiều nhờ vào bất động sản siêu lợi nhuận, nhưng họ lại đang sở hữu 2 cỗ máy đốt tiền là ô tô và điện thoại. Nếu 2 ngành này mà không kịp có lãi sớm trong vòng 3-5 năm tới, thì có thể nó sẽ giết chết VIN. Vì BĐS sẽ ngày càng khó khăn, do thị trường dần tới điểm bão hòa. Bão hòa không phải do đa số dân đã có đủ nhà, mà là do người có đủ tiền mua nhà Vinhomes thì đã mua đủ. BĐS còn có chu kỳ suy thoái, nếu điểm đáy rơi vào trước khi 2 ngành công nghệ, chế tạo này có lãi thì VIN sẽ chết hoặc tan rã.

Lưu ý là các dự án BĐS của VIN phần nhiều là đã chạy thủ tục từ thời Thủ tướng 3X, dễ hơn thời điểm này nhiều. Khi mà anh em quản lý rón rén hơn trước, vì sợ vào lò. Mà dự án BĐS thành bại thì phụ thuộc chính vào quan hệ, để chạy thủ tục được nhanh. BĐS cũng là ngành mà có nhiều khoản chi bẩn nhất. Thế mạnh của VIN chính là việc mua lại đất công ở vị trí trung tâm để xây chung cư. Các dự án đó khó mà tránh khỏi có tiền nổi tiền chìm và lợi thế quan hệ mang tính quyết định.

Việc bắt anh Vũ, em trai anh Vượng, thực tế là cú dằn mặt của bác cả. Đó là lời cảnh báo chính anh, nếu anh không “làm người tử tế” thì anh cũng có thể bị hốt. Việc xử lý nguyên thứ trưởng Bộ QP, do liên quan đến việc bán đất QP, chắc chắn khiến anh phải suy nghĩ.

Việc bán Vinmart, VinEco, đóng cửa VinPro, Adayroi! (chắc do không ai mua), đơn giản là để cắt lỗ chứ không phải như những lời hoa mỹ mà báo chí, seeder bơm thổi. Theo mình biết thì mấy thứ này chưa bao giờ lãi, hoặc lãi rất ít. Nhưng vì BĐS có nhiều khoản tù mù, nên cần những thứ đó để xào nấu. Sắp tới, do BĐS bị thu hẹp, nên những những thứ đó phải bị đẩy đi thôi. Sản xuất ô tô, điện thoại, TV thì không cần phải xào nấu gì đáng kể so với BĐS.

Nói gì nói, mình ủng hộ anh Vượng chuyển hướng sang sản xuất, vì dù sao nó cũng bền vững hơn là BĐS. Nhưng thời điểm này, mình thấy lành ít dữ nhiều. Số phận của VIN sẽ phụ thuộc vào canh bạc Vinfast, VIN đặt cược cả tập đoàn vào đó. Vì thế, VIN có thể sánh vai được với các tập đoàn công nghệ thế giới hay không, điều đó phụ thuộc rất lớn vào công PR, định hướng dư luận, để thuyết phục khách hàng. Không hề đơn giản.

Thế giới công nghệ cạnh tranh vô cùng khốc liệt, những hãng công nghệ hàng đầu thế giới như Motorola, Palm One, RIM (Blackberry), Ericson, IBM, HTC… một thời đình đám có thể chết hay ngắc ngoải sau 5 năm. Hàng chục năm nay, ngoài Tesla, cũng không thấy có hãng ô tô nào mới nổi lên nhanh kiểu thánh Gióng, mà chỉ thấy các hãng hàng trăm năm tuổi chết đi hoặc bị bán.

Nhiều người so sánh Vinfast với các hãng xe Nhật, Hàn, để kích động tinh thần dân tộc và lòng yêu nước. Họ sai lầm khi không thấy điều khác biệt rất lớn là lúc đó người dân Nhật, Hàn yêu nước thật sự, lòng dân về 1 mối, họ chấp nhận hi sinh quyền lợi cá nhân để vun đắp cho các hãng nội địa. Còn VN, lòng yêu nước đang bị phân hóa, anh em yêu nước cũng đông nhưng anh em chửi nước cũng đông, lòng dân ly tán, thì kích động được 1 ông yêu nước thì bị 3 ông ghét chế độ kéo ngược lại. Đó là thử thách lớn nhất của VIN trong công tác PR.

Mình thấy phương án PR của VIN có 1 sai lầm mang tính chiến lược, đó là chơi kiểu tư duy nhị nguyên, địch ta. Tức là cố tình đẩy mình vào thế là kẻ thù của anh em phản động. Tinh thần dân tộc đâu buộc phải đồng nghĩa với yêu chế độ. Mà thành phần phản động sẽ càng ngày càng đông, đó là tương lai của đất nước, như thế khách hàng tiềm năng của VIN sẽ càng ngày càng giảm.

Doanh nghiệp nội địa đi theo hướng PR dân tộc là đúng, nhưng vẫn có thể đi 2 hàng, phải để đường lùi, nhỡ sau này chế độ thay đổi thì DN vẫn phải trường tồn.

Tất nhiên PR kiểu 2 hàng là rất khó, cần trình cao, làm sao để không mất lòng phe nào. Nhưng không phải là không thể làm được. Ví dụ như phe anh 3X, rõ ràng là CS, nhưng nhóm PR của ảnh vẫn chăn được khối anh em dân chủ. Thế là cao thủ.