Phát ngôn và thực tế

Mai Quốc Ấn

10-5-2019

Đầu tháng 6/2018, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên môi trường (TNMT) Trần Hồng Hà trả lời với Quốc hội đầy tự tin: “Với cách làm bài bản từ khâu xem xét, đánh giá công nghệ cho đến khâu giám sát kiểm tra, yêu cầu chặt chẽ thì không ngành nghề nào có thể để xảy ra ô nhiễm được. Riêng với Formosa thì tôi báo cáo để đại biểu yên tâm”.

Gần 1 năm sau, Công an tỉnh Hà Tĩnh kiến nghị quá trình hoạt động của dự án Formosa phát sinh rất nhiều loại chất thải đến chính Bộ TNMT và các bộ ngành liên quan. Cụ thể: “Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn và yêu cầu Formosa phân loại xử lý các loại chất thải theo đúng nội dung cam kết trong báo cáo ĐTM và quy định pháp luật về bảo vệ môi trường…”

Một bức tranh hiện thực đầy u ám:

“Tổng khối lượng chất thải rắn phát sinh hằng năm là 3.360.500 tấn. Trong đó, các loại bùn thải, xỉ thép phát sinh và tồn kho với khối lượng rất lớn…

Việc phân định các loại bùn bụi đều do Formosa thuê các đơn vị tư nhân (được Bộ TNMT cấp phép) để phân tích các chỉ tiêu về môi trường.

Các cơ quan chức năng không lấy mẫu đối chứng để kiểm tra tính chính xác trong kết quả phân tích, do đó việc phân định chất thải rất khó mang tính khách quan, chính xác… Các kết quả phân tích vượt ngưỡng, Formosa không cung cấp cho cơ quan chức năng để theo dõi, quản lý.

Công an tỉnh Hà Tĩnh còn chỉ rõ các loại bùn của Formosa là chất thải phát sinh từ hoạt động sản xuất nên không thể dùng từ “bùn quặng”, “bùn khoáng”… dẫn đến sai lệch bản chất của chất thải.” (Trích Tuổi Trẻ)

Trả lời vấn đề này, Tổng cục Môi trường (Bộ TNMT) khẳng định các loại chất thải rắn phát sinh kể từ khi Formosa vận hành lò cao số 1 đến nay đều được quản lý đúng quy định. Gần như ngay sau đó, Sở TN-MT tỉnh Thái Nguyên đã thông báo kết quả mẫu xỉ gang, bùn thải của Formosa chuyển lên 2 công ty ở Thái Nguyên để tái chế, tái sử dụng phế liệu có giá trị PH vượt ngưỡng nguy hại so với quy chuẩn Việt Nam.

Lại là một thực tế vô cùng khác với lời phát ngôn của ông Trần Hồng Hà lẫn hệ thống chính trị mà ông ta đảm nhiệm ở vai trò bộ trưởng.

Ngay cả bản Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Formosa và rất nhiều dự án gây ô nhiễm khác (cụm nhiệt điện Vĩnh Tân chẳng hạn), không được công khai để dân giám sát.

Khác với một số người dân nhận định về bài viết “Công an Hà Tĩnh bó tay với Formosa”, tôi lại đánh giá cao đơn vị này. Trên thực tế, họ không đủ quyền để “chạm” vào doanh nghiệp FDI lớn như Formosa. Và cũng trên thực tế, cơ quan giúp việc cho chính phủ là Bộ TNMT đã báo cáo láo một cách trắng trợn như đã nói ở trên.

Chính phủ không nên/không thể im lặng về việc này vì cũng trên thực tế, người dân phải đóng rất nhiều khoản thuế, phí về môi trường nhưng quyền lợi được hưởng môi sinh an toàn đã không được đảm bảo chút nào như ông Trần Hồng Hà phát ngôn.

Ông Trần Hồng Hà với những phát ngôn “mượt mà” có thể qua mặt các Đại biểu Quốc hội không rành về chuyên môn. Nhưng ông ấy không thể dùng ngôn từ để làm môi trường sạch lên mà là ngược lại. Cá nhân tôi đánh giá, ông Trần Hồng Hà và không ít cán bộ thuộc Bộ TNMT không xứng đáng ngồi ở những vị trí như hiện tại để hưởng bổng lộc từ thuế dân.

Bởi phát ngôn của Bộ trưởng Trần Hồng Hà và thực tế ô nhiễm tại Việt Nam chính là một sự xúc phạm nhân dân, phá hoại đất nước.

Tôi hoàn toàn có thể đối chiếu ĐTM của bất kỳ dự án nào so với số liệu thực tế. Và cũng lần nữa khẳng định rằng tại Việt Nam, chỉ cần căn cứ luật hiện hành, chỉ vào điểm ô nhiễm nào thì có thể khởi tố ngay công ty gây ô nhiễm hay công ty xử lý chất thải mà Bộ TNMT cấp phép.

Thực tế tôi nhận được chính là sự cay đắng, uất ức nhìn môi trường xuống dốc và các cảnh báo rơi vào im lặng khó hiểu của hệ thống chính trị hay sự thờ ơ do thiếu thông tin của đám đông.

Nhưng tôi vẫn giữ niềm tin rằng khi thực tế ô nhiễm “đủ độ” thì nhân dân sẽ biết cách “đòi nợ” những ai đã tạo ra nó!

Cũng nhanh thôi…