Điều gì đang chia rẽ người Mỹ?

Việt Linh

7-8-2021

Hiện nay, nước Mỹ đang bị phân cực, chia rẽ một cách trầm trọng. Đây là điều mà không chỉ người dân Mỹ, mà cả thế giới đang nhìn về nước Mỹ với một nền chính trị rệu rã, khác biệt và thù hằn đến độ cực đoan, để thấy nền dân chủ của một nước Mỹ tươi đẹp, hào phóng bây giờ chỉ còn trong sách vở, phim ảnh. Nước Mỹ hoàn toàn không phải lúc nào cũng đẹp như mơ, nhưng nếu xét cho kỹ càng, thấu đáo vấn đề thì nước Mỹ đã và đang bị chia rẽ vì vấn đề gì? Vì sự khác biệt hay bất đồng nào?

Xin thưa, không hẳn là chỉ vì một vấn đề duy nhất, mà là sự liên quan bởi nhiều vấn đề khác nhau, đó là chủng tộc, màu da, tôn giáo, đảng phái chính trị, trình độ học vấn, giàu nghèo … những vấn đề này đã kết thành một nguồn duy nhất, gây mất đoàn kết xã hội đáng kể như ngày nay, và lĩnh vực chính đứng đầu bảng phong thần này chính là sự khác biệt của tư duy chính trị, cực đoan và cấp tiến.

Nói một cách khác, quan điểm chính trị khác nhau và ý thức hệ đảng phái hiện là những nguyên nhân gây chia rẽ lớn nhất ở Mỹ – gây chia rẽ nhiều hơn cả các vấn đề chủng tộc, tôn giáo hay giáo dục.

Trong thế giới thực ngày nay, một đảng viên Cộng hòa hầu như không thể nói chuyện, trao đổi về đề tài chính trị cùng một đảng viên Dân chủ trong tinh thần tôn trọng và lắng nghe. Các đảng viên của cả hai đảng cũng không thể nào làm việc chung để có thể đạt được một sự dồng thuận cho một chính sách hay dự luật vì lợi ích cho người dân hay đất nước.

Trong một nghiên cứu của Ipsos, họ đã đưa ra một kết luận thú vị: Khi đang nói đến một vài điểm chung nào đó giữa hai người với nhau, nếu một trong hai người đề cập đến sở thích chính trị, ngay lập tức, chủ đề này sẽ lấn áp các chủ đề đã nói của hai người. Và họ không thể tiếp tục thảo luận trong vui vẻ nếu sở thích chính trị bộc lộ sự khác biệt.

Hiện tượng này được nhận thấy rõ ràng nhất ở những người theo đảng Dân chủ, quan điểm chính trị khác nhau và xu hướng ủng hộ sự đổi mới, cấp tiến của những người ủng hộ đảng Dân chủ luôn mạnh mẽ để bài bỏ sự bảo thủ, cổ hủ, những thứ không còn thích hợp với thời thế hiện đại. Đối với những người theo đảng Cộng hòa, thì hai lãnh vực tôn giáo và chủng tộc là những điểm nhấn quan trọng đưa đến sự bất đồng luôn luôn đối với đảng Dân chủ.

Những người ủng hộ đảng Cộng hòa trong vòng 4 năm qua đã bị thấm nhuần những quan điểm đổi mới của đảng Cộng hòa qua sự tác động từ Trump bởi những xu hướng phân biệt chủng tộc, tôn giáo. Chủ trương hoạt động của họ cũng trở nên cực đoan hơn, ủng hộ bạo lực nhiều hơn, những người Cộng hòa trở nên lãnh cảm và thờ ơ với sự bất công và đau khổ của đồng loại, chối bỏ sự thật hiển nhiên, và quan trọng nhất, không còn niềm tin vào những truyền thống bảo thủ tốt đẹp đã có từ bao lâu nay của hệ thống bầu cử Mỹ, của ngành tư pháp và cả Quốc Hội.

Quan niệm sống còn của những đảng viên Cộng hòa giờ đây chỉ là tiền tài, danh vọng, địa vị nên họ đã đặt quyền lợi đảng phái lên trên cả Hiến Pháp, đoàn kết với nhau để bác bỏ tất cả những gì có thể gây hại đến đảng phái và “giáo chủ” của đảng Cộng hòa ngày nay là Donald Trump.

Để nhìn nhận mọi thứ một cách trung thực nhất, thực tế là đảng Cộng hòa vẫn đang nằm gọn trong lòng bàn tay của Trump, và như vậy, dưới vòng kềm tỏa của Trump, những đảng viên Cộng hòa phải cam kết xác nhận và ủng hộ những lời nói dối và thuyết âm mưu sai trái của Trump nếu họ muốn tồn tại. Dưới sự điều hành của Trump, đảng Cộng hòa ngày càng trở nên cuồng tín hơn, thậm chí còn mạo hiểm hơn khi ngày càng tiến sâu hơn vào một thế giới ảo tưởng đi cùng bạo lực để đạt được quyền lực và ảnh hưởng.

Lịch sử Hoa Kỳ đã ghi rõ, không có vị cựu tổng thống nào bị đánh bại chỉ sau một nhiệm kỳ, lại còn đủ quyền lực để thống trị đảng của mình nhiều như vậy sau khi rời nhiệm sở như Trump. Một thực tế không vui lắm, chua chát nhưng chúng ta cần phải nhìn nhận, lời nói của Trump hiện vẫn còn rất nhiều ảnh hưởng đến người ủng hộ và các đảng viên Cộng hòa.

Một con người bị rối loạn nhân cách, phân biệt chủng tộc công khai, có xu hướng ủng hộ bạo lực, lấy việc nói láo, nói dối để kiểm soát người khác thì bạo lực chính trị dường như trở nên dần quen thuộc với người Mỹ ủng hộ một đảng Cộng hòa đã hoàn toàn bị biến dạng.

Tại sao những đảng viên Cộng hòa lại không thể chấp nhận sự thật hay đứng về lẽ phải, để bảo vệ Hiến Pháp và nền dân chủ Mỹ, bảo vệ uy tín đảng phái với truyền thống bảo thủ xưa nay, dù họ hiểu và thấy rõ hết mọi khía cạnh của vấn đề. Họ cũng biết việc gì đúng sai, thật giả, nhưng họ sợ vì an ninh của chính họ, vì tiền đồ chính trị và tương lai của bản thân, khi trước mắt họ, những sự trừng phạt cho sự bất trung của những đảng viên Cộng hòa ngay thẳng, bỏ phiếu kết tội Trump đều bị trù dập, đấu tố, thanh trừng trong đảng vừa bị đe dọa từ những người ủng hộ Trump với những lời quấy rối, dọa giết.

Jill Sanborn, người đứng đầu bộ phận chống khủng bố của FBI gần đây đã nói với Quốc hội rằng, “FBI đánh giá những nguy cơ bạo lực gia tăng trên toàn quốc từ những kẻ cực đoan bạo lực gia đình, và một vài người trong số những kẻ này đã từng tham gia vào cuộc bạo loạn tại điện Capitol. Bất đồng quan điểm chính trị đảng phái sẽ rất có thể gây ra mối đe dọa khủng bố trong nước lớn nhất vào năm 2021 và có khả năng xảy ra thường hơn trong năm 2022”.

Tuyên truyền và dối trá toàn diện đang được những đảng viên Cộng hòa và những cử tri ủng hộ Trump sử dụng để làm mất trật tự an ninh quốc gia chống lại các công dân Hoa Kỳ tuân thủ luật pháp.

Nhưng điểm quan trọng khiến mọi thứ thật sự trở nên nguy hiểm, đó là việc lặp đi lặp lại những lời nói dối, không chỉ khiến hàng chục triệu người Mỹ tin theo; theo thời gian, nó thay đổi khả năng cảm nhận đạo đức và niềm tin của họ.

Những lời nói dối tạo ra một sự đảo ngược của đạo đức học, điều mà trong triết học được gọi là “sự chuyển đổi giá trị”, trong đó những lời nói dối trở thành sự thật và những hành vi bất công được coi là chính nghĩa.

Tin vào những lời dối trá cũng trở thành một hình thức báo hiệu một đức tính bắt buộc, một sự xác nhận lòng trung thành của một người đối với những người khác trong bộ tộc chính trị của một người. Trong trường hợp này, tất nhiên, những gì chúng ta đang đối phó không chỉ là bất kỳ lời nói dối nào; đó là một sự phá hoại đặc biệt, một trong những điều nguy hiểm nhất mà một nền dân chủ có thể phải đối mặt. Nó làm xói mòn niềm tin vào các cuộc bầu cử, nhà nước pháp quyền và hệ thống chính quyền của chúng ta.

Dù sao, những nhân vật đáng ngưỡng mộ đã có thể đứng thẳng lưng, rời khỏi hàng ngũ của một đảng phái chính trị cực đoan với những kẻ bại liệt tứ chi trong đảng Cộng hòa hiện nay; người dân Mỹ đã thấy điều đó với Liz Cheney, Mitt Romney và Adam Kinzinger. Nhưng rất tiếc, họ đang cô đơn và bị cô lập, bị trù dập và thanh trừng. Chẳng có mấy con ong bay tìm hút mật trong một vườn hoa đẹp, nhưng lại có hàng ngàn con ruồi tranh nhau cắm đầu vào một bãi phân bên cạnh đống rác, đó là thực tế cay đắng.

Bạo lực chính trị thật sự nguy hiểm đối với đất nước chúng ta, khi công nghệ tiên tiến với hệ thống mạng xã hội nhanh chóng là những con dao hai lưỡi, cộng với quyền tự do về súng đạn đã khiến cuộc sống của người dân Mỹ bình thường và cả các chính trị gia của lưỡng đảng, trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết.

Biết đến bao giờ, nền chính trị bảo thủ truyền thống, hài hòa với lòng tôn trọng lẫn nhau sẽ được người dân Mỹ nhìn thấy trở lại trên đất nước này?

Có lẽ, đó là một giấc mơ xa vời, nhất là trong tình hình chính trị phân cực và thoái hóa trầm trọng hiện nay của một đảng Cộng hòa Trump, riêng tôi, một ký ức trước đây về một nước Mỹ tươi đẹp, hào phóng, thân thiện, an toàn chắc sẽ mãi còn là một kỷ niệm đẹp, nếu nhận thức về chính trị của người Mỹ không thể tự hoá giải sự khác biệt, nếu mỗi người không cố gắng để làm những điều tốt đẹp vì mọi người, vì đất nước, thì sự chia rẽ sẽ còn cơ hội tồn tại trên đất nước này một thời gian nữa, rất dài.

Dù sao, tôi vẫn hy vọng và mong sẽ có dịp được nhìn thấy những thay đổi tích cực từ tất cả mọi người, nhưng không phải vì một người mà vì chính đất nước này.