16-11-2024
Tôi cho là thế. Đầu tiên phải xác định rõ mục tiêu: Học để làm gì, được gì. Học để khỏe, để vui, để có những kiến thức hữu ích, để biết làm những việc thiết thực, học để trở thành một con người biết tư duy, có viễn kiến và xác lập các giá trị nền tảng của văn minh. Cứ chiếu vào đó, cái nào chưa có thì thêm vào, cái nào vô ích thì bỏ đi. Những kiến thức hàn lâm, xa rời thực tế và cả đời không dùng đến, hãy loại trừ.
Thể dục thể thao, các hoạt động văn hóa nghệ thuật phải được đặt lên vị trí quan trọng. Chú trọng đến thực hành, làm việc nhóm, tạo ra sản phẩm, tổ chức trường học thành một xã hội sống động chứ không phải chỉ là nơi nhồi kiến thức giáo điều. Biết và thực hành các quyền công dân, quyền con người thông qua thực hành dân chủ trong trường học, trên cở sở giá trị tiến bộ của thế giới.
Thứ hai là:
Loại trừ tất cả những thứ ngáng đường. Đối với tiểu học và vài năm đầu của THCS (cấp 2) không được giao bài tập về nhà, tất cả việc học chương trình giáo dục quốc gia sẽ chấm dứt ngay ở cổng trường, về nhà là thời gian cho gia đình, thiên nhiên, bạn bè, đọc sách, sáng tạo, vui chơi… Cuối THCS và những năm cấp 3 có thể có bài tập về nhà, tăng dần theo lớp, nhưng cơ bản phải rất ít (không quá 30′ – 1 giờ/ ngày) và tính chất, nội dung của bài tập cũng phải khác.
Cấm hẳn dạy thêm đối với nhà trường và giáo viên trong hệ thống. Các cơ sở giáo dục quốc dân phải đảm bảo chất lượng giáo dục phổ thông trong khuôn khổ việc thực hiện chương trình quốc gia. Không có “nhưng”; không có “vì, bởi, tại”. Tuyệt đối không bao biện.
Miễn học phí cho cho học sinh phổ thông, không mượn danh xã hội hóa để thu tiền bát nháo nữa. Hãy làm lành mạnh và trong sáng môi trường giáo dục.
Xóa bỏ các kỳ thi quan liêu, nặng tính hành chính và thi đua đối với cả giáo viên và học sinh. Thi ít thôi, đua ít thôi, chúng đang trở thành những khối u lớn trong nền giáo dục rồi. Cần mạnh dạn phẫu thuật và cắt bỏ.
Hãy để hiệu trưởng cho giáo viên bầu, không sắp ghế nữa. Các tổ chức trong nhà trường cần được độc lập để quản lý, giám sát và bảo vệ lẫn nhau.
Thứ ba, muốn làm được như thế thì song song với việc giảm dung lượng và thay đổi tính chất của nội dung các môn học (để phổ thông về đúng nghĩa phổ thông) thì dứt khoát phải đầu tư. Phải xây đủ trường lớp, để mỗi lớp có sỉ số chỉ khoảng 20 – 25 học sinh; phải tuyển đủ giáo viên và là giáo viên tốt, cho mô hình ấy. Muốn vậy, phải nhịn xây cổng chào, tượng đài, cờ quạt, lễ lạt, dồn tiền cho giáo dục.
Đừng xếp loại, đừng thành tích, đừng thi đua nữa. Cần giao quyền tự chủ chuyên môn cho giáo viên và có kiểm định độc lập.
Xem học sinh có vui không, có khỏe không, có năng động và biết phản biện không, có biết làm việc và giải quyết vấn đề không…, đó chính là thước đo bằng… mắt thường.
Phát quang bụi rậm, trồng những cây trái hữu ích vào đó, và chăm sóc đúng cách, vậy thôi. Đừng lý thuyết đao to búa lớn nữa, đừng gieo hạt lên đám cỏ dại lưu niên nữa.
Tóm lại, tôi thấy không khó, vấn đề là có muốn làm và có thật lòng làm hay không mà thôi.
