Mai Quỳnh
27-10-2024
Tóm tắt:
• Sách “Việt Nam: Ngôi sao đang lên của châu Á” có thêm chú thích rằng, Đài Loan là vùng lãnh thổ của Trung Quốc.
• Bản dịch tiếng Việt cắt bỏ một số nội dung liên quan đến lịch sử Việt Nam, nhất là giai đoạn từ sau 1975 đến trước 1986.
Năm 2023, công ty Silkworm Books có trụ sở tại Thái Lan xuất bản cuốn sách “Vietnam: Asia’s Rising Star” của Brook Taylor và Sam Korsmoe. Năm 2024, bản dịch tiếng Việt của cuốn sách được Nhà xuất bản Hồng Đức (thuộc Hội Luật gia Việt Nam) và Công ty cổ phần Xuất bản và Giáo dục Quảng Văn liên kết xuất bản, với nhan đề “Việt Nam: Ngôi sao đang lên của châu Á: Động lực đằng sau câu chuyện tăng trưởng thú vị nhất thế giới”.
Với nhiều năm kinh nghiệm sống và làm việc tại Việt Nam, Brook Taylor và Sam Korsmoe viết cuốn sách này để lý giải câu chuyện tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Họ còn đưa ra dự báo về tương lai kinh tế của Việt Nam từ nay đến năm 2050 dựa trên một chỉ số kinh tế là GDP bình quân đầu người (chia tổng GDP dự báo cho tổng dân số dự báo).
Để làm điều đó, hai tác giả đưa ra một giả thuyết gồm hai vế: Việt Nam là con rồng kinh tế mới của châu Á và sẽ theo đuổi con đường phát triển của những con rồng kinh tế châu Á trước đó như Hàn Quốc và Đài Loan. Họ tiến hành hai bước để kiểm tra giả thuyết. Một là xác định các tiêu chí để xem Việt Nam có phải là một con rồng kinh tế hay không. Hai là đề xuất các tiêu chí để đánh giá liệu Việt Nam có khả năng lặp lại mô hình tăng trưởng kinh tế của Hàn Quốc và Đài Loan không và phân tích khả năng này thông qua 6 nghiên cứu điển hình về giáo dục, công nghệ, vai trò của phụ nữ, thể thao, du lịch & ẩm thực, nông nghiệp và công trình công cộng.
Ngoài ra, hai tác giả kết hợp vận dụng sự hiểu biết của họ về đặc điểm địa lý, lịch sử, tính cách con người Việt Nam và hệ thống chính trị của Việt Nam để có thêm căn cứ cho các suy luận về động lực tăng trưởng của Việt Nam.
Đó là một số thông tin chung về cuốn sách. Sau đây, người viết nêu hai vấn đề chính tồn tại trong bản dịch tiếng Việt của cuốn sách.
Thêm chú thích thể hiện quan điểm chính trị về Đài Loan
Bản dịch tiếng Việt có thêm chú thích sau vào phần Lời Giới Thiệu của ông Carlyle A. Thayer ở trang 11: “Trong cuốn sách này, chúng tôi sử dụng thống nhất cách viết: Đài Loan (TQ) và được hiểu là: Đài Loan (vùng lãnh thổ của Trung Quốc)”. Theo đó, trong suốt cả cuốn sách, mỗi khi nhắc đến Đài Loan là sách đều sử dụng cách viết Đài Loan (TQ).
Để đọc phần Lời Giới Thiệu này, bạn đọc xem ảnh chụp từ Tiki tại:
https://salt.tikicdn.com/cache/750×750/ts/product/08/8e/f1/8e34b450d8dfcb6b61d458cade9d0c65.png.webp (trang 10)
https://salt.tikicdn.com/cache/750×750/ts/product/40/62/98/26df4a112686f3b3d847e43b9b4c9004.png.webp (trang 11)
https://salt.tikicdn.com/cache/750×750/ts/product/1c/91/14/0e7b5be49dbf48fc90dbbb9c0ab49ab6.png.webp (trang 12)
Còn bản gốc tiếng Anh chỉ dùng “Taiwan” mỗi khi đề cập đến Đài Loan và không có chú thích riêng nào thể hiện quan điểm chính trị về Đài Loan như trong bản dịch tiếng Việt. Toàn văn lời giới thiệu bằng tiếng Anh, bạn đọc xem tại đây:
Cắt bỏ một số nội dung liên quan đến lịch sử Việt Nam
Khi đọc bản dịch tiếng Việt, người viết thấy dấu […] xuất hiện nhiều lần trong sách nhưng không rõ dấu này có ý nghĩa gì. Sau khi hỏi nhân viên của một công ty xuất bản, người viết được biết rằng, dấu đó được dùng để đánh dấu các câu văn bị cắt bỏ.
Đối chiếu bản gốc tiếng Anh với vị trí dấu […] được dùng trong bản tiếng Việt, người viết thấy có hơn 2200 từ đã bị cắt bỏ và được đánh dấu lại. Vì lý do bản quyền nên người viết chỉ có thể trích dẫn nguyên văn một vài câu, chứ không thể trích cả một trang hay nhiều trang trong sách được. Thay vào đó, ở những chỗ bị cắt bỏ nhiều, người viết nêu vị trí xảy ra hiện tượng này trong bản dịch tiếng Việt và kèm theo đường dẫn đến phần tiếng Anh tương ứng từ bản đọc thử sách do dịch vụ Google Books cung cấp. Cụ thể:
Để xem được bản đọc thử tác phẩm gốc Vietnam: Asia’s Rising Star trên Google Books, bạn đọc truy cập vào địa chỉ sau:
Trang 74, chương 2, bản dịch tiếng Việt cắt bỏ cả một phần liền mạch từ cuối trang 25 đến hết trang 29 trong bản gốc tiếng Anh (1801 từ) viết về cuộc sống ở Việt Nam trước thời kỳ Đổi Mới (1975 – 1986). Chi tiết, xem phần bản gốc tiếng Anh liên quan theo thứ tự tại:
https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT14&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U0mxCAVkwZF6E0a_vHqtRCYofVu-A&w=1280 (từ “Life Before Doi Moi” đến hết trang)
https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT15&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U2VFWDtzaug-pGUhvBiiBY8Fgqavg&w=1280 (toàn bộ trang này)
https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT16&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U2iZlLLaSQvEk2OOrUy5T-3eh-ENQ&w=1280 (toàn bộ trang này)
https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT17&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U0Uy21W7kMw1Fzg25t_FzyzKWASIw&w=1280 (từ đầu trang trở xuống đến [laughing])
Trang 79, chương 3 cắt bỏ 3 câu văn dài 68 từ ở trang 33, chương 3 trong bản gốc tiếng Anh viết về cái mác “Cộng sản”: “For some observers, mainly those outside Vietnam, the country’s pursuit of independence and freedom was considered for communist rather than for nationalist reasons. They could point to President Ho Chi Minh’s writings, his travels to China and the Soviet Union, and his participation in French communist groups as evidence. The notion that he might be using communism as a tool to achieve nationalistic goals was lost on many.”
Chi tiết, xem trang tiếng Anh liên quan tại đây: https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT20&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U3NU30jswhv3RICH0rjTtgazLkEaw&w=1280 và
https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT21&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U0_LeKP5AJWM_EjsOC02nhOXvC42Q&w=1280 (từ “For some observers” đến “as evidence”)
Trang 81, chương 3 cắt bỏ 2 đoạn văn ở trang 34 và 35, chương 3 trong bản gốc tiếng Anh (323 từ). Hai đoạn này nêu những dẫn chứng cụ thể về “ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống người dân” của “các chính sách chưa thực sự hiệu quả” mà chính phủ Việt Nam thực hiện trong giai đoạn 10 năm sau khi đất nước thống nhất.
Chi tiết, xem phần tiếng Anh liên quan tại đây: https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT22&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U3u_-UxsywtSW9TSBzO7BSPLzAVCQ&w=1280 (từ “It rounded up the South’s former army officers” đến “bailed them out of prison.”)
Trang 83, chương 3 cắt bỏ 1 câu dài 41 từ ở trang 37, chương 3 trong bản gốc tiếng Anh: “The predominant socialist policies of state control, command economies, and limited free market opportunities had ben proven not to work and communism as a means of governing had been reduced to five countries, namely, China, Cuba, Laos, Norther Korea, and Vietnam.”
Chi tiết, xem trang tiếng Anh liên quan tại đây: https://books.google.com.vn/books/publisher/content?id=NtUBEQAAQBAJ&hl=vi&pg=PT24&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U3s_6Ou3J0O3Ag7UT53o_ZLAgrO_w&w=1280 (từ “The predominant socialist policies of state control” đến “Vietnam.”)
Trang 154, chương 6, cắt bỏ 1 câu dài 47 từ ở trang 85, chương 6 trong bản gốc tiếng Anh. Câu này xuất hiện trong phần các tác giả nhận định về hành động của chính quyền Việt Nam khi xử lý thảm họa môi trường biển do công ty Formosa gây ra năm 2016: “This incident also sheds light on the frustradingly paradoxical statement that is constantly quoted by the Party and government leaders whenever they talk about economy: Vietnam “will grow, develop, and become rich as a socialist-oriented market economy,” without explaining what the latter part of the statement means.”
Trên đây là một số khác biệt rõ rệt về nội dung giữa cuốn sách “Việt Nam: Ngôi sao đang lên của châu Á” do Quảng Văn và NXB Hồng Đức liên kết xuất bản và bản gốc tiếng Anh “Vietnam: Asia’s Rising Star”. Người viết chia sẻ để bạn đọc cùng được biết.
Rồng hay Giun ? Chính xác hơn có lẽ là sán lãi.