Nguyễn Đình Cống
29-8-2017
Tòa trọng tài quốc tế họp ở Paris xét xử vụ ông Trịnh Vĩnh Bình kiện Chính phủ CHXHCNVN từ ngày 21/ 8 đã kết thúc vào chiều 27/8 (làm việc cả chủ nhật). Mọi người chờ đợi công bố kết quả, nhưng chưa có. Người ta chỉ chứng kiến ông Bình rời khỏi Tòa với nét mặt hân hoan, hai tay giơ lên cao theo hình chữ V, tượng trưng cho thắng lợi. Vì sao chưa có kết quả? Tôi đã từng là Trọng tài viên của Trung tâm Trọng tài Quốc tế của VN, có biết chút ít về xét xử trọng tài, xin được trình bày vài điều.
Xét xử của Tòa Trọng tài (TTT) có chỗ giống và khác với xét xử của Tòa án (TA). Chỗ giống là: Cùng gọi là vụ kiện, có nguyên đơn và bị đơn. Mỗi bên đều có thể tự bảo vệ hoặc thuê luật sư.
Một số chỗ khác như sau:
1- Với TA các bên không được chọn Chánh án và thẩm phán, tại TTT các bên có quyền chọn Trọng tài viên (TTV). Các TTV có vai trò như Thẩm phán và bầu ra Chủ tịch HĐ, có vai trò như Chánh án.
2- Căn cứ để xét xử của TA là Luật pháp do Tòa chọn, còn của TTT là Hợp đồng hoặc các thỏa thuận của 2 bên và Luật do các bên chọn.
3- Quyết định của TA được công bố ngay cuối phiên tòa, được gọi là Bản án. Quyết định của TTT chưa được công bố ngay vào cuối phiên xét xử mà chỉ được công bố cho 2 bên sau một thời gian, được gọi là Phán quyết Trọng tài. (không công khai).
4- Bản án của TA cấp dưới có thể được khiếu nại lên TA cấp trên để được xét xử phúc thẩm và giám đốc thẩm. Phán quyết của TTT là chung thẩm, là quyết định cuối cùng.
5- Trong xét xử Trọng tài, bên bị đơn có thể kiện trở lại, như vậy có 2 vụ kiện song song, chúng có thể được xét xử cùng lúc hoặc tách rời.
Trong vụ kiện, ông Trịnh Vĩnh Bình đòi Chính phủ CHXHCNVN trả số tiến 1,25 tỷ đô la. Số tiến đó là tổng cộng nhiều khoản: a, b, c, d, e. v.v… Trong xét xử, TTT căn cứ váo lý lẽ của cả 2 bên để quyết định chấp nhận khoản nào và bác bỏ khoản nào. Vì vậy mà số tiền Chính phủ CHXHCNVN phải nộp cho ông Bình có thể ít hơn. Tiền đó rõ ràng là Chính phủ phải lấy từ ngân sách, nghĩa là từ tiền thuế của dân.
Vì sự tham lam, đểu cáng của một số cán bộ nào đó đã ăn cướp và chia nhau tài sản của ông Bình hoặc là vô trách nhiệm, coi thường luật pháp, để rồi nhân dân phải gánh chịu. Hỏi CP và Luật pháp có làm gì được chúng nó không hay lại tìm cách bao che, không dám lôi chúng ra ánh sáng. Trong vụ này, ngoài số tiền phải trả cho ông Bình, Chính phủ còn phải chi thêm 3 khoản nữa đều rất lớn, đó là: Tiền thuê luật sư, tiền án phí, tiền chi cho các tổ chức và cán bộ theo vụ án. Cả 3 khoản thêm này cũng lên tới hàng trăm triệu đô la.
Trước đây ông Bình có hứa, số tiền thu lại được, sau khi trả các chi phí vụ kiện, ông sẽ không chi dùng cho cá nhân và gia đình mà ủng hộ cho các dân oan của Việt Nam. Cũng mong ông sớm công bố điều kiện và thể thức đối với dân oan để họ có thể nhận sự ủng hộ đó.
