Tuyên truyền ở Trung Cộng: Một app cho đảng viên trung kiên

FAZ

Tác giả: Friederike Böge

Dịch giả: Vũ Ngọc Chi

3-3-2019

Các đảng viên đảng Cộng sản Trung Quốc phải bận rộn với chủ tịch của họ hàng ngày trên điện thoại thông minh. Một đảng viên tường thuật về “sự sùng bái lãnh tụ” này – và về hậu quả nếu khước từ.

Liu Yan * chờ đợi trong cơn mưa phùn lạnh lẽo để xem liệu có nữ nhà báo nước ngoài nào thực sự bước vào Starbucks Café. Anh muốn chắc chắn rằng cuộc gặp mặt không phải là một cái bẫy. Bởi vì những gì anh sẽ nói ra có thể gây ra cho anh rắc rối lớn ở Trung Cộng. Liu Yan muốn nói về một phần mềm mà anh ta phải tải theo lệnh của Đảng Cộng sản xuống điện thoại của mình. Cũng giống như tất cả các đảng viên trong doanh nghiệp nhà nước, nơi anh làm việc.

App này có tên là “Xue Xi Qiang Guo”. Tên này có hai nghĩa. Nó có nghĩa là “Học tập để làm cho đất nước mạnh mẽ” hoặc “Học tập Tập để làm cho đất nước mạnh mẽ”. Tập là tên của Chủ tịch Tập Cận Bình. Ứng dụng này là kênh tuyên truyền mới nhất của đảng. Nó có các bài phát biểu của ông Tập Cận Bình, sự xuất hiện của ông nơi công cộng, các lời khuyên răn của ông tới các cán bộ đảng để phục vụ nhân dân. “Bất kể bạn nhấn vào đâu, Tập ở khắp mọi nơi,” Liu nói một cách khinh bỉ. “Nó giống như việc tôn thờ thần tượng.”

Anh đã chọn Starbucks Café làm nơi gặp gỡ. Nó nằm ở một trong những đô thị Trung Quốc với hàng triệu dân cư mà thế giới chưa từng nghe đến tên. Người đàn ông này học nghề kiến trúc sư, ở độ tuổi 30, và làm việc cho một công ty xây dựng. Trong cái áo khoác parka cho mọi thời tiết và đôi má hơi ửng hồng, người ta có thể tưởng tượng ra đó là một người quản lý xây dựng. Một người cha lễ phép, người nói về sự tức giận và bất lực mà không thay đổi cao độ giọng nói.

Vào ngày 11 tháng 2, kiến trúc sư này nhận được một tin nhắn khẩn cấp từ chi bộ đảng ở hãng của mình. Đó là ngày làm việc đầu tiên sau kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán. “Chúc mừng năm mới, các đồng chí. Vui lòng sử dụng ứng dụng này mỗi ngày. Hiện tại chúng ta đang ở cuối bảng xếp hạng. Cùng nhau chiến đấu! Cảm ơn”.

Hai ngày sau, một lời nhắc nhở: “Những người có điểm số thấp nhất nên làm việc chăm chỉ hơn”. Ứng dụng này đo lường số lượng văn bản mà mỗi người dùng có đăng ký đọc mỗi ngày, bao nhiêu video anh ta xem, tần suất anh ta nhận xét về chúng và tần suất anh ta giới thiệu chúng cho người khác. Đối với mỗi hành động này, phần mềm thưởng điểm. Liu Yan được 328 điểm. Anh ở trong hàng trung bình của chi bộ anh ta.

Vào giữa tháng 1, vợ của Liu, một giáo viên, trở về nhà trong tình trạng xôn xao và tường thuật rằng, hội đồng trường đã hướng dẫn tất cả các giáo viên thuộc đảng cài đặt ứng dụng trên điện thoại di động của họ. Sau đó, anh biết điều tương tự sẽ đến với anh. Anh bị ảnh hưởng gấp đôi: Anh phải hứa với vợ rằng anh cũng sẽ thu thập những điểm cần thiết cho cô. “Cô ấy phải chăm sóc em bé của chúng tôi,” Liu nói. Và vì vậy, anh dành hai giờ mỗi ngày với Tập Cận Bình. Buổi sáng trên xe buýt trên đường đi làm dùng điện thoại di động của chính mình. Và vào buổi tối trên ghế sofa dùng điện thoại di động của vợ.

Đọc những tư tưởng của chủ tịch nước

Không phải Liu thực sự đọc các bài viết hay xem video. Anh chỉ làm như vậy. Tại Starbucks Café, anh trình bày cách làm. Trang nhà được chia thành các thể loại khác nhau. Một trong số đó được gọi là “Những tư tưởng mới”. Nó đề cập đến “Tư tưởng Tập Cận Bình”. Đó là tên gọi chính thức cho tất cả mọi thứ mà nhà lãnh đạo nhà nước và Đảng nói. “Tư tưởng” của ông ta ngang hàng với Hiến pháp ở Trung Cộng. Và vừa rồi vừa được công bố rằng, hệ thống giáo dục nên được hiện đại hóa. Mục tiêu số một: Người Trung Quốc nên tăng cường học tập những tư tưởng của Tập Cận Bình.

Liu Yan mở một văn bản có tiêu đề “Tập Cận Bình và các cán bộ đảng khác đến thăm các đồng chí cũ”. Anh nhận được một điểm cho điều đó. Bây giờ anh có 329 điểm. Liu đặt điện thoại sang một bên. Anh phải ở lại trang này bốn phút để có thêm một điểm nữa. Anh không phải đọc hoặc cuộn xuống. 330 điểm. Tiếp theo, Liu Yan bấm vào video về đại hội đảng hai năm trước, khi Tập Cận Bình cuối cùng đã trở thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ Mao. Được một điểm cho điều đó. Cho video chạy năm phút để được thêm một điểm nữa. Cho video chạy tới không được. “Rất tốt, tuyệt vời, đáng chú ý”, Liu Yan viết vào trong cột bình luận bên dưới video. Thêm một điểm nữa. Anh sao chép lời bình luận và đưa nó vào bốn bài viết khác. Bốn điểm. Liu không chỉ làm điều đó để ít phải suy nghĩ chừng nào càng tốt, mà còn bởi vì nó mang lại cho anh ta sự hài lòng khi đối phó với hệ thống với một cách mỉa mai. Những đóng góp của những người khác cũng tương tự.

Liu Yan bấm vào màn hình điện thoại di động của mình, gần như không chú ý và suy nghĩ. Khi được hỏi liệu anh có còn biết những tin nhắn anh bấm vào ngày hôm qua không, anh kịch liệt lắc đầu. Có vẻ như anh sợ bị nhiễm virus khi những từ đó bị bám chặt trong tâm trí. Như thể anh muốn tự trang bị chống lại một phần mềm độc hại tấn công não của anh.

Tôn thờ thần tượng đóng gói như câu hỏi kiểm tra

Do đó, anh ta đặc biệt ghét những câu hỏi đố bắt buộc. “Chúng tự động ghi vào trí óc và ảnh hưởng đến suy nghĩ”, Liu nói. Có tới tám điểm cho mỗi câu kiểm tra. Một câu hỏi là: “Điều gì đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến lớn, trong dự án lớn, trong sứ mệnh lớn và trong giấc mơ lớn?” Ba câu trả lời có thể được đưa ra: A. Nhiệm vụ lớn của chủ nghĩa xã hội kiểu Trung Quốc. B. Dự án mới lớn về xây dựng đảng. C. Giấc mơ vĩ đại của sự hồi sinh của dân tộc Trung Quốc. Câu trả lời đúng là B. Tại sao lại như vậy, Tập Cận Bình tuyên bố tại Đại hội 19: Sự hồi sinh của quốc gia sẽ là một mơ ước trong trí óc nếu không có đảng.

Liu biết điều đó chỉ vì có một liên kết bên dưới câu hỏi dẫn đến câu trả lời. Tại sao? “Nếu không, sẽ mất nhiều thời gian hơn để trả lời các câu hỏi và mọi người sẽ tức giận”, Liu nói. Mặc dù vậy, anh vẫn tức giận. Bởi vì các câu trả lời được xây dựng sao cho bạn không thể sao chép chúng mà phải nhập văn bản của riêng bạn.

Thể loại tiếp theo: Thông cáo báo chí. Liu bấm vào một bài đăng với hình ảnh của phát ngôn viên Bộ Ngoại giao. Điểm của anh vẫn không thay đổi. “Có lẽ vì không có Tập Cận Bình”, Liu phỏng đoán. Nhà lãnh đạo đảng xuất hiện tại hầu hết các thể loại. Tại thể loại văn hóa, công nghệ và giáo dục. Liu tức giận về điều đó. Không một người bình thường nào có thể biết về tất cả mọi thứ. Một lần nữa anh lại nói về sự tôn thờ thần tượng.

Anh không biết chắc là các đồng nghiệp của mình có nghĩ như vậy không. Thật nguy hiểm nếu nói chuyện với họ về việc anh không thích ứng dụng này, anh cho biết. Điều này áp dụng ngay cả với bạn bè. Liu vào đảng mười năm trước, vào năm thứ nhất khi học đại học. Một khi vào, bạn không thể ra nữa.

Việc vào Đảng không có dính líu gì với đức tin. Nó giúp anh tìm kiếm việc làm và sau đó dễ được thăng chức. Khoảng một phần ba nhân viên của công ty anh là đảng viên, Liu ước tính. Hai đến ba lần một năm, tất cả đều phải tham dự các buổi họp tham khảo, nói về các văn bản của Đảng và các bài phát biểu của Tập Cận Bình. Mỗi đảng viên cũng phải thực hành tự phê bình. Liu nói rằng anh không còn biết, những gì anh tự chỉ trích. Anh đã sao chép một văn bản từ internet. Đó là những gì mọi người làm.

Sự thâm nhập ý thức hệ vào tất cả các lĩnh vực của cuộc sống

Khi Tập Cận Bình trở thành lãnh đạo đảng bảy năm trước, ông đã xác định sự thiếu niềm tin vào học thuyết của Đảng là một trong những mối đe dọa lớn đối với Đảng của ông. Ông đề cập đến sự sụp đổ của Liên Xô, ngoài những điều khác, cho là vì tất cả các đảng viên đã bị mất niềm tin.

Không giống như các nhà lãnh đạo Trung Quốc khác kể từ Mao, ông đã thúc đẩy sự thâm nhập ý thức hệ vào tất cả các lĩnh vực của cuộc sống. Mặc dù vậy, người Trung Quốc luôn tìm thấy những lối thoát mới, trong các mạng xã hội, trong các trò chơi video hoặc video clip tự sản xuất. Chính trong các khu vực rút lui này, Đảng muốn đẩy mạnh với ứng dụng mới của họ; được cho là được phát triển với sự giúp đỡ của tập đoàn công nghệ Alibaba. Trong chuyến thăm Nhân dân Nhật báo vào tháng 1, Tập Cận Bình đã kêu gọi “khai thác thành quả của cuộc cách mạng Internet” với mục tiêu lớn là “tạo ra một quan điểm chính thống” và “nền tảng ý thức hệ chung” tạo ra cho đảng và nhân dân.

Tuy nhiên, thực tế Trung Quốc làm cho khó có thể tin vào các kêu gọi của đảng. Chỉ vì đất nước không bị cô lập, mà kết nối theo nhiều cách với thế giới. Hơn nữa, tham nhũng và các tác động thị trường đã khiến Trung Quốc trở thành một trong những quốc gia bất bình đẳng nhất thế giới, rất khó để hòa hợp với giáo dục xã hội chủ nghĩa.

Mặc dù hàng chục triệu người đã có thể tự thoát khỏi nghèo đói trong những thập kỷ gần đây. Cha của Liu, bản thân là một người mới nổi lên, vì vậy vô cùng biết ơn đảng. Nhưng thế hệ của con trai ông lại nghĩ khác. Liu Yan lớn lên trong sự thịnh vượng khiêm tốn. Anh có những kỳ vọng khá khác – và nỗi lo sợ hãi bị sa sút. Tiền thuê nhà tăng lên, ăn mất một phần lương của anh. Và chi phí giáo dục cao cho con gái của anh sẽ đòi hỏi ở anh nhiều hơn từ mẫu giáo.

Vâng lời và thích nghi được đòi hỏi

Một người như Liu Yan sẽ bị ứng dụng mới đưa đẩy sâu hơn vào cuộc sống nội tâm. Nhưng app đó không phải để thuyết phục anh, mà đòi hỏi sự vâng lời và thích nghi hàng ngày. Điểm của anh được công bố mỗi tuần một lần trong chi bộ đảng. Điểm trung bình của hơn ba mươi đảng viên được so sánh với các chi bộ đảng khác. Đó là lý do Liu nhận được tin hốt hoảng từ chi bộ trưởng của mình sau lễ mừng năm mới. Vài ngày trước, cô ấy đã báo hiệu an toàn: “Sau tất cả những nỗ lực, chúng ta đã chuyển từ vị trí thứ hai cuối bảng lên vị trí trong top năm. Tăng tốc độ lên 60 điểm mỗi ngày.”

Điều gì sẽ xảy ra nếu Liu Yan từ chối? Trên Internet, có những câu chuyện về các công ty nhà nước đe dọa cắt giảm tiền thưởng. Đây không phải là trường hợp trong công ty của Liu cho đến nay. Nhưng nó không cần thiết. Ngay cả nỗi lo sợ rằng anh có thể bị trình lên cấp trên cũng đủ để khiến anh ngoan ngoãn. “Khi bạn được mời lên nói chuyện, cả công ty đều biết về điều đó”. Đó là nỗi sợ bị mất mặt – và những bất lợi khi có chương trình thăng chức.

Một lần nữa, câu hỏi: Anh Liu, tại sao anh rất háo hức để thu thập điểm, mặc dù không rõ hậu quả nào sẽ có nếu điểm thấp hơn? Lần đầu tiên, Liu ngập ngừng trả lời. “Tôi không biết”, cuối cùng anh nói. “Nhưng mọi người đều muốn thuộc về dòng chính, không ai muốn bị cô lập, và chắc chắn không phải vì điều đó. Mọi người đều muốn có một cuộc sống tốt lành với gia đình của họ. “Nhưng Liu Yan không muốn để cho Đảng kiểm soát cuộc sống của mình mà không tranh đấu chống lại. Đó là lý do tại sao anh đồng ý cho phỏng vấn”.

Liu đặc biệt tức giận vì anh bị đòi hỏi phải tuyên truyền trong thời gian rảnh rỗi. Từ sáu giờ rưỡi đến tám giờ rưỡi sáng, trong giờ nghỉ trưa và từ tám giờ rưỡi đến mười giờ rưỡi tối, phần mềm thưởng gấp đôi số điểm. Rõ ràng, những người sáng tạo sợ rằng ứng dụng có thể có tác động tiêu cực đến hiệu quả của các doanh nghiệp nhà nước. Và thế là người đàn ông trong quán cà phê Starbucks lãng phí hai giờ mỗi ngày, nhấn chuột vô nghĩa. Có lẽ anh lo sợ, phải làm cho đến cuối đời. Anh thậm chí còn sợ rằng các câu hỏi kiểm tra có thể trở nên khó hơn. Trường hợp đó, anh sẽ phải đọc văn bản.