18-11-2019
Tới bài kỳ này, điều chưa biết thì tôi đã “khai” rồi, mọi người khá tỏ rồi, chỉ còn một số điều chưa biết về thầy Năm, về những gì liên quan tới cách cư xử của chế độ mới.
Thầy hiệu trưởng Nguyễn Văn Năm có học vị phó tiến sĩ (nay gọi là tiến sĩ) cơ khí, học ở Liên Xô về. Trước tháng 4.1975, thầy là giảng viên Trường đại học cơ điện Bắc Thái (hai tỉnh Bắc Cạn và Thái Nguyên hồi đó nhập một, tên như vậy). Trường đặt ở thị xã Thái Nguyên, nay ai có dịp tới thành phố miền núi này sẽ thấy một cơ sở trường ven quốc lộ 3- đường 3 Tháng 2, rất to rộng, hoành tráng, Trường đại học Kỹ thuật công nghiệp Thái Nguyên, vốn sinh ra từ nó.
Tôi có ông bạn người Tày, tên Ma Duy Giang, học văn Tổng hợp xong về dạy ở đây, vừa được trời gọi hồi tháng 10. Tất nhiên hai vị không biết nhau bởi khi anh Giang hồi cư tỉnh Thái thì phó tiến sĩ Năm đã đương chức Hiệu trưởng Trường dự bị đại học Tiền Giang, cơ sở 1 tại huyện Châu Thành (Tiền Giang), cơ sở 2 tại 91 Nguyễn Chí Thanh quận 5, tiếp thu cơ sở vật chất của Đại học khoa học Sài Gòn cũ.
Bộ máy của trường sau giải phóng đương nhiên là các sĩ quan quân đội, hai thiếu tá mới chỉ hết lớp 10, Nguyễn Văn Su và Phan Văn Thạnh, đóng chức hiệu phó. Thêm một cán bộ tuyên huấn chuyên nghiệp cao to hồng hào như Tây là cụ Nguyễn Nhu từ Đại sứ quán bên Liên Xô về cũng hiệu phó luôn. Ba vị này chủ yếu làm công tác tổ chức và quản trị. Gánh nặng chuyên môn dồn lên ngài phó tiến sĩ hiệu trưởng. Phải khen cho những người làm tổ chức của Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, họ đã lần mò lên tận Thái Nguyên khỉ ho cò gáy chấm được một người xứng đáng cầm đầu ngôi trường mới toe. Nó phát triển nhanh như thế, chững chạc như thế, dĩ nhiên công của nhiều người, có cả tôi, hì hì, nhưng công đầu là thầy Năm. Các đời hiệu trưởng về sau, chỉ việc kế thừa, hưởng thụ và… phá là chính.
Thầy Năm là dân miền Nam tập kết, cũng sàn sàn lứa với các ông Phan Văn Khải, Lê Văn Triết, được bồi dưỡng làm hạt giống đỏ và đẩy đi Liên Xô. Sướng như đi Liên Xô. Thời ấy, dân Bắc muốn đi Liên Xô thì phải thuộc dạng xuất chúng, còn dân Nam chỉ cần là người… miền Nam, OK. Tôi chả biết đám ông Khải, ông Triết, rồi cả sau chút nữa là ông Trương Hòa Bình chẳng hạn có giỏi giang không, chứ cái cung cách của thầy Năm mà tôi biết, chứng tỏ người giỏi. Dù đám Bắc chúng tôi bị thầy đì sói trán nhưng cứ phải công nhận đó là ông hiệu trưởng tài. Không tài mà lại, khi cả nước đói vàng mắt, lương tháng giáo viên chỉ đủ sống dặt dẹo một tuần thì thầy nghĩ ngay ra việc tổ chức luyện thi đại học.
Cuối thập niên 70, suốt thập niên 80, nửa đầu 90, giáo viên của trường sống được là nhờ luyện thi, nhiều người giàu lên nhờ luyện thi. Trường dự bị đại học lừng danh về luyện thi. Thì ai cũng hiểu, luyện thi cũng là cách có “tác dụng” giết chết nhân tài, làm hỏng hệ đại học, nhưng thực thà mà nói, khi ấy thầy Năm đã thay mặt nhà nước góp phần cứu sống bao nhiêu gia đình giáo viên. Không có luyện thi, có lẽ đám giáo viên “lưu dung” sẽ bỏ đi, vượt biên hết, theo chân Đái Phụng Thời, Huỳnh Công Sanh, Cung Bỉnh Duyệt, Hứa Hồ Ngọc… hết. Lại chả chỉ còn trơ khấc đám nam tiến chúng tôi, thầy Năm sẽ hết đường huấn luyện.
Năm 1979, một hôm thầy hiệu trưởng gọi tôi lên, bảo mày đi với tao và bà Huệ. Cô Nguyễn Thị Huệ đương chức Trưởng phòng giáo vụ. Tôi hơi ngại, mình giáo viên quèn, lại đi với hai quan lớn. Chất lên cái xe Datsun màu xanh cũ kỹ 4 chỗ chạy tậm tạch, bò mãi mới tới con đường lạ hoắc ở quận 1. Lần đầu tiên trong đời, tôi được ngồi xe con. Tôi thấy biển tên đường Huỳnh Khương Ninh, sực nhớ đã đọc ở đâu đó người ta kể ông Lê Duẩn hồi trốn lại miền Nam không đi tập kết đã ẩn náu trên con đường này. Mấy thầy trò tôi tới nhà một phụ huynh, nhà phía số chẵn, gần chếch trường tiểu học. Thầy Năm bảo, đây là nhà ông Hồ Ngọc Chiếu, ba của con bé Hồ Ngọc Thúy, học sinh lớp mày chủ nhiệm. Thầy nói với tôi, ông Chiếu là anh, các ông Hồ Ngọc Cứ, Hồ Ngọc Nhuận là em. Họ là những nhân sĩ, có những đóng góp cho cách mạng. Cái Thúy nó quen với kiểu học ở miền Nam, nay nó học kiểu mới, không vô, cứ đòi nghỉ. Ông Chiếu nhờ nhà trường thuyết phục. Giá người khác thì tao cũng để xem xem, nhưng anh em ông Nhuận đang có những lăn tăn thất vọng về chế độ mới.
Ông Chiếu, ông Nhuận đúng là những bậc nhân sĩ, của họ Hồ Ngọc nổi tiếng ở miền Nam trước kia, ăn nói nhỏ nhẹ, tình cảm mà không xun xoe quỵ lụy mặc dù đang nhờ vả. Thầy Năm bảo với ông Chiếu, anh cứ yên tâm, có thầy giáo chủ nhiệm nó đây, chúng tôi sẽ động viên, giúp đỡ con anh, không để nó bỏ học đâu. Anh em ông Chiếu cảm ơn, tiễn chúng tôi về. Tôi kể chuyện này để nói rằng ngay cả những điều tưởng như nhỏ nhặt thế vẫn được thầy quan tâm giải quyết chu đáo. Cô Thúy sau đó vào đại học, rồi nghe nói đi xuất cảnh.
Cũng phải thôi, thành phần như Hồ Ngọc Nhuận, Hồ Ngọc Cứ, Hồ Ngọc Chiếu, cũng như Nguyễn Hữu Hạnh, Trịnh Đình Thảo, Ngô Bá Thành, Nguyễn Phước Đại, Lý Quý Chung, Nguyễn Ngọc Lan… chỉ được tin dùng thời vụ, khi chế độ mới không muốn dùng nữa thì chả còn cách nào hơn là đi. Đến ông Trịnh Đình Thảo từng được đặt vào chức Chủ tịch Ủy ban Liên minh các lực lượng hòa bình dân chủ miền Nam Việt Nam, Phó chủ tịch Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, vốn rất nổi tiếng về khu biệt thự giữa Sài Gòn có con đường đặt tên đường Hồ Chí Minh, trêu ngươi chính quyền mà họ chả làm gì nổi, vậy mà sau “giải phóng” cả biệt thự lẫn đường Hồ Chí Minh đều bị tịch thu, tới nay con cháu vẫn chưa đòi được. Nhà ông Chiếu chắc cũng tương tự.
Lâu lâu tôi có dịp ngang qua căn nhà ấy trên đường Huỳnh Khương Ninh, lại nhớ cái lần đầu tiên đi xe con trong đời.
Khi thỏ hết thì chó săn phải bị làm thịt. Lời cổ nhân dạy !
Đó tùy theo sếp có xem cấp dưới là “chó săn” hay không ?
Như Mỹ open hẳn một chương trình H.O (belongs to ODP) để rước đám hết còn giá trị về nuôi tới chết. Tại sao? Tại vì họ không xem những người từng phục vụ họ là “chó săn”.
Tin cộng sản là kg có cái đầu. Ngu thì chết chứ có bệnh tật gì ? Cứ khóc to lên xem ai thương hại kg ?
Bọn Ăn Cơm Quốc Gia Thờ Ma CS thì hoặc là phải “năng nổ”, chịu tiếng ngu như Trần Long Ẩn để có của đút vào mồm, hoặc vì còn chút nhân cách mà tỏ chút thái độ với đảng, với chính quyền “cách mạng” thì liền bị đảng cho vào diện “đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử” và quăng đi như quăng một cái “bao cao su đã qua xử dụng”…thế thôi.
Thân phận nô tài của các đảng viên gốc miên Nam có giáo dục trong chế độ VNCH đã bị đảng định đoạt ngay khi miền Nam vừa được….”giải phóng”.