Chính trị dân túy

Mai Quốc Ấn

5-5-2019

Một quốc gia bị chế độ phong kiến cai trị lâu năm hay bị ảnh hưởng nặng nề bởi tư tưởng Khổng Giáo, thì người dân quốc gia ấy có xu hướng coi những lãnh đạo dân túy là “minh quân”, “thanh quan”.

Có điều đó xảy ra vì các chính trị gia rất khéo (e là từ khéo không lột tả được họ)!

Ví dụ như giá điện 6 bậc đang bị người dân phản đối vì hóa đơn thực tế thì không tăng 8,36% như cách mà Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) đã tính. Nếu chỉ sa vào tranh cãi với “những người bảo vệ” EVN về con số 8,36% là bạn đã sa vào bẫy. Hãy xem ví dụ ở ảnh 1, dù vẫn là cách tính tiền cũ song vấn đề nằm ở cách tính giá của 6 bậc ấy, thì dù nói rằng tăng 8,36% hay tăng chỉ 3,68% thì thực tế hóa đơn bạn chênh cao hơn con số ấy nhiều.

Nếu chỉ nhận ra vấn đề nằm ở giá 6 bậc tiền điện thì chúc mừng sự tinh tường của bạn. Nhưng vẫn chưa đủ! Mà nên tự hỏi giá bạn đang phải trả cho tiền điện trước nay có hợp lý không. Tôi thì thấy rằng không! Hãy xem ảnh 2.

Nhưng vấn đề giá thành ấy cũng chẳng phải là vấn đề lõi mà chính là sự độc quyền của EVN trong truyền tải điện. Tương tự như VNPT ngày xưa, EVN nếu vẫn chỉ “một mình một chợ” trong truyền tải điện thì giá điện sẽ vẫn sẽ tiếp tục cao như giá cước VNPT nhưng năm 1990s (khoảng 4.500 đồng/phút, so với 800 đồng/phút nội mạng và 1.200 đồng/phút ngoại mạng hiện nay). Có cạnh tranh sẽ có giá thấp, không phải như lãnh đạo EVN tuyên bố ở ảnh 3.

Nhưng sẽ không thể cạnh trạnh được khi EVN vẫn là “đứa con cưng” khi lần lượt các sai phạm hàng trăm ngàn tỉ của họ bị bỏ qua. Chẳng có đại án nào ở EVN và thậm chí những kẻ gây thất thoát từng làm lãnh đạo ở EVN nay lại ngồi ghế lãnh đạo Bộ Công thương.

Quay trở lại giá điện tính sai. Giả sử Chính phủ và liên Bộ Công thương và Tài chính thanh tra xong thì sao? Tôi không đoán kết quả nhưng hãy xâu chuỗi lại tất cả những vấn đề nêu bên trên lại sẽ thấy nhiều điều.

Điều dễ thấy nhất là EVN không tự ý tăng giá (xem ảnh 4). Vậy đoàn kiểm tra giá điện gồm thanh tra của Chính phủ (thuộc quyền quản lý của Thủ tướng) và cán bộ hai bộ sẽ thanh tra được đến đâu khi xét về bản chất thì họ đang thanh tra chính hệ thống của mình?

Có nhiều ý kiến trông chờ đảng “đốt lò” ở EVN và Chính phủ thanh tra toàn diện tập đoàn này. Nhưng thay vì trông chờ vào sự anh minh của cá nhân quyền lực thì bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao thể chế quốc gia vẫn mãi giữ hình thái độc quyền của EVN?

Để chí ít trong hơn 10 năm nay, rất rất nhiều sai phạm của họ về giá điện được lặp lại dù qua thanh tra, mà không có ai trả giá trước tòa.

Tôi cũng mong đợi EVN trả giá bằng đại án để mổ xẻ toàn diện và thay đổi toàn bộ những cách làm bất cập bấy lâu nay. Để giá điện gốc của EVN đưa ra không phải là “con gà” mà họ thả ra rồi cả hệ thống chính trị này phải “đuổi theo”.

Nhưng nếu chỉ cần đến vậy thì việc tung hô đảng “đốt lò” đúng quá, lãnh đạo chỉ đạo kiểm tra tài quá thì đó thực sự chỉ mới là câu chuyện chính trị dân túy.

Cái quốc gia này cần là một thể chế “chạy ro ro” mà không cần chỉ đạo. Thể chế ấy đề phòng cao và xử lý nghiêm những kẻ “ăn của dân không từ một thứ gì”. Quan trọng hơn nữa là các cá nhân vận hành thể chế ấy do dân chọn, dân bầu lẫn dân có quyền sa thải mà không cần tuyên bố “đúng quy trình”.

Nếu đọc đến đây mà bạn vẫn chưa hiểu chính trị dân túy là gì thì hãy tự hỏi bản thân 3 câu xem:

Bạn có chọn lãnh đạo EVN hiện tại không?

Bạn có bầu cho lãnh đạo EVN hiện tại không?

Bạn có quyền sa thải lãnh đạo EVN hiện tại không?

Nếu cả ba câu trả lời dù chỉ có một câu có đáp án là không thì nền chính trị dân túy trong giá điện đã cai trị bạn từ khi nó xuất hiện.

Nhìn rộng hơn, xa hơn và to hơn EVN, thì cũng thế!

Bình Luận từ Facebook

BÌNH LUẬN

Xin bình luận ở đây
Xin nhập tên của bạn ở đây