17-11-2024
Vào tháng 2 năm 2023, khi tin tức về việc Bộ Công An ban hành văn bản yêu cầu Cơ quan An ninh Điều tra tỉnh Long An tiến hành điều tra đối với luật sư Đặng Đình Mạnh về dấu hiệu vi phạm điều 331 Bộ luật Hình sự lan rộng ngoài xã hội.
Theo đó, vào ngày 31 tháng 3 năm 2023, ba báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc (LHQ), gồm: (1) Báo cáo viên về sự độc lập của thẩm phán và luật sư, (2) Báo cáo viên về xúc tiến và bảo vệ quyền tự do quan điểm và biểu đạt, và (3) Báo cáo viên về tình hình của những người bảo vệ nhân quyền đã chính thức gửi văn bản yêu cầu chính quyền Việt Nam giải trình các cáo buộc cho rằng chính quyền đang điều tra hình sự đối với ông Đặng Đình Mạnh.
Trong văn bản, các báo cáo viên LHQ bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về cuộc điều tra này, đồng thời bày tỏ lo ngại trước thông tin cho rằng cuộc điều tra đó “có thể là hành động trả thù của chính quyền”.
Ngoài ra, nhóm các báo cáo viên cũng cho là cuộc điều tra này “dường như có mối tương quan trực tiếp với việc bào chữa của ông” và cảnh báo về khả năng có thể dẫn tới “vi phạm một số tiêu chuẩn quốc tế và khu vực liên quan đến quyền tự do và hành nghề luật một cách độc lập”.
“Chúng tôi cũng lo ngại trước thông tin nhận được rằng ông Mạnh đang bị cấm xuất cảnh và không thể tiếp cận các khiếu nại có ý nghĩa và công bằng đối với các lệnh cấm này hoặc có thông tin về lệnh cấm”, các báo cáo viên đặc biệt bày tỏ.
Trước đó, vào trung tuần tháng 3 năm 2023, Ủy ban Luật gia Quốc tế (ICJ) đã gởi kháng thư đến Bộ Trưởng Bộ Tư pháp Lê Thanh Long và Bộ Trưởng Bộ Công an Tô Lâm. Nội dung thư lên án việc điều tra hình sự đối với luật sư nhân quyền Đặng Đình Mạnh theo cáo buộc “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ”.
Uỷ ban này nói rằng luật sư Đặng Đình Mạnh đang bị chính quyền Việt Nam điều tra liên quan đến việc thực hiện hợp pháp quyền, nghĩa vụ bào chữa và quyền tự do ngôn luận của mình trong vụ án Thiền Am Bên bờ Vũ trụ, hay Tịnh Thất Bồng Lai.
ICJ cho rằng ông Đặng Đình Mạnh “đang bị bức hại” thông qua cuộc điều tra hình sự “phi pháp” nhằm cản trở công việc của ông với tư cách là một luật sư và quyền tự do biểu đạt được bảo vệ theo luật và tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế, bao gồm Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) và Các nguyên tắc cơ bản của Liên Hiệp Quốc về vai trò của luật sư.
Đến tháng 6 năm 2023, khi được hỏi về việc ba luật sư nhân quyền Việt Nam Đặng Đình Mạnh, Nguyễn Văn Miếng, và Đào Kim Lân đến Mỹ giữa lúc các ông đang bị công an truy tìm, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói với VOA rằng chính quyền Việt Nam “chớ nên trả thù các luật sư”.
“Hoa Kỳ khuyến khích chính phủ Việt Nam tôn trọng quyền được xét xử công bằng như đã được đảm bảo theo luật pháp Việt Nam, bao gồm cả việc đảm bảo các luật sư bào chữa các vụ án hình sự có thể hành nghề tư vấn pháp lý một cách hiệu quả mà không sợ bị trả thù”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa ra ý kiến với VOA qua email ngày 19/6/2023.
Sau khoảng 20 tháng giữ thái độ im lặng, ngày 01 tháng 11 năm 2024, chính quyền Việt Nam đã trả lời cho LHQ thông qua Phái đoàn Thường trực đặt tại Văn phòng LHQ liên quan đến hồ sơ Đặng Đình Mạnh.
Trong đó, chính quyền Việt Nam phủ nhận việc trả đũa đối với Đặng Đình Mạnh. Đồng thời, họ cũng cho rằng chỉ là điều tra tin tố giác tội phạm là việc làm hợp pháp và bình thường, chứ chưa khởi tố, xét xử gì đối với Đặng Đình Mạnh cả.
Bối cảnh khi ấy như sau: Luật sư Đặng Đình Mạnh cùng các đồng nghiệp đang thực hiện trách vụ luật sư bào chữa hình sự cho các thân chủ là các thành viên cơ sở tu tại gia Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ (tên trước đây là Tịnh Thất Bồng Lai).
Trong quá trình làm việc, nhóm luật sư phát hiện Cơ quan Cảnh sát Điều tra huyện Đức Hòa và Cơ quan An ninh Điều tra tỉnh Long đã dàn dựng vụ án, sử dụng các chứng cứ giả mạo và nhân chứng giả để kết án các thành viên Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ. Thực chất đây là một vụ đàn áp quyền tự do tôn giáo điển hình. Thế nên, nhóm luật sư đã tố cáo sự việc đến các cơ quan tư pháp tại Trung ương.
Thay vì điều tra các tố cáo của nhóm luật sư về việc các cơ quan điều tra tại tỉnh Long An vi phạm pháp luật, thì Bộ Công an đã bao che và trả đũa bằng cách tấn công ngược vào nhóm luật sư thông qua thủ đoạn điều tra cho rằng nhóm luật sư vi phạm pháp luật.
Về nguyên tắc hành xử trong tư pháp, khi nhóm luật sư đang thực hiện trách vụ bảo vệ cho thân chủ đang bị các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Long An cáo buộc hình sự. Song song đó, các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Long An cũng đang là đối tượng bị nhóm luật sư tố cáo vi phạm pháp luật, đàn áp tôn giáo. Thì việc các cơ quan tố tụng tỉnh Long An lại được giao thẩm quyền mở cuộc điều tra đối với nhóm luật sư là không bảo đảm tính khách quan, vô tư vì có xung đột lợi ích.
Tuy vậy, các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Long An vẫn cố tình thực hiện việc điều tra, thì không thể giải thích gì khác ngoài mục đích trả đũa nhóm luật sư nói chung và Đặng Đình Mạnh nói riêng. Thông qua đó, các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Long An có thể che giấu việc từng vi phạm pháp luật của mình.
Hơn nữa, vấn đề được đặt ra rằng, nếu không có ý định trả đũa đối với Đặng Đình Mạnh bằng cách khởi tố, xét xử hình sự, thì Bộ Công an ban hành quyết định cấm Đặng Đình Mạnh xuất cảnh từ nhiều năm trước để làm gì?
Cũng vậy, nếu không có ý định khởi tố hình sự mà chỉ “mời” Đặng Đình Mạnh đến cơ quan điều tra để làm việc, thì tại sao 3 lần “mời” không sử dụng “Giấy mời”, mà lại đều sử dụng “Giấy triệu tập” vốn là văn bản dùng trong thủ tục tố tụng hình sự và chỉ dùng khi đã khởi tố vụ án hình sự?
Ngoài ra, điều luật 331 Bộ luật Hình sự mà Bộ Công an cho rằng Đặng Đình Mạnh có dấu hiệu vi phạm là một điều luật bất công, bất hợp hiến và đi ngược lại với các giá trị mà các quốc gia văn minh trên thế giới đã công nhận và bảo hộ.
Bất công vì dấu hiệu tội phạm của điều luật 331 là “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ…” chưa bao giờ là dấu hiệu tội phạm của bất cứ điều luật hình sự nào của các quốc gia khác trên thế giới, trừ Việt Nam. Bởi lẽ, việc thực hiện “các quyền tự do dân chủ” là thể hiện của quyền tự do ngôn luận, tự do biểu đạt chính kiến một cách ôn hòa. Vì là một quyền tự do, cho nên việc thực hiện quyền không thể gọi là lợi dụng được.
Bất hợp hiến vì “các quyền tự do dân chủ” bao gồm quyền tự do ngôn luận, báo chí, hội họp, biểu tình, lập hội, tôn giáo… đều là các quyền tự do được Hiến pháp Việt Nam công nhận và bảo hộ. Chính quyền có trách nhiệm bảo hộ chứ không phải trừng phạt khi người dân thực hiện các quyền tự do ấy.
Bên cạnh đó, chính quyền Việt Nam cũng đã cung cấp thông tin không trung thực trong văn bản ngày 01 tháng 11 năm 2024, cụ thể như sau:
Trong văn bản trả lời, họ cho rằng Cơ quan An ninh Điều tra đã ra quyết định tạm dừng điều tra tin báo tội phạm từ ngày 3 tháng 6 năm 2023 vì đã quá thời hạn điều tra tin báo tố giác tội phạm.
Trong thực tế, sau ngày 3 tháng 6 năm 2023, họ vẫn tiếp tục triệu tập hai luật sư trong nhóm luật sư hiện vẫn đang sinh sống trong nước đến Cơ quan An ninh Điều tra để thực hiện điều tra, dù đã quá hạn và đã có văn bản tạm dừng điều tra. Song song đó, họ cũng không thông báo cho hai luật sư trong nước biết việc đã tạm dừng điều tra.
Để tham khảo thêm, vào thời điểm ấy, tháng 2 năm 2023, hai luật sư Đặng Thị Hàn Ni và Trần Văn Sỹ chỉ phát ngôn liên quan đến cá nhân mà còn xét xử với bản án tù kéo dài bằng điều luật hình sự 331 bất công. Trường hợp của tôi (Đặng Đình Mạnh), có sự tố giác, yêu cầu điều tra hình sự của chính Bộ Công an, cho rằng phát ngôn của tôi không phải liên quan đến cá nhân mà liên quan đến Cơ quan An ninh Điều tra. So sánh sẽ nhận thấy ngay rằng việc khởi tố, điều tra và xét xử đối với Đặng Đình Mạnh là diễn tiến tất nhiên.
Từ những việc như tổ chức điều tra nhóm luật sư trong khi có xung đột lợi ích, dựa trên điều luật hình sự bất công, bất hợp hiến, cũng như cung cấp thông tin không trung thực… nêu trong văn bản ngày 1 tháng 11 năm 2024 của chính quyền Việt Nam thông qua Phái đoàn Thường trực của chính quyền Việt Nam đặt tại Văn phòng Liên Hiệp Quốc, cho thấy, đây chỉ là văn bản mang nội dung dối trá điển hình thường thấy và có tính cách đối phó đối với các đòi hỏi minh bạch từ các định chế nhân quyền quốc tế. Chưa nói rằng, nó đã trả lời quá chậm trễ cho sự chất vấn có cách nay đến hơn 20 tháng.
Thế nên, tôi (Đặng Đình Mạnh) hoàn toàn có cơ sở để khẳng định: Tôi là nạn nhân bất công và là nhân chứng trong việc bị chính quyền Việt Nam trả đũa, đàn áp giới luật sư chỉ vì đã công khai tố cáo việc khuất tất, hiển nhiên vi phạm pháp luật của các cơ quan an ninh điều tra trong các vụ án chính trị. Trong đó, gồm cả việc tố cáo Cơ quan Cảnh sát Điều tra huyện Đức Hòa và Cơ quan An ninh Điều tra tỉnh Long An dàn dựng chứng cứ giả mạo để đàn áp quyền tự do tôn giáo đối với cơ sở tu tại gia Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ (tức Tịnh Thất Bồng Lai) tại Đức Hòa, Long An.
