Lê Thiếu Nhơn
22-8-2025
Mấy ngày qua, mình cứ nghĩ vẩn vơ về khái niệm “kinh tế tri thức” khi nghe chuyện nữ tiến sĩ Hoàng Phương Mai tự kết liễu đời mình ở tuổi 49, bỏ lại hai đứa con đang tuổi trưởng thành và người chồng nay ốm mai đau.
Xin được nhắc lại dữ liệu: Tuổi 49, học vị tiến sĩ, làm việc trong môi trường luôn cảm nhận được giá trị tích tụ theo thời gian. Mình tin người phụ nữ ấy có thể cực đoan, có thể cố chấp nhưng chắc chắc không thể nông nổi, không thể hồ đồ.
Tháng 3/2025, tiến sĩ Hoàng Phương Mai bị Viện Hán Nôm cho thôi việc. Không chấp nhận, tiến sĩ Hoàng Phương Mai ngày nào cũng đến Viện Hán Nôm, và ngồi làm việc ở ngay phòng tiếp khách. Tháng 7/2025, Viện Hán Nôm cấm tiến sĩ Hoàng Phương Mai lui tới cơ quan (cũ). Sáng 16/8/2025, gia đình phát hiện tiến sĩ Hoàng Phương Mai đã chọn sự ra đi nghiệt ngã nhất.
Mình không quen tiến sĩ Hoàng Phương Mai. Chỉ biết chị và chồng là nghiên cứu viên Nguyễn Ngọc Dương cùng làm việc ở Viện Hán Nôm. Nghiên cứu viên Nguyễn Ngọc Dương sức khỏe suy nhược, gần như không giúp được gì, kể cả làm chỗ dựa tinh thần cho vợ.
Mấy năm trước, mình tình cờ đọc được cuốn sách “Lời xưa vang vọng” của tiến sĩ Hoàng Phương Mai, khảo sát tác phẩm “Lữ trung tạp thuyết” của Bùi Huy Bích (1744-1818). Tâm huyết của tiến sĩ Hoàng Phương Mai rất đáng ghi nhận, vì đây là một công trình hữu ích cho những ai quan tâm văn xuôi Việt Nam thế kỷ 18.
Vì sao bi kịch lại đến với tiến sĩ Hoàng Phương Mai? Phó Giáo sư – Tiến sĩ Phạm Thùy Vinh, (cựu cán bộ Viện Hán Nôm) trong một bài viết tiễn đưa tiến sĩ Hoàng Phương Mai, tiết lộ: “Tôi cũng biết là Viện Hán Nôm đã khuyên cháu rút hết đơn kiện gửi lên lãnh đạo các cấp của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội (nghe nói khá nhiều) và làm đơn trình bày với Viện là do sức khỏe không tốt nên không hoàn thành nhiệm vụ công việc được giao thì Viện sẽ xoá bỏ quyết định nghỉ việc để cháu được ở lại làm việc.
Cháu cũng nói với tôi có chuyện đó nhưng cháu không làm vì cháu không sai, hơn nữa trên Viện Hàn lâm cũng động viên cháu là cứ yên tâm, chờ họ sẽ xem xét lại vì khi đó họ còn bận nhiều việc quá. Vì vậy khi nói chuyện với tôi thì cháu rất lạc quan tin tưởng vào cấp trên sẽ cứu xét”.
Ôi trời, lẽ nào mọi cay đắng đều xuất phát từ đây? Điều tiến sĩ Hoàng Mai Phương chờ đợi, không phải một việc làm, mà là thứ cao cả hơn, mang tính “nguyên tắc” và “lý tưởng”.
Chúng ta cứ rêu rao “kinh tế tri thức” nhưng chưa bao giờ xây dựng đội ngũ trí thức đích thực tư duy độc lập và hành động tự chủ. Trí thức ở nước ta vẫn mang đặc trưng phò chính thống, lụy danh lợi, ưa bè nhóm. Bất kỳ trí thức nào không thích thú vòng xoáy ấy và không nương theo vòng xoáy ấy, đều bị tẩy chay.
Đừng nghĩ học hàm học vị là chốn sang trọng, có những cái đầu hói đường bệ uy nghiêm nhưng lòng tự trọng không nhiều bằng số tóc ít ỏi còn lại đâu.
Người ở với người thì ắt có mâu thuẫn. Cơ quan sinh tồn bằng ngân sách luôn là nơi đấu đá dai dẳng và xung đột triền miên, với những tiểu xảo chính trị văn phòng rẻ rúng và bệnh hoạn. Tiến sĩ Hoàng Phương Mai đã vấp váp giữa dòng chảy kia và vẫn tin vào “cấp trên” một cách trong sáng.
Bây giờ, thị trường chức vụ sôi động lắm. Ai cũng chạy khỏe, làm gì có cái ghế nào cho không biếu không, và tất nhiên là “quan quan tương hộ”. Khi bất bình ở công ty con, mà khiếu nại lên công ty mẹ, thì chả khác gì tự làm khổ bản thân thêm lần nữa. Hãy nhớ rằng, những nội dung như “chấp nhận sự thao túng”, “chấp nhận sự dối trá”, “chấp nhận sự hèn hạ” là phần phụ lục được ẩn giấu khéo léo phía sau mỗi hợp đồng lao động.
Thời đại phô diễn mặt nạ đạo đức, những lời ngon ngọt “xin ghi nhận, sẽ xử lý” hoặc “xin lắng nghe, sẽ giải quyết” chỉ là ngôn ngữ đãi bôi chót lưỡi đầu môi.
Tội nghiệp tiến sĩ Hoàng Phương Mai! Cộng đồng thì hăm hở vươn vai vươn cổ vươn tay mà không chú ý hỗ trợ tâm lý cho người thất nghiệp tuổi trung niên. Còn chị lại theo đuổi tinh thần cổ nhân “triêu văn đạo, tịch tử khả hỷ” (sáng nghe được đạo lý, chiều chết cũng vui lòng) nên chị đã tuyệt vọng.
Sự chấm dứt số phận chua xót của tiến sĩ Hoàng Phương Mai, hoàn cảnh cứ giông giống câu thơ Bùi Huy Bích viết cuối thời Trịnh – Nguyễn phân tranh: “Kiến thuyết quan binh công lược bạo/ Dân gia phiến tịch đãng vô di” (Nghe nói quan binh công phá dữ/ Sạch không manh chiếu của dân lành).
Mình không quen tiến sĩ Hoàng Phương Mai. Mình viết đôi dòng bái biệt chị, vì mình được đọc cuốn sách “Lời xưa vang vọng”- một công trình ra đời từ Viện Hán Nôm, nơi tiến sĩ Hoàng Phương Mai đã lặng lẽ cống hiến nhiều năm và đã bị ruồng bỏ như một kẻ vô tích sự.
Viện Hán Nôm này đã từng có vụ từng nổi như cồn của TS Nguyễn Xuân Diện cách dây gần 10 năm . E rằng trong cái Viện Hán này có mầm mống người Hán tặc hay sao ? Nay vụ tự sát bi thương của TS Hoàng Phương Mai vì bị thôi việc vô căn cứ , đã gióng lên cỏi báo động về tâm và tầm của các lãnh đạo Viện này .
“Đừng nghĩ học hàm học vị là chốn sang trọng”
Ai nghĩ vậy. Lưu manh giả danh trí thức là loại hạng bét, trùm phải là bọn trí thức lưu manh.
Phải hồi bài đăng trên facebook cá nhân của phó giáo sư tiến sỹ Phạm Thùy Vinh có rất nhiều cái sự hay, trong đó có mấy đồng nghiệp của Hoàng Phương Mai muốn lèo lái định hướng và bịt miệng người đời. Phạm Thùy Vinh đã “đốn ngộ”:
“Câu chữ tôi viết chia sẻ về cháu Mai xuất phát từ tình cảm của tôi, tôi vẫn để nguyên vẹn trên trang, tôi chỉ để chế độ bạn bè, nhưng vì những comments như thế này thì tôi sẽ để chế độ công khai. Tôi cũng không ngờ những chia sẻ chân thành của mình đã cho mình nhìn thấy những khuôn mặt khác.”
Nhiều người có những cách lựa chọn khác như:
+Quyết tử, cần thì lưỡng bại câu thương:
Đạt Đen:
-Nếu là tôi thì ko sinh cùng ngày với lãnh đạo đó nhưng giỗ cùng ngày là có…
An Anh:
-Đạt Đen ghê vậy
Đạt Đen:
-An Anh chét nv quá phí. Cứ phải lm 1 quả may ra thức tỉnh đc lương tâm bọn hay chèn ép cấp dưới
Hannah Trần:
-Đạt Đen con bé nhân viên mới chỗ em cũng tư duy y như bác, các sếp sợ nó lắm
Đạt Đen:
-Hannah Trần xưa mình bị nó dồn ép để kỷ luật các kiểu mặt Đảng nhưng mình ko sai. Sau mjnh xin ra khỏi Đảng phát mình bảo bọn nó kiểu gì cũng có thằng quan to chét cùng. Tính mình nói đc làm đc nên giờ nó cũng rén…
Hannah Trần:
-Đạt Đen cái trò lôi tập thể ra để đàn áp cá nhân lạc đàn là trò xưa như diễm, đó cũng là lý do vì sao bao nhiêu năm mà ở nơi nào đó, chỗ nào đó không phát triển nổi. Nhìn rộng ra, nếu hiện tượng đó trở thành nếp sống và làm việc, thật nguy hại cho sự bền vững và phát triển của mọi mặt bác ạ.
+Từ bỏ, tìm con đường khác để sống:
Dao Thu:
-Cháu cũng làm việc trong cơ quan nhà nước và bị trù dập 1 cách có hệ thống. Nghĩ lại vần thấy dâng lên 1 niềm phẫn uất, ghê tởm, và khinh bỉ cái đám gọi là “lãnh đạo” và công chức nhà nước đó. Họ sống trong u minh và độc địa. Cháu đã thoát khỏi cơ quan nhà nước rồi, mới đây thôi.
Phuc Nguyen:
-Khổ thân chị. Cái viện Hán Nôm có cái quái gì mà cố theo đuổi. Buông sớm và quên nó đi. Rồi lại tìm con đường mới cho mình có phải tự do; vui vẻ không. Chị có trình độ mà sao không biết chữ Buông.
+Các kol toàn luyên thuyên xích đế, điều quan trọng là lý do, bản chất thực sự của câu chuyện thì không đả động gì:
Nguyễn Hữu Khánh:
-Có ai biết nội dung cháu Phương Mai kiện viện hán nôm ? Và việc viện hán nôm cho cháu nghỉ việc vì không hoàn thành nhiêm vụ ? . Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện nếu biết sự việc thì thông tin giúp trả lời cho các câu hỏi trên .
Thanh Sơn Nguyễn:
-Ô Nguyễn Xuân Diện cũng ở viện này phải không mọi người ?
Mike Pham:
-Yo Koibito không thấy Ts Diện đưa tin nhể?
Trinh Ngoc:
-Tôi 0 hiểu, bạn Mai ở phòng Thư viện, mà tại sao để tới 3 Năm 0 hoàn thành nh vụ, Trách nhiệm về việc đó đâu chỉ của bạn Mai, mà TP&PP cũng phải liên đới chứ!Đồng thời, tôi theo dõi FB của NXD, một FB rất nhanh nhạy và kh quan khi đưa tin về những chuyện dạng này, nhưng chưa thấy có bất cứ ý kiến gì?
Bình Thái:
-Trinh Ngoc
Trốn rồi tìm ra NXD cho 1 tỏi
+Bế tắc, buông xuôi, để xem Con Tạo xoay vần đến đâu:
Nam Đường:
-Tôi đã mấy hôm suy nghĩ! Comment ròi lại xóa! Post lên rồi lại hạ xuống! Trong lòng tôi cảm giác muốn dứt ra ngoài vòng thị phi của Viện Hán Nôm. Nhưng càng đọc những phân tích dài thượt và những lý do của cacs đồng nghiệp ở viện này trình bày ! Tôi càng thấy Hổ thẹn với chị Hoangf Phương Mai! Tôi quyết định lặp lại rằng: ra quyết định thôi việc chị Hoangf phương mai là một hành động tàn độc!
Cổ Hoan Nam Đường:
-Một vài người bạn mà tôi biết đã Commen bảo vệ cái danh cuar Viện ma đưa ra lý do … họ dường như muốn nói là chính chồng chị cũng xác nhận điều này… khiến tôi suy nghĩ nhiều! Vaf tôi quyết định giống chị Hoangf phương mai: TÔI SẼ KHÔNG ĐỌC NHỮNG COMMEN NÀY NỮA! Nó thực sự tác động thao túng tu tưởng tôi! Nếu họ có lương tâm họ đã khoong im lặng bỏ Chij ngồi đó từ tháng 3/2025. Nếu hôm nay chị vẫn còn sống thì tôi cam đoan Hoj vẫn im lặng! Họ lên tiếng chỉ để bảo vệ những người đang cảm thấy cần sự bênh vực của du luận! Những người này đang raat cần du luận và họ sẽ Commen nhiều hơn! Chị Hoangf phương mai không cần ai bênh nữa! Chúng tôi cũng vậy! Tự các người xây nền móng cho lý thuyet của minh! Chấm hết!
…..
Hoàng Phương Mai là đảng viên. Trước khi lìa bỏ cõi đời trong uất hận mà không nghĩ được cách gì hay, hẳn Hoàng Phương Mai sẽ nguyền rủa và thề báo oán đám hại mình ở Viện Hán Nôm, không biết Hoàng Phương Mai có nguyền rủa cái đảng mà mình đã nguyện trung thành không.
Đám ở Viện Hán Nôm cũng hay xem Tiếng Dân.
Hê…Hê…Hê 😎 Tri thức hiểu theo nghĩa đơn giản là biết, mà biết thì bao trùm nhiều cái lắm, chẳng hạn như biết ăn bẩn, biết ăn trọn, biết theo đóm ăn tàn v…v. Nói tóm lại kinh tế tri thức của họ là biết cách để ăn của dân không chừa cái gì cả, vì thế ai không theo đuôi họ để được hưởng sái, rồi gánh tội thay, tất nhiên họ sẽ dứt ngang, không cần suy xét nên hay không. Thế đấy cái chế độ này chỉ rặt một thứ vậy thôi, vậy nên mới có lời “ăn năn về cái thắng lợi”😜😆 có can hệ đến những ngày sắp tới.