Sáp nhập, đổi tên – Xin đừng hành dân

Hiệu Minh

11-4-2024

Vụ quận Hoàn Kiếm thuộc diện sáp nhập ồn ào rồi cũng qua. Như Cua Times dự đoán, Hoàn Kiếm cũng như Ba Đình không bao giờ thay đổi.

Nhưng giờ là khủng hơn, mang tính toàn quốc, cả hệ thống vào cuộc. Chứng minh thư (CMT) vừa thành căn cước công dân (CCCD), vài tháng sau lại gắn chip, nay bỗng thành… Căn cước (CC). Vụ CC chưa xong trong khi cơ sở dữ liệu dân cư (CSDL) đang xây dựng dựa trên các đơn vị hành chính hiện hành, nay bỗng sáp nhập, đổi tên, thì bắt đầu lại chăng?

Xin hỏi, các vị định hành dân đến bao giờ?

Quá độ tiến lên 4.0

Nước mình đang quá độ tiến lên 4.0, quản lý dân cư thông qua bỏ hộ khẩu, cải tiến CMT/CCCD, xây dựng CSDL dân cư, nghe nói sắp được hoan hô, chỉ còn “vài bất cập” nữa là xong.

Nghị định Chính phủ về CMND đã xác định “Mỗi công dân chỉ được cấp một số CMND riêng” nhưng trong thực tế kha khá công dân có nhiều CMT/CCCD, giờ sắp khai tử thành… Căn cước.

Ai có CMT cũ gồm 9 số có vân tay được cấp từ sau 1975 thì rất nhiều “tài sản” ăn theo số CMT này như sổ đỏ, sổ hộ khẩu, giấy kết hôn, mã số thuế, hộ chiếu, sổ tiết kiệm, số tù, kể cả giấy báo tử.

Bỗng một hôm “ta thích thì ta đổi tên” tỉnh, tên huyện, tổ thành nhóm, xã thành phường, tách nhập.

Tôi có nguyên quán là huyện Gia Khánh (Ninh Bình), xa nhà hàng chục năm, về quê mới biết huyện đã đổi thành Hoa Lư.

Thời xưa, huyện Gia Khánh có các xã bắt đầu là Ninh: Ninh Giang, Ninh Hòa, Ninh Nhất… Tương tự, huyện Yên Mô có các xã bắt đầu là Khánh hoặc Yên: Khánh Dương, Khánh Thịnh, Khánh Thượng, Yên Đồng, Yên Hòa, Yên Hưng, Yên Lâm… Chả hiểu bây giờ có còn tên xưa.

Sổ đỏ được đăng ký theo số CMT cũ nên dù đã làm CCCD 12 số gắn chip nhưng mỗi lần giao dịch phải trưng cả hai, chưa kể CCCD chưa gắn chip tôi vẫn giữ, mất cái này còn cái kia.

Trong ví luôn có ba cái CMT/CCCD vì sợ công an hỏi, đăng ký xe theo CCCD và bằng lái xe theo CMT dù đã cắt góc, không chứng minh được “hai thằng Cua” là một thì “bác tính sao đây”.

Hộ khẩu của tôi được ghi chú thay đổi địa chỉ “dù HK được khai tử” nhưng thử hỏi đi giao dịch dân sự không có HK thì liệu có xong.

Bao nhiêu thông tin cá nhân đi theo địa chỉ, số CMT/CCCD, thế mà “bố thích là bố đổi”, không hề nghĩ đến dân méo mặt vì giấy tờ.

Hôm nay nghe sáp nhập mà nghĩ, chả lẽ 100 triệu dân Việt Nam cả đời đi làm lại giấy tờ vì ai đó thích… đổi.

Kinh nghiệm của Mỹ

Hồi mới sang Washington DC (năm 1995) cảm giác ban đầu là tôi thấy thủ đô Mỹ bé bằng cái lỗ mũi.

Thời lập quốc, Bộ Chính trị Mỹ đã cắt một ít của cô gái còn trinh (Virginia) và góc tam giác của nàng Mary (Maryland), thành cái hình vuông 10miles x 10miles (16km x 16km) và gọi đó là thủ đô Washington DC. Ở giữa có hai con sông Potomac và Anacostia chạy qua, tha hồ lắm nước.

Sau này, phần Arlington bị cắt trả về Virginia do muốn xây nhà cao tầng, nên DC từ vuông thành… méo kiểu cái quạt của Hồ Xuân Hương.

Hơn 200 năm qua, chưa bao giờ Quốc hội Mỹ cho phép mở rộng để đua với Hà Nội to đùng. Dân số DC khoảng một triệu hầu hết là da mầu, nhưng vào ngày làm việc, khoảng 800.000 dân tinh hoa từ Maryland và Virginia đổ vào DC làm việc, hết giờ lại về “quê” nên buổi tối thủ đô Mỹ im phắc.

Tách, nhập, mở rộng, đổi tên, gây bao hệ lụy cho dân, cho nên Hoa Kỳ có kiểu đặt tên phố theo vần ABC, 123, và tên người thông dụng (Andrew, James…) kèm theo hướng đông tây nam bắc… vô hồn nhưng thực dụng.

Họ hạn chế dùng tên người nổi tiếng cho các tên phố hay đại lộ, tránh mầu sắc chính trị trên đường, tên phố đã đặt là không làm lại biển một lần nào nữa. Zip-code phân ranh giới không bao giờ được đổi, mỗi quận, mỗi bang có một số zip-code không thay đổi từ thời lập quốc.

Chả là hôm nay “nhân dân” cho rằng anh Adam X có công với nước nên cố tìm bằng được một phố để đặt tên. Bao nhiêu giấy tờ, địa chỉ, hộ khẩu, sổ đỏ, CMT… của dân đều liên quan đến phố đó.

Chục năm sau, đám con cháu phát hiện X là kẻ trộm cắp, thế là tên bị xóa, kéo theo bao hệ lụy. Hàng chục triệu dân phải thay lại địa chỉ, CMT, rồi CSDL, làm lại sổ đỏ, đâu phải câu chuyện đổi tên trên tờ A4 là xong.