Nghiêm Huấn Từ
21-8-2024
1- Hỏi: Xin hỏi ChatGPT, sinh thời cả Marx và Lenin chưa bao giờ nói những lý luận cách mạnh của mình là “chủ nghĩa”. Vậy ai đặt ra cái “chủ nghĩa Marx-Lenin”? ChatGPT thường cắt nghĩa rất lan man. Nay xin nói cô đọng thôi.
ChatGPT: “Chủ nghĩa Marx-Lenin” là một thuật ngữ được phát triển sau khi cả Karl Marx và Vladimir Lenin qua đời. Nó được sử dụng để kết hợp lý thuyết của Marx về kinh tế và xã hội với các chiến lược cách mạng và chính trị của Lenin. Thuật ngữ này được Đảng Cộng sản Liên Xô sử dụng rộng rãi trong thế kỷ 20 để hợp thức hóa và bảo vệ đường lối chính trị của mình.
2- Hỏi: Xin nhắc lại câu hỏi mà (có lẽ) chatGPT chưa đọc kỹ: Ai bịa ra cái tên chủ nghĩa Marx-Lenin? Và nhằm mục đích gì?
ChatGPT: Thuật ngữ “chủ nghĩa Marx-Lenin” do Joseph Stalin và những người lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô bịa ra sau khi Lenin qua đời. Mục đích của việc này là hợp thức hóa và củng cố quyền lực của Stalin, đồng thời tạo ra một hệ tư tưởng chính thống kết hợp giữa lý thuyết của Marx và chiến lược cách mạng của Lenin để định hướng cho chính sách của nhà nước Xô viết và các đảng cộng sản trên toàn thế giới.
3- Hỏi: Marx khẳng định, cách mạng XHCN chỉ có thể xảy ra đồng thời ở cả một loạt nước tư bản đã phát triểu tột bậc. Quy luật là quả chín thì rụng. Tại sao Lenin tự nhân là học trò của Marx lại làm cách mạng ở một nước nông nghiệp lạc hậu, giống như dùng gậy chọc cho quả xanh rụng xuống khi nó tồn tại chưa hết tuổi thọ mà trời dành cho nó?
ChatGPT: Lenin nhận thức được rằng cách mạng xã hội chủ nghĩa theo lý thuyết của Marx sẽ khó có thể diễn ra ở một nước nông nghiệp lạc hậu như Nga, nơi giai cấp công nhân chưa phát triển đủ mạnh. Tuy nhiên, ông tin rằng tình hình đặc biệt ở Nga – với sự yếu kém của chính quyền Tsar, sự bất mãn sâu sắc trong quần chúng, và ảnh hưởng của Thế chiến thứ nhất – đã tạo ra điều kiện để cách mạng có thể thành công.
Lenin lý luận rằng cách mạng có thể bắt đầu ở một quốc gia như Nga và sau đó lan rộng ra các quốc gia khác, điều này khác với quan điểm của Marx rằng cách mạng phải xảy ra đồng thời ở nhiều nước tư bản phát triển.
Lenin sử dụng khái niệm “mắt xích yếu nhất trong chuỗi” để biện minh cho việc làm cách mạng ở Nga, cho rằng Nga là điểm yếu nhất trong hệ thống tư bản chủ nghĩa toàn cầu, nơi mà cách mạng có thể thành công trước tiên. Mục tiêu của Lenin là sau khi giành được quyền lực ở Nga, cuộc cách mạng sẽ lan rộng sang các quốc gia công nghiệp khác để tạo ra điều kiện cho một cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa toàn cầu.
4- Hỏi: Tài liệu bênh vực và ca ngợi Lenin bằng tiếng Việt có quá nhiều. Chính do vậy, ChatGPT đã quá nhanh nhảu sử dụng chúng. Đề nghị ChatGPT sử dụng cả những tài liệu phản biện bằng các thứ tiếng khác. Xin kính mời.
ChatGPT: Lenin đã nhận nhiều chỉ trích từ những người phản biện, đặc biệt là từ các học giả phương Tây, về việc thực hiện cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Nga – một quốc gia chủ yếu là nông nghiệp và chưa phát triển. Một số nhà lý luận cho rằng Lenin đã “làm trái” với lý thuyết của Marx, vì Marx tin rằng cách mạng vô sản chỉ có thể xảy ra ở những nước tư bản phát triển cao, nơi giai cấp công nhân đã mạnh mẽ và đông đảo.
Những người chỉ trích quan điểm của Lenin, đặc biệt trong các nguồn tài liệu phương Tây, cho rằng ông đã bóp méo lý thuyết của Marx để phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của Nga. Họ cho rằng Lenin đã lợi dụng tình hình bất ổn xã hội và kinh tế sau Thế chiến thứ nhất để nắm quyền, mà không tuân thủ đúng lộ trình phát triển lịch sử theo lý thuyết của Marx. Theo quan điểm này, việc tiến hành cách mạng ở một quốc gia nông nghiệp lạc hậu như Nga giống như ép buộc lịch sử theo một hướng không tự nhiên, làm mất đi ý nghĩa của quá trình phát triển cách mạng mà Marx đã hình dung.
Những chỉ trích này cũng cho rằng việc Lenin tiến hành cách mạng ở Nga không chỉ là một sự “bóp méo” lý thuyết mà còn là một nguyên nhân dẫn đến sự áp đặt chế độ độc tài, khi giai cấp công nhân không đủ mạnh để tự quản lý xã hội mà phải dựa vào một đảng tiên phong lãnh đạo. Điều này dẫn đến sự hình thành của một nhà nước tập trung quyền lực, thay vì một xã hội không có giai cấp như Marx đã tưởng tượng.
Việc Lenin thực hiện cách mạng ở Nga có thể được coi là một hành động nhằm “chọc cho quả rụng” khi nó chưa chín, và điều này có thể được lý giải là nguyên nhân dẫn đến những khó khăn và biến đổi trong xã hội Xô viết sau này, bao gồm cả sự tập trung quyền lực và sự thiếu dân chủ.
Những tài liệu phản biện này, thường đến từ các học giả và nhà lý luận từ phương Tây và cả những người trong phong trào xã hội chủ nghĩa nhưng không đồng ý với Lenin, cung cấp một góc nhìn khác về cách mạng Nga và vai trò của Lenin trong việc phát triển “chủ nghĩa Marx-Lenin”.
5- Hỏi: Tại sao Stalin dám nhập hai hệ lý luận khác nhau thành một? Tất nhiên, phải nhằm mục đích sâu xa gì?
ChatGPT: Stalin nhập hai hệ lý luận khác nhau của Marx và Lenin thành “chủ nghĩa Marx-Lenin” nhằm mục đích củng cố quyền lực cá nhân và thiết lập một hệ tư tưởng chính thống duy nhất cho Đảng Cộng sản Liên Xô. Dưới đây là những mục đích sâu xa chính của việc này:
– Hợp thức hóa quyền lực của Stalin
– Đảm bảo tính chính thống và tính liên tục
– Kiểm soát và định hình tư tưởng trong Đảng
– Biện minh cho các chính sách và hành động của mình:
Việc thống nhất hai hệ lý luận này giúp Stalin dễ dàng biện minh cho các chính sách khắc nghiệt như tập thể hóa nông nghiệp, công nghiệp hóa cưỡng bức, và thanh trừng chính trị. Stalin có thể lý giải rằng những biện pháp này là cần thiết để bảo vệ và phát triển cuộc cách mạng theo tinh thần của cả Marx và Lenin.
Nhìn chung, việc Stalin kết hợp hai hệ lý luận này là một chiến lược nhằm củng cố quyền lực, tạo ra một hệ tư tưởng không thể bị thách thức, và định hướng mọi hành động của Đảng theo cách ông mong muốn.
6- Hỏi: Stalin bị coi là nhà độc tài không kém Hitler, thậm chí là bạo chúa. Đúng hay sai?
ChatGPT: Stalin thường bị coi là một nhà độc tài và thậm chí là bạo chúa, tương đương hoặc tàn bạo hơn cả Hitler, dựa trên một số quan điểm và chứng cứ lịch sử. Dưới đây là những lý do chính dẫn đến đánh giá này:
a) Quyền lực tuyệt đối: Stalin nắm quyền lực tuyệt đối tại Liên Xô từ giữa thập niên 1920 cho đến khi qua đời năm 1953. Ông kiểm soát mọi khía cạnh của nhà nước, đảng Cộng sản, và xã hội, sử dụng bạo lực và sự đàn áp để duy trì quyền lực.
b) Thanh trừng chính trị: Stalin tiến hành hàng loạt cuộc thanh trừng, đặc biệt là trong những năm 1930, nhằm loại bỏ những người bị coi là mối đe dọa đối với quyền lực của ông. Hàng triệu người, bao gồm cả các đồng chí trong Đảng, quân đội, và dân thường, đã bị hành quyết hoặc bị đưa đến các trại lao động (Gulag) trong giai đoạn này.
c) Chính sách đàn áp và kiểm soát: Stalin thực hiện các chính sách như tập thể hóa nông nghiệp, dẫn đến nạn đói lớn ở Ukraine (Holodomor) và các khu vực khác, gây ra cái chết của hàng triệu người. Ông cũng thiết lập một hệ thống kiểm soát chặt chẽ tư tưởng và văn hóa, đàn áp bất kỳ hình thức đối lập nào.
d) So sánh với Hitler: Cả Stalin và Hitler đều là những nhà lãnh đạo độc tài, chịu trách nhiệm cho cái chết của hàng triệu người. Tuy nhiên, trong khi Hitler chủ yếu được biết đến qua việc tiến hành Thế chiến thứ hai và diệt chủng người Do Thái (Holocaust), Stalin được biết đến qua việc thực hiện các chính sách trong nước cực kỳ tàn bạo, chủ yếu đối với chính người dân Liên Xô.
e) Danh xưng “bạo chúa”: Danh xưng “bạo chúa” được sử dụng để mô tả những nhà lãnh đạo sử dụng bạo lực và sự tàn bạo để duy trì quyền lực mà không có sự quan tâm đến pháp luật hay quyền con người. Stalin được nhiều nhà sử học và nhà phê bình gán cho danh xưng này, dựa trên những hành động tàn bạo và chính sách khắc nghiệt của ông.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đánh giá về Stalin còn phụ thuộc vào quan điểm chính trị và góc nhìn lịch sử. Trong khi nhiều người xem ông như một bạo chúa, vẫn có những người cho rằng ông đã đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng Liên Xô thành một siêu cường và đánh bại phát xít Đức trong Thế chiến thứ hai.
Tóm lại, việc coi Stalin là bạo chúa là quan điểm phổ biến, và nó dựa trên các hành động và chính sách tàn bạo của ông trong suốt thời gian cầm quyền.
7- Hỏi: Xin tạm sơ kết những gì ChatGPT đã cung cấp, như sau: Marx nói “một đường” (chưa bàn đúng hay sai); còn Lenin làm “một nẻo” vì sốt ruột, mà không thể chờ nước Nga từ nông nghiệp lạc hậu nhảy cái “rụp” lên công nghiệp hiện đại. Còn cái chủ nghĩa Marx-Lenin do Stalin bịa ra theo ý riêng, thực chất có thể gọi là chủ nghĩa Stalin. Gọi thế có gì sai không?
ChatGPT: Cách bạn sơ kết không phải là không có cơ sở, và việc gọi “chủ nghĩa Marx-Lenin” thực chất là “chủ nghĩa Stalin” cũng đã từng được thảo luận trong giới học giả.
8- Hỏi: Stalin nắm quyền gần 30 năm, thực hiện nhiều chính sách dựa trên bạo lực, nhưng ông cắt nghĩa: Đó là thực hiện nghiêm chỉnh học thuyết Marx-Lenin (thực chất là của chính mình). Xin kể những tội ác điển hình nhất của Stalin, đến nay đã được lịch sử khẳng định – nghĩa là không ai có thể biện bạch.
ChatGPT: Stalin đã thực hiện nhiều chính sách và hành động gây ra hàng triệu cái chết và nhiều đau khổ trong suốt thời gian nắm quyền. Dưới đây là một số tội ác điển hình của ông đã được lịch sử khẳng định:
a) Cuộc Đại Thanh Trừng (Great Purge) (1936-1938): Stalin tiến hành các cuộc thanh trừng rộng khắp nhằm loại bỏ những người bị nghi ngờ là kẻ thù của nhà nước, bao gồm các đồng chí trong Đảng, sĩ quan quân đội, và dân thường. Hàng triệu người đã bị bắt, tra tấn, và hành quyết hoặc bị gửi đến các trại lao động Gulag. Ước tính có khoảng 700.000 đến 1 triệu người bị hành quyết trong giai đoạn này.
b) Nạn đói Holodomor (1932-1933): Stalin thực hiện chính sách tập thể hóa nông nghiệp, ép buộc nông dân phải giao nộp nông sản cho nhà nước. Chính sách này, cùng với các biện pháp trừng phạt đối với những người bị coi là chống đối, đã dẫn đến nạn đói khủng khiếp ở Ukraine và các khu vực khác của Liên Xô, làm chết khoảng 3,5 đến 7 triệu người. Nạn đói này được coi là một tội ác chống lại loài người và đôi khi được xem như một hành động diệt chủng.
c) Hệ thống trại lao động Gulag: Stalin mở rộng hệ thống trại lao động Gulag, nơi hàng triệu người bị giam giữ và buộc phải lao động khổ sai trong điều kiện khắc nghiệt. Nhiều người trong số họ đã chết do đói, bệnh tật, và kiệt sức. Ước tính có khoảng 1,5 đến 2 triệu người chết trong các trại Gulag.
d) Cuộc di cư cưỡng bức và thanh trừng sắc tộc: Stalin ra lệnh di cư cưỡng bức hàng triệu người thuộc các dân tộc thiểu số, chẳng hạn như người Tatar Crimea, Chechnya, Ingush, và nhiều dân tộc khác, đến các khu vực xa xôi như Siberia và Trung Á. Những cuộc di cư này thường diễn ra trong điều kiện tồi tệ, dẫn đến cái chết của hàng trăm nghìn người do đói, bệnh tật và điều kiện khắc nghiệt.
e) Chính sách “Đại nhảy vọt” trong công nghiệp hóa: Để thúc đẩy công nghiệp hóa nhanh chóng, Stalin thực hiện chính sách cưỡng bức lao động và đặt mục tiêu sản xuất công nghiệp quá cao. Chính sách này gây ra nhiều cái chết do tai nạn lao động, điều kiện làm việc khắc nghiệt, và tình trạng thiếu lương thực. Ngoài ra, các chính sách này cũng gây ra tình trạng căng thẳng xã hội và phá hoại nền kinh tế nông nghiệp.
Những hành động và chính sách này của Stalin đã gây ra cái chết của hàng triệu người và để lại hậu quả nghiêm trọng cho Liên Xô. Những tội ác này được lịch sử ghi nhận như là những ví dụ điển hình về sự tàn bạo và lạm dụng quyền lực của một nhà độc tài.
(Còn tiếp)
