Việt Nam – quyền lực trong tay ai? (Phần 2)

Trong mười năm làm Thủ tướng (2006 – 2016), bất kể sự can gián của các chuyên gia, ông Nguyễn Tấn Dũng đã dốc gần như toàn bộ nội lực quốc gia vào những dự án của các tập đoàn nhà nước và tổng công ty nhà nước. Khoản tiền chừng ba tỉ Mỹ kim rút từ công quỹ và các khoản vay ngoại quốc vừa trở thành giấy lộn, vừa tạo thêm nợ, vừa đặt chính quyền Việt Nam trước tình thế “tiến thoái lưỡng nan” bởi “bỏ thì thương, vương thì tội”.

Nếu từng theo dõi các diễn biến liên quan đến chính trị – kinh tế tại Việt Nam, người ta chẳng lạ gì những dự án “vang bóng một thời” như: Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 Lào Cai (tổng vốn đầu tư 5.147 tỉ nhưng đến năm 2015 mới có thể hoạt động song chưa bao giờ có thể chạy hết công suất vì đủ thứ trục trặc, hai tháng đầu 2019 lỗ 37.885 tỉ). Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình (tổng vốn đầu tư 12.000 tỉ, bắt đầu sản suất tháng 9/2012 nhưng đến đầu 2019 lỗ 118.419 tỉ do cứ hoạt động ít tháng lại phải tạm dừng vì đủ loại lý do). Dự án mở rộng – cải tạo Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc (tổng vốn đầu tư 10.122 tỉ, bắt đầu sản suất vào cuối 2015, năm 2016 lỗ lũy kế 1.717 tỉ, năm 2017 lỗ 611 tỉ và ngưng hoạt động nên năm 2018 chỉ còn lỗ… 340 tỉ). Dự án sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước (tổng vốn đầu tư 1.742 tỉ, sản xuất từ 4/2012 đến 4/2013 thì ngưng hoạt động vì thua lỗ tới mức âm vốn chủ sở hữu) [1]…

Theo thống kê, dưới thời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, riêng ngành Công Thương có ít nhất khoảng 16 đại dự án như vừa kể [2] và không chỉ có thế! Dưới thời ông Dũng còn có những scandal về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN), khiến nhiều doanh nghiệp về lý, nếu không thuộc sở hữu nhà nước thì khi giải tư phải trở thành sở hữu của tập thể người lao động làm việc trong DNNN đó nhưng cuối cùng, những DNNN này bị định giá rẻ mạt, tạo điều kiện cho một số viên chức và thân nhân của họ thâu tóm. Có thể dùng trường hợp bà Hồ Thị Kim Thoa – Tổng giám đốc Công ty Bóng đèn Điện Quang, đến 2010 được ông Nguyễn Tấn Dũng bổ nhiệm làm Thứ trưởng Công Thương, sau đó bà và thân nhân trở thành chủ Công ty ‘cổ phần’ Bóng đèn Điện Quang, đến 2020 bị truy nã [3] làm một trong những ví dụ minh họa bởi chắc chắn rất nhiều người còn nhớ.

Sau khi ông Nguyễn Tấn Dũng làm Thủ tướng, thiên hạ bắt đầu kháo nhau về “chạy chức, chạy quyền” và sau đó, dù không muốn nhưng hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam miễn cưỡng thừa nhận đó là… “vấn nạn”, là “ung nhọt phổ biến, không chỉ gây nhiều hệ lụy trong công tác cán bộ, gây bức xúc trong dư luận xã hội mà còn làm suy giảm lòng tin của nhân dân vào đảng và sự trong sạch, vững mạnh của đảng, đòi hỏi cần phải có vaccine đặc trị” [4].

Cũng từ thời ông Nguyễn Tấn Dũng, bất kể khuyến cáo của các chuyên gia, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam biến tăng trưởng GDP thành một thứ trang sức để chứng tỏ sự “sáng suốt” và “năng lực” của cả cá nhân lẫn hệ thống. Năm 2018, khi phân tích và lập lại khuyến cáo – đừng chạy theo GDP bằng mọi giá, bà Phạm Chi Lan – một chuyên gia kinh tế nhắc đến điều đã từng xảy ra lúc ông Nguyễn Tấn Dũng làm Thủ tướng: Khi nhận ra không thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP của năm, chính phủ thúc ép hút thêm một triệu tấn dầu để bán bất kể giá dầu thế giới đang giảm rất mạnh. Tuy bán dầu trong bối cảnh đó sẽ lỗ nặng nhưng bán đi một triệu tấn đầu sẽ đẩy GDP lên. Tương tự, chính phủ bắt ngành than khai thác thêm than dù đang ứ đọng chín triệu tấn than. Chưa kể đến chuyện xào nấu dữ liệu để đạt yêu cầu [5]!

***

Tháng 10/2012, BCH TƯ đảng CSVN khóa 11 (2011 – 2016) tổ chức hội nghị lần thứ sáu. Khi phát biểu bế mạc, ông Nguyễn Phú Trọng Tổng bí thư khiến thiên hạ ngỡ ngàng vừa vì công khai thừa nhận: Bộ Chính trị, Ban bí thư của khóa này có một số khuyết điểm lớn, đặc biệt là chưa ngăn chặn được tình trạng tham nhũng, tiêu cực trong một bộ phận cán bộ, đảng viên.

Đó là lần đầu tiên, một Tổng bí thư của đảng CSVN liệt kê cặn kẽ những khuyết điểm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư song việc nhấn mạnh những khuyết điểm của các tập thể này cho thấy mục đích chỉ nhằm xác định đó là ai: Việc một số cán bộ cao cấp cả đương chức và nguyên chức có lúc, có việc còn biểu hiện chưa gương mẫu về đạo đức, lối sống của bản thân và gia đình, nói không đi đôi với làm đã làm ảnh hưởng lớn đến uy tín của các cơ quan lãnh đạo đảng, nhà nước và bản thân đồng chí đó. Chưa tập trung chỉ đạo làm rõ, đánh giá đầy đủ thực chất, tình hình để kịp thời có biện pháp kiên quyết, khắc phục một số tiêu cực như tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy tội… Một số trường hợp phân công đề bạt cán bộ chưa chính xác, chưa được dư luận đồng tình. Trong việc chỉ đạo tổ chức thực hiện các nghị quyết và kết luận của trung ương, nhất là về DNNN còn lúng túng, buông lỏng, kiểm tra, giám sát không chặt chẽ dẫn đến một số tập đoàn kinh tế nhà nước, tổng công ty nhà nước mà điển hình là VINASHIN, VINALINES hoạt động kém hiệu quả, có nhiều sai phạm, gây tổn thất lớn, để lại hậu quả hết sức nghiêm trọng. Một số hạn chế, khuyết điểm chưa được làm rõ thực chất, mức độ, địa chỉ cụ thể, ai phải chịu trách nhiệm như tình trạng chạy chức, chạy quyền, lợi ích nhóm…

Đó cũng là lần đầu tiên Bộ Chính trị, Ban Bí thư phải dùng “khổ nhục kế”: Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã nghiêm túc tự phê bình và thành thật nhận lỗi trước BCH TƯ về những yếu kém, tồn tại trong công tác xây dựng đảng. Những suy thoái tiêu cực trong đội ngũ cán bộ, đảng viên như Nghị quyết Trung ương 4 đã nêu… Để giữ nguyên kỷ luật trong đảng, góp phần giữ gìn uy tín, hình ảnh thiêng liêng của đảng và làm gương trong toàn đảng, Bộ Chính trị đã thống nhất 100% đề nghị BCH TƯ cho được nhận một hình thức kỷ luật và xem xét kỷ luật đối với một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị. Tuy nhiên cả ông Trọng lẫn đa số thành viên cao cấp đang lãnh đạo đảng vẫn không thành công: BCH TƯ đã thảo luận rất kỹ, cân nhắc toàn diện các mặt ở thời điểm hiện nay và đi đến quyết định không thi hành kỷ luật đối với tập thể Bộ Chính trị và một đồng chí Bộ Chính trị!

Thiên hạ tin rằng, sở dĩ lúc ấy, ông Trọng nghen ngào [6] vì ông và các đồng chí cùng phe đã phải dùng tới hạ sách, tự nguyện nhận kỷ luật đối với tập thể để có thể buộc “một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị” phải gánh trách nhiệm cá nhân nhưng vẫn thất bại. Sự bất lực của Tổng bí thư đảng CSVN và các thành viên cao cấp đang lãnh đạo đảng cho thấy, ông Nguyễn Tấn Dũng – Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Việt Nam có đủ cả thế lẫn lực.

Cho dù ông Dũng rời chính trường năm 2016 và sau đó, nhiều cá nhân vẫn được xem là thân cận với ông Dũng, thăng tiến nhờ sự nâng đỡ của ông “thất cơ, lỡ vận”, không ít người rơi vào vòng lao lý nhưng ông Dũng không chỉ “bình an vô sự” mà các quý tử của ông vẫn có thể “thăng tiến thần tốc”. Điều đó cho thấy ông vẫn còn thực lực. Khi chính trường hỗn loạn, trong bối cảnh “long tranh, hổ đấu”, phe nào cũng có nhu cầu củng cố thực lực, đặc biệt là những xứ sở còn đặt nặng yếu tố vùng/miền như Việt Nam. Sau chuỗi “bàn ra, tán vào” vì cả miền Nam lẫn miền Trung đột nhiên cùng thất thế trong việc phân chia quyền lực trên bàn cờ chính trị hiện tại, sự xuất hiện trở lại hết sức khác thường của ông Nguyễn Tấn Dũng dường như nhằm xoa dịu, cân bằng dư luận. Nỗ lực đó không chỉ nhắm tới miền Nam mà còn… tranh thủ cả… miền Trung!

(còn tiếp)

Chú thích

[1] https://phapluat.tuoitrethudo.vn/toan-canh-12-dai-du-an-thua-lo-nghin-ti-cua-nganh-cong-thuong-19144.html

[2] https://vietnamnet.vn/diem-ten-them-loat-dai-du-an-nguy-co-lang-phi-chuc-ngan-ty-553849.html

[3] https://tuoitre.vn/truy-na-cuu-thu-truong-bo-cong-thuong-ho-thi-kim-thoa-20200713183934329.htm

[4] http://danvan.vn/Home/Dien-dan/10835/Vac-xin-dac-tri-chong-chay-chuc-chay-quyen

[5] https://tiasang.com.vn/dien-dan/khong-nen-chay-theo-gdp-bang-moi-gia-12563/

[6] https://www.youtube.com/watch?v=3eDG76-uK8g