Chuyện Mai Khôi và Quyền Tự Do Ngôn Luận

Thạch Đạt Lang

13-11-2017

Một “sự cố” thuộc loài ruồi bu xẩy ra ở Hà Nội tối thứ bẩy ngày 11.11.2017 cho thấy trình độ dân trí của người Việt Nam trong nước dường như vẫn dậm chân ở thập niên 40, hoặc tệ hại hơn dưới thời cộng sản hay phong kiến xa xưa, khi mà người dân không được quyền phê phán các lãnh đạo quốc gia, cho dù họ là kẻ tham nhũng, độc tài, gian ác. vô nhân tính…Đó là “sự cố” ca sĩ Mai Khôi cầm một biểu ngữ có nội dung Đái Vào Mặt Trump (Piss Peace on you Trump) đưa cao lên khi đoàn xe chở tổng thống Mỹ Donald Trump chạy qua trên đường phố.

Ở các nước tự do, dân chủ Âu, Mỹ thì đây là chuyện bình thường, chẳng ai phản đối, ngăn cản, kể cả cảnh sát. Nếu Mai Khôi làm chuyện này ở Mỹ, sẽ chẳng có hậu quả nào xảy ra cho cô và người chồng Úc Benjamin Swanston. Tại sao?

Luật pháp phân biệt rõ ràng giữa người của công chúng (Public Figure) và người dân thường (Private Person). Để phản đối, chỉ trích, phê bình những nhân vật cộng đồng (Public figure), quyền tự do diễn đạt ý kiến rất bao quát và không có giới hạn, đó có thể là những biểu ngữ, những diễn tả bằng tranh ảnh hí họa, những lời nói được sáng tạo giễu cợt, gắn vào miệng các nguyên thủ quốc gia như thủ tướng, tổng thống…, ngay cả Đức Giáo Hoàng cũng không có ngoại lệ.

Hành động của ca sĩ Mai Khôi không hề vi phạm pháp luật ở Âu Mỹ, ngay tại ở Việt Nam cũng thế. Cho đến giờ phút này, theo như người viết được biết, chưa có luật lệ, điều khoản, quy định nào trong bộ luật dân sự quy định việc cấm chế nhạo, bỡn cợt nguyên thủ, lãnh đạo đất nước hoặc các nguyên thủ khác trên thế giới bằng lời nói, ca từ, biểu ngữ hay hình ảnh biếm họa…

Việc công an, nhân viên bảo vệ tòa nhà nơi hai vợ chồng Mai Khôi thuê một căn hộ, đến cưỡng bức họ phải dọn ra ngay tức khắc trong đêm chỉ là thứ luật lệ quái gỡ, tùy tiện của những kẻ thừa hành ngu dốt, mong chứng tỏ được sự năng nổ, trung thành trong việc biểu lộ uy quyền của giới lãnh đạo: Luật là tao!

Ở Đức, Pháp, Mỹ, Hòa Lan…, nói chung là các nước Âu-Mỹ, hàng năm có những lễ hội Carnival (Fasching) rất lớn. Trong các lễ hội này thường có rất nhiều xe hoa được tạo dựng hình ảnh các lãnh đạo quốc gia trong những vị thế diễn đạt rất ư là…vô văn hóa, nhưng đồng thời cũng rất ý nhị, khôi hài và hoàn toàn không hề gây phản cảm cho hầu hết khán giả, những người hiểu được thế nào là quyền tư do ngôn luận.

Tờ Express online của Đức ngày 28.02.2017 có đăng một bài báo với tựa đề Trump als Vergewaltiger “Gar nicht witzig” – Kritik an Düsseldorfer Karnevalswagen –  Nghĩa là: Trump – Kẻ hiếp dâm “Hoàn toàn diễu dở” – Chỉ trích xe hoa của thành phố Düsseldorf.

Bài báo dẫn hình một chiếc xe của lễ hội, cho thấy tổng thống Donald Trump, tóc vàng, mặt đỏ  đầu ngẩng cao, đang qùy xuống trong tư thế hãm hiếp bức tượng Nữ Thần Tự Do.

Trên một chiếc xe thứ hai, một bức tượng Nữ Thần Tự Do, khác với khuôn mặt hân hoan chiến thắng, tay trái cầm cái đầu của ông Trump bị chặt ngang cổ, tay phải cầm bản Hiến Pháp (Verfassung), trên ngực là dòng chữ America First.

Lẽ tất nhiên cũng có những nhà báo, nhà phê bình chỉ trích các hình tượng này nhưng họ cũng chỉ có quyền chê trách, phê phán mà không thể làm gì khác hơn được, bởi chỉ trích, phê bình cũng là quyền tự do ngôn luận và không ai có thể ngăn cấm hoặc trừng phạt, nếu sự diễn đạt, hình thức biểu lộ sự bất mãn, không làm phương hại đến an ninh, trật tự xã hội.

Tuy chỉ trích, phê phán nặng nề nhưng các nhà phê bình chỉ có thể viện dẫn lý do như dễ gây hiểu lầm, gây ấn tượng xấu, ảnh hưởng không hay trong chuyện giáo dục giới trẻ…

Tờ báo, đồng thời cũng làm một cuộc thăm dò ý kiến bạn đọc về chuyện này, cho kết quả: 16.856 độc giả đã tham gia bày tỏ ý kiến, 66% cho rằng rất ấn tượng, đạt được mục đích, 28% thấy phản cảm, 6% không có bình luận.

Tất nhiên sự việc chỉ dừng lại ở đó. Cả hai chính phủ, Đức cũng như Mỹ hoàn toàn không có bình luận hay phản ứng gì về chuyện này. Quyền tự do ngôn luận, bày tỏ ý kiến môt cách ôn hòa được tôn trọng tuyệt đối.

Trở lại chuyện Mai Khôi. Cũng may là cô cầm biểu ngữ phỉ báng tổng thống Trump, nên chỉ bị bắt giữ vài tiếng đồng hồ và hai vợ chồng bị cưỡng bức rời khỏi nơi cư trú. Nếu thay thế chữ Trump bằng Tập, có lẽ ít nhất cô sẽ bị kết án vài năm tù cải tạo về tội sỉ nhục lãnh đạo nước bạn hoặc may mắn – nếu đã có quốc tịch Úc – chí ít, cô cùng chồng sẽ bị trục xuất khỏi Việt Nam trong thời gian ngắn nhất.

Tuy nhiên, điều đáng buồn là, còn quá nhiều người nhân danh đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền, tự do ngôn luận lại đánh mất giá trị của mục đích mà mình đang nhắm tới, với những lập luận hời hợt, áp đặt, cổ hủ, giả dối và đầy thiên kiến.