Tác giả: Lawrence Freedman
Cù Tuấn, dịch
23-2-2023
Trong toàn bộ cuộc chiến ở Ukraine, chiến lược của Nga và Ukraine ngày càng khác nhau. Lúc đầu, Nga tìm cách đánh chiếm Ukraine một cách bất ngờ bằng cách sử dụng một đội quân hiện đại tham gia vào một số hoạt động diễn tập cơ động nhanh, nhằm mang lại một chiến thắng nhanh chóng và quyết định. Nhưng theo thời gian, quân đội Nga đã suy thoái nghiêm trọng, ngày càng phải dựa vào các trận địa pháo và các cuộc xung phong ồ ạt của bộ binh để giành đột phá chiến trường, đồng thời đẩy mạnh tấn công các thành phố của Ukraine. Trong các khu vực mà quân Nga đang chiếm đóng, họ đang tìm cách áp đặt “Nga hóa” và đã xử lý nghiêm khắc những người bị nghi ngờ là gián điệp và phá hoại, hoặc đơn giản là bất đồng chính kiến.
Ukraine tỏ ra đổi mới hơn trong chiến thuật và kỷ luật hơn trong việc thực hiện. Được hỗ trợ bởi nguồn cung cấp vũ khí ngày càng tăng của phương Tây và sự chỉ huy nhanh nhẹn, Ukraine đã tìm cách khôi phục một số khu vực bị quân Nga chiếm đóng. Nhưng Ukraine cũng đang chiến đấu trên lãnh thổ của mình và không thể tấn công đến lãnh thổ Nga. Vì vậy, trong khi Ukraine tự giới hạn việc nhắm mục tiêu vào quân Nga, thì Nga đang nhắm mục tiêu vào toàn bộ Ukraine, bao gồm lực lượng vũ trang, cơ sở hạ tầng và người dân của nước này.
Những cách tiếp cận tương phản này – “chiến tranh cổ điển” do Ukraine theo đuổi và “chiến tranh tổng lực” do Nga áp dụng – có nguồn gốc sâu xa từ các cuộc chiến tranh của thế kỷ XX. Khi cuộc chiến ở Ukraine tiến đến mốc một năm, nó đã bắt đầu cho thấy những hiểu biết sâu sắc về cách hai hình thức chiến tranh này có thể đối phó trong các cuộc xung đột đương đại — và cách chúng có khả năng định hình cuộc đấu giữa Kiev và Matxcơva trong những tháng tới.
HAI LOẠI CHIẾN TRANH
Phương thức chiến tranh cổ điển, vốn thống trị tư tưởng quân sự trước Thế chiến thứ nhất, tập trung hoàn toàn về các trận chiến. Chiến lược này tập trung vào việc đưa quân đội vào vị trí sẵn sàng chiến đấu; chiến thuật liên quan đến bản thân cuộc chiến. Chiến thắng được quyết định bởi quân đội nào chiếm lĩnh trận địa, số lượng quân địch bị giết hoặc bị bắt và số lượng quân khí bị phá hủy. Theo cách này, các trận chiến quyết định kết quả của các cuộc chiến tranh. Cách tiếp cận này được củng cố bằng luật chiến tranh bao gồm việc đối xử với tù nhân và những người không tham gia chiến đấu và cho rằng kẻ thù bị đánh bại sẽ chấp nhận phán quyết của trận chiến.
Ngay cả trước Chiến tranh thế giới thứ nhất, đã có nhiều lý do để nghi ngờ mức độ mô hình chiến tranh này nắm bắt thực tế chặt chẽ như thế nào, đặc biệt là do cách nó khăng khăng tách biệt lĩnh vực dân sự và quân sự. Nhưng mô hình cổ điển tiếp tục định hình những kỳ vọng trong thời gian sắp diễn ra Thế chiến thứ nhất. Tuy nhiên, cuộc xung đột đó đã biến thành một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài, trong đó sức mạnh kinh tế và công nghiệp cơ bản đóng vai trò quan trọng hơn nhiều so với kết quả chiến trường đơn thuần. Và khả năng máy bay tấn công các thành phố của kẻ thù đã đặt ra câu hỏi về khái niệm về một chiến trường quân sự riêng biệt, tách biệt với xã hội dân sự. Con người và tài sản trở thành mục tiêu tự nhiên.
Cơ sở lý luận để nhắm mục tiêu vào các trung tâm dân cư rất đơn giản: quân đội dựa vào cơ sở hạ tầng dân sự để chiến đấu. Các nhà máy sản xuất đạn dược phụ thuộc vào lực lượng lao động dân sự. Khi các chính phủ cần thêm quân đội, họ sẽ lấy tân binh từ thường dân. Nói cách khác, khi cả một quốc gia đang trong tình trạng chiến tranh, không có người nào là vô can. Hơn nữa, các chính phủ quyết định chiến tranh và hòa bình phụ thuộc vào sự ủng hộ của dân chúng. Những công dân dễ bị tổn thương, đang phải hứng chịu những đợt oanh tạc không ngừng, có thể quay sang phản đối chiến tranh, thậm chí đến mức họ yêu cầu phe mình đầu hàng. Đối với nhiều chiến lược gia, ném bom các thành phố có vẻ như là một con đường dẫn đến chiến thắng đơn giản hơn nhiều so với việc phải chiến thắng trong các trận chiến. Theo cách này, chiến tranh trở thành cuộc đấu tổng lực, dẫn đến các cuộc không kích lớn trong Thế chiến II và quyết định của Mỹ thả hai quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản vào năm 1945. Sau đó, dân thường chỉ được tha trong các cuộc chiến không kéo dài và khi cuộc chiến cách xa các thành phố.
Nhưng ba diễn biến đã khiến các chiến lược gia phương Tây thay đổi suy nghĩ về chiến tranh tổng lực. Đầu tiên, logic của chiến tranh tổng lực đã dẫn đến thảm họa hạt nhân. Nếu muốn tránh điều đó, thì phải tìm ra một cách để hạn chế chiến tranh. Thứ hai, ngày càng có nhiều người nhận thức được rằng các cuộc tấn công vào thường dân là phản tác dụng. Đây là kết luận của các nghiên cứu được thực hiện ngay sau Thế chiến II về tác động của các chiến dịch ném bom chiến lược của Đồng minh, và sau đó là kinh nghiệm sau này của Chiến tranh Việt Nam, trong đó những nỗ lực tìm kiếm và tiêu diệt Việt Cộng đã dẫn đến nhiều thương vong dân sự.
Bước phát triển thứ ba là sự ra đời của các loại đạn dẫn đường chính xác vào những năm 1970. Về nguyên tắc, những cải tiến đáng kể trong việc nhắm mục tiêu chính xác do công nghệ như vậy mang lại có nghĩa là không còn lý do gì để bào chữa cho thiệt hại tài sản dân sự. Các hoạt động có thể được tiến hành theo cách tránh dân thường và chỉ tấn công vào các mục tiêu liên quan đến quân sự. Với vũ khí dẫn đường chính xác, có cơ hội hồi sinh chiến tranh cổ điển bằng cách tập trung vào việc phá hoại tổ chức quân sự của kẻ thù thông qua các cuộc tấn công sâu và có tốc độ nhanh. Đây là bài học rút ra từ thắng lợi quyết định của Mỹ trước các lực lượng Iraq trong Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất.
Tuy nhiên, mặc dù sự thay đổi học thuyết này đã được thể hiện rõ ràng trong kế hoạch can thiệp quân sự gần đây của phương Tây, nhưng chiến lược chiến tranh cổ điển thường bị bỏ qua bên lề một khi các cuộc chiến đó biến thành các chiến dịch chống nổi dậy, như ở Iraq và Afghanistan. Trong cả hai cuộc xung đột, Mỹ và các đồng minh của mình đã nỗ lực tránh làm hại dân thường để duy trì sự ủng hộ của họ và tránh thúc đẩy cuộc nổi dậy, nhưng những nỗ lực này có xu hướng bị nới lỏng khi lực lượng của chính họ gặp rủi ro. Đối với các lực lượng phương Tây, một nguyên nhân gây căng thẳng khác là cộng đồng địa phương thường coi họ là những người không được chào đón, đặc biệt là khi họ ủng hộ một chính phủ—chính xác là vì chính phủ này dựa vào sự hỗ trợ của nước ngoài— do đó thiếu tính hợp pháp theo cách nhìn của dân chúng.
NGA HUNG HÃN, CÒN UKRAINE CẦM CHỪNG
Về phần mình, trong những thập kỷ sau Chiến tranh Lạnh, Nga chưa bao giờ hoàn toàn từ bỏ mô hình chiến tranh tổng lực. Đây là trường hợp ngay cả khi Nga có sử dụng đạn dẫn đường chính xác. Ví dụ, ở Syria, các lực lượng Nga đã chứng minh rằng việc tránh các mục tiêu dân sự là vấn đề lựa chọn chứ không phải công nghệ, khi họ cố tình tấn công các bệnh viện của quân nổi dậy. Ngay cả khi ở gần nhà, Nga đã sử dụng các chiến thuật không khoan nhượng, đặc biệt là trong Chiến tranh Chechnya những năm 1990 và trong thập kỷ đầu tiên của thế kỷ này, trong đó Matxcơva áp dụng vũ lực trực tiếp vào các khu vực và thành phố dân sự.
Bây giờ Nga đang làm điều tương tự ở Ukraine. Nhưng lần này, nó phải đối mặt với một đội quân ngày càng được tổ chức tốt và chuyên nghiệp. Khi Điện Kremlin trở nên thất vọng hơn trong chiến dịch chiếm đóng Ukraine, họ đã thường xuyên tấn công vào xã hội dân sự và nền kinh tế Ukraine. Các cuộc tấn công này bao gồm việc nhắm tên lửa vào Kyiv và các thành phố khác, san bằng các khu chung cư và đôi khi là cả thị trấn, tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine và tiến hành các cuộc bao vây kéo dài, chẳng hạn như chống lại Mariupol vào mùa xuân, Severodonetsk vào mùa hè và Bakhmut gần đây hơn. Đây là những hoạt động liên quan đến các trận địa pháo khiến các thành phố trở thành đống đổ nát và buộc người dân trong thành phố phải chạy trốn.
Bất chấp những mục tiêu tối đa của Nga ở Ukraine, có thể lập luận rằng nước này không theo đuổi một cuộc chiến tranh tổng lực. Điều này là do Nga đã hạn chế sử dụng vũ khí hạt nhân – biểu tượng cuối cùng của chiến tranh tổng lực đương đại. Trên thực tế, vũ khí hạt nhân đã đóng một vai trò quan trọng trong việc thiết lập ranh giới cho cuộc xung đột. Khi bắt đầu chiến tranh, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã viện dẫn mối đe dọa hạt nhân để cảnh báo các nước NATO, không cho các nước này can thiệp trực tiếp. Đồng thời, mong muốn tránh chiến tranh với liên minh đã khiến ông Putin không sử dụng vũ khí hạt nhân ở quy mô nhỏ hơn ở Ukraine và cũng không ra lệnh tấn công các nước NATO láng giềng. Tuy nhiên, trong hầu hết các khía cạnh, Nga đã đi theo cách tiếp cận chiến tranh tổng lực mà nước này đã sử dụng trong các cuộc xung đột khác kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Trong khi đó, Ukraine đang áp dụng cách tiếp cận chiến tranh cổ điển. Để bảo vệ các thành phố, nhà máy và nhà máy năng lượng của riêng mình, quân Ukraine có mọi lý do để tránh thiệt hại không cần thiết cho các khu vực dân sự và họ cần tiết kiệm đạn dược khan hiếm cho các mục tiêu quân sự có độ ưu tiên cao của Nga. Hơn nữa, Kyiv cũng bị hạn chế bởi những hạn chế do các nhà cung cấp phương Tây đặt ra. Một lĩnh vực mà điều này đã xảy ra – và một ví dụ khác về tác dụng răn đe của mối đe dọa chiến tranh tổng lực – là việc Washington cố ý hạn chế khả năng Ukraine tấn công lãnh thổ Nga, ít nhất là theo những cách có liên quan đến vũ khí phương Tây. Quân Ukraine đã thực hiện một số cuộc tấn công vào các mục tiêu bên trong Nga bằng cách sử dụng máy bay không người lái và phá hoại, nhưng những cuộc tấn công này rất ít ỏi. Đáng chú ý, Mỹ đã từ chối cung cấp pháo và máy bay tầm xa cho Ukraine để cho phép nước này tấn công sâu hơn và thường xuyên hơn, mặc dù tác động của các cuộc tấn công như vậy đối với một quốc gia có quy mô như Nga sẽ mang tính biểu tượng hơn là vật chất.
Kết quả của những ràng buộc này là Nga đã tiến hành một cuộc chiến tổng lực trên lãnh thổ Ukraine mà không phải đối mặt với rủi ro nghiêm trọng về bất cứ điều gì tương đương. Sự tương phản giữa cách tiếp cận của Nga và Ukraine thậm chí còn trở nên rõ nét hơn khi cuộc chiến tiến triển.
KHÁNG CHIẾN TỔNG LỰC
Vì Ukraine và Nga đều là một phần của Liên Xô cho đến năm 1991, lực lượng vũ trang của họ có lịch sử chung cũng như kinh nghiệm chung với các thiết bị cổ điển của Liên Xô. Tuy nhiên, kể từ năm 2014, Ukraine dần dần chịu ảnh hưởng quân sự của phương Tây. Quá trình này đã tăng tốc trong quá trình chuẩn bị cho cuộc xâm lược năm 2022 của Nga, và thậm chí còn tăng tốc hơn nữa khi chiến tranh bắt đầu. Mỹ và các đồng minh đã cung cấp cho Ukraine nhiều hình thức hỗ trợ khác nhau, bao gồm đào tạo, tình báo và các hệ thống vũ khí tiên tiến. Mặc dù Ukraine đã sử dụng các loại vũ khí cho phép họ nhắm mục tiêu vào các cơ sở của Nga ở xa phía sau tiền tuyến (chẳng hạn như sở chỉ huy, bãi chứa đạn dược và trung tâm hậu cần) và các khu vực tập trung quân đội Nga, nhưng Nga có rất ít lựa chọn khác ngoài việc dựa vào pháo binh của mình. Và sau khi thực hiện tổng động viên, các cuộc tấn công của bộ binh Nga được thiết kế để khiến các thị trấn và thành phố của Ukraine không thể phòng thủ được.
Sự tương phản giữa hai phe càng rõ hơn khi quân Nga đã cố gắng “Nga hóa” các khu vực dưới sự kiểm soát của họ—bằng cách áp đặt các yêu cầu về ngôn ngữ, giáo dục và tiền tệ đối với người dân địa phương—và đã sử dụng biện pháp tra tấn và hành quyết để ngăn chặn sự phản kháng của người Ukraine. Điều này cộng với các tội ác chiến tranh phổ biến mà họ đã phạm phải, bao gồm bắt cóc, cũng như cướp bóc và lạm dụng tình dục, phản ánh nỗi sợ bị phá hoại và rình mò, cùng với sự vô kỷ luật nói chung.
Cho đến nay, kết quả của cách tiếp cận của Nga đã xác nhận những lời chỉ trích chuẩn mực về chiến lược chiến tranh tổng lực. Cuộc tấn công dữ dội vào xã hội dân sự của Ukraine đã không làm giảm sự ủng hộ của quần chúng đối với chính phủ Ukraine. Thay vào đó, việc tích lũy bằng chứng về hành vi nghiêm trọng của Nga đã khiến Ukraine càng quyết tâm hơn để đảm bảo rằng các vùng lãnh thổ này được giải phóng và không có vùng lãnh thổ nào bị Nga chiếm đóng vô thời hạn. Hậu quả nhân đạo của các cuộc tấn công của Nga cũng đã củng cố sự ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine. Ngoài ra, các mục tiêu chiến tranh tổng lực của Nga đã củng cố niềm tin của Ukraine rằng “hòa bình bằng cách thỏa hiệp” là không thể. Các chiến thuật chiến tranh tổng lực của Nga cũng không cản trở các hoạt động quân sự của Ukraine.
Trong những tháng gần đây, Matxcơva đã đưa ra những lý do mang tính cưỡng chế cho các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng dân sự, liên quan đến việc Ukraine từ chối chấp nhận việc Nga sáp nhập 4 tỉnh ở miền đông Ukraine vào tháng 9. Những cuộc tấn công này đã khiến cuộc sống của người Ukraine trở nên vô cùng khó khăn, dân thường thường xuyên bị giết và bị thương do các cuộc tấn công ngẫu nhiên, và mất điện thường xuyên trong những tháng mùa đông. Nhưng người Ukraine đã học cách thích nghi, tiêu diệt ngày càng nhiều tên lửa và máy bay không người lái bằng hệ thống phòng không và tìm cách đối phó với khó khăn dân sự. Sau một năm chiến tranh, không có ảnh hưởng rõ ràng nào đến ý chí chiến đấu của Ukraine.
SỰ TRỞ LẠI CỦA XE TĂNG
Một năm chiến tranh ở Ukraine càng làm mất uy tín của cách tiếp cận chiến tranh tổng lực. Nhưng nó đã tiết lộ điều gì về chiến tranh cổ điển? Ở đây, kinh nghiệm cảnh báo rằng những chiến thắng chiến trường cần thiết cho cách tiếp cận này có thể tỏ ra khó nắm bắt khi các lực lượng phòng thủ dường như có những lợi thế vốn có so với thế tấn công. Trong những tình huống như vậy, quân đội có thể bị mắc kẹt trong những cuộc đối đầu lâu dài và mệt mỏi. Có thể áp đảo một kẻ thù có súng yếu hơn bằng cách chọc thủng các đội quân của họ, nhưng điều này thường đòi hỏi phải cơ động với các phương tiện bọc thép, gây bất ngờ cho kẻ thù bằng những bước tiến bất ngờ, vây bọc đối thủ và đẩy kẻ thù vào thế rút lui nhanh chóng đến mức họ không thể nào quay lại.
Một kết quả như vậy là không dễ dàng để đạt được. Ở Ukraine, những cuộc tấn công thành công nhất của cả hai bên đều diễn ra trong những tình huống mà hàng phòng ngự bộ binh quá mỏng manh. Nga đã chiếm được nhiều vùng đất trong những ngày đầu tiên của cuộc chiến khi lực lượng của họ có lợi thế bất ngờ và có thể di chuyển nhanh. Ở phía nam, họ gặp rất ít kháng cự, đặc biệt là ở những nơi phòng thủ được tổ chức kém, đặc biệt là ở Kherson. Tuy nhiên, ở phía bắc, họ đã chiếm các vị trí tiền tiêu nhưng không thể duy trì được, sớm gặp khó khăn trước các tuyến phòng thủ nhanh nhẹn của Ukraine và buộc phải rút lui. Sau đó, trong giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến, bắt đầu với trận chiến giành Donbas, quân Nga chiếm được rất ít đất, bao gồm các khu vực hẹp và chúng chỉ đạt được với tổn thất rất lớn và trong nhiều tháng.
Về phần mình, cuộc tấn công ấn tượng nhất của Ukraine diễn ra ở Kharkiv vào tháng 9, khi lực lượng của họ tận dụng lợi thế phòng ngự yếu kém và chuẩn bị kém trong khi bộ chỉ huy cấp cao của Nga tập trung vào Donetsk và Kherson. Tuy nhiên, ở những khu vực mà hệ thống phòng thủ của Nga đã được chuẩn bị sẵn sàng, và sau đó được hỗ trợ bởi các binh sĩ bổ sung do tổng động viên, đà tiến quân của Ukraine đã bị chậm lại. Quân Ukraine bị hạn chế hơn nữa khi mùa đông bắt đầu, do mặt đất trở nên lầy lội. Cuộc phản công của Ukraine nhằm chiếm lại Kherson đã khởi đầu chậm chạp vào cuối mùa hè, và quân của họ chỉ có thể đạt được tiến bộ khi họ có thể cắt đứt các tuyến tiếp tế của Nga, do đó khiến thành phố Kherson trở nên không thể phòng thủ được. Quân Nga đã phải rút lui khỏi thành phố này vào tháng 11.
Trong những tháng tới, chiều hướng của cuộc chiến cũng có thể được định hình bởi cán cân hỏa lực đang thay đổi. Khi có cơ hội tiếp tục tấn công, Ukraine sẽ được hưởng lợi từ nhiều phương tiện bọc thép hơn, bao gồm xe tăng chiến đấu Challenger, Leopard và Abrams do châu Âu và Mỹ cung cấp, sau các cuộc thảo luận kéo dài vào tháng Giêng. Điều quan trọng là Kiev cũng sẽ nhận được các phương tiện bộ binh, hệ thống phòng không được cải thiện, đạn pháo và tên lửa tầm xa hơn.
Nhưng sẽ mất thời gian để tất cả những vũ khí này được chuyển giao và lực lượng Ukraine có thể sử dụng chúng. Trong khi đó, Ukraine sẽ phải đối phó với một cuộc tấn công mới của Nga về cơ bản là mang tính tiêu hao, tùy thuộc vào việc Nga có sẵn sàng chấp nhận thương vong cao để đạt được lợi ích của mình hay không. Mặc dù sức mạnh về quân số có thể cho phép quân Nga tiến lên ở một số khu vực, nhưng quân Nga vẫn chưa thể hiện được khả năng khai thác bất kỳ điểm đột phá nào bằng các đòn tấn công nhanh và tiến về phía trước. Hiện tại, Ukraine có nghĩa vụ phải đối phó tốt nhất có thể với áp lực này, với các lo ngại về tốc độ sử dụng hết đạn dược, hy vọng giữ vững phòng tuyến của mình đủ tốt để khi và nếu cuộc tấn công mới của Nga bắt đầu yếu dần, họ sẽ tận dụng cơ hội của mình để chuyển sang phản công.
Các khả năng mới của Ukraine sẽ được trang bị để điều động chiến tranh. Trong những tháng đầu của cuộc chiến, nhiều nhà bình luận phương Tây tuyên bố xe tăng đã lỗi thời trên cơ sở số lượng đáng kể mà quân Nga đã thua trước vũ khí chống tăng có điều khiển, máy bay không người lái và hỏa lực pháo binh. Trên thực tế, có những lời giải thích cho những tổn thất của xe tăng Nga, bao gồm cả việc không tuân theo học thuyết vũ khí kết hợp của chính họ, khiến họ bị lộ. (Một lý do khác cho sự yếu kém trong các cuộc tấn công của Nga là vai trò hạn chế bất ngờ của lực lượng không quân Nga. Thay vào đó, khả năng dễ bị tổn thương có thể chứng minh của máy bay Nga trước lực lượng phòng không Ukraine dường như cung cấp thêm xác nhận cho điều đã trở thành một đặc điểm nổi bật của chiến tranh đương đại, đó là sử dụng vũ khí tương đối rẻ tiền để vô hiệu hóa hoặc thậm chí phá hủy các hệ thống rất đắt tiền.)
Giờ đây, chính xe tăng, cùng với nhiều phương tiện bộ binh hơn, là thành phần trung tâm của các gói thiết bị quân sự gần đây mà phương Tây đã đồng ý gửi tới Ukraine. Nếu một đội quân cần di chuyển hỏa lực với giáp bảo vệ trên địa hình nguy hiểm, thì thứ họ cần sẽ trông rất giống xe tăng. Hiếm khi hữu ích khi xem xét bất kỳ hệ thống nào mà không tính đến bối cảnh chiến lược mà chúng đang được sử dụng và các khả năng khác sẵn có của cả hai bên. Một cuộc tấn công mới của Ukraine, chống lại các tuyến phòng thủ cố thủ của Nga, sẽ là một phép thử quan trọng đối với chiến tranh cổ điển ở dạng thuần túy nhất của nó.
KẾT THÚC CHƯA RÕ RÀNG
Vấn đề cơ bản với các cuộc chiến tranh là chúng dễ bắt đầu hơn là kết thúc. Một khi những đòn tấn công ban đầu của Nga bị giảm sút, nước này sẽ rơi vào một cuộc xung đột kéo dài, trong đó Nga sẽ không dám nhận thất bại ngay cả khi con đường dẫn đến chiến thắng vẫn còn rất khó nắm bắt. Những cuộc chiến như vậy chắc chắn sẽ trở nên có tính tiêu hao, khi kho thiết bị và đạn dược cạn kiệt và tổn thất về quân số ngày càng tăng. Nỗ lực để tìm một con đường thay thế để chiến thắng bằng cách tấn công cơ cấu kinh tế xã hội của kẻ thù ngày càng tăng. Nga đã không từ bỏ con đường thay thế này mặc dù cho đến nay nước này chỉ giúp củng cố quyết tâm của Ukraine.
Nga đã kiên trì với những chiến lược kém hiệu quả và tốn kém, có lẽ với niềm tin rằng cuối cùng quy mô và sự sẵn sàng chấp nhận hy sinh của họ sẽ đóng vai trò quyết định. Ngược lại, con đường dẫn đến chiến thắng của Ukraine phụ thuộc vào việc đẩy lùi quân Nga đủ để thuyết phục Matxcơva rằng họ đã lao vào một cuộc chiến vô ích. Vì Ukraine không thể nhắm mục tiêu vào người dân Nga, nên Ukraine phải khai thác độ chính xác của các hệ thống tầm xa hơn để nhắm mục tiêu vào quân đội Nga, khiến các tuyến tiếp tế, mạng lưới chỉ huy và sự tập trung quân của Nga dễ bị tổn thương. Nga sẽ tìm cách tạo ra những hoàn cảnh mà người dân Ukraine phải chịu đựng quá mức. Ukraine sẽ tìm cách làm mất vị thế của quân đội Nga. Khi cuộc chiến bước vào giai đoạn quan trọng tiếp theo, những chiến lược này và cách tiếp cận chiến tranh tương phản mà hai quốc gia này đại diện sẽ phải đối mặt với những thử thách khắc nghiệt nhất.
