Tại sao không có hãng xe nào có nhà máy sản xuất xe hơi tại Việt Nam?

Kim Văn Chính

11-2-2024

1. Thị trường xe hơi cá nhân ở Việt Nam dù là thị trường mới nổi, kinh tế vẫn tăng trưởng, nhưng tổng thể vẫn là nền kinh tế nghèo, thu nhập dân cư vào loại thấp, phân hóa giàu –  nghèo mạnh, do vậy quy mô thị trường xe hơi chỉ loanh quanh ở mức 300 nghìn đến 400 nghìn xe/ năm (bằng 1/2 Thái Lan và 1/4 Indonesia).

Do sự cạnh tranh và sở thích tiêu dùng lĩnh vực xe hơi cũng có sự phân hóa mạnh, nên thị phần 300 nghìn hơi/ năm buộc phải chia sẻ cho khoảng 10 hãng xe hơi khác nhau, mỗi hãng vài chục nghìn chiếc.

Với quy mô bán hàng như vậy, không một công ty nào dại dột đặt nhà máy sản xuất xe tại thị trường Việt Nam cả. Lý do là điểm hòa vốn sẽ không đạt. Như tôi đã nêu trong bài trước: Hòa vốn toàn cầu của một nhà máy xe hơi (thường có một thương hiệu chính) ít nhất phải đạt 400.000 xe năm. Một hãng xe hơi thường chỉ có 1-5 nhà máy sản xuất trên toàn cầu là cùng. Và họ buộc phải chọn các thị trường trọng điểm để đặt nhà máy sản xuất.

Nếu tại nơi họ đặt nhà máy sản xuất quy mô bán xe thấp, họ buộc phải vận chuyển xe sang các thị trường khác và chịu chi phí vận tải và chi phí thuế nhập khẩu cao hơn…, và như vậy là không có sức cạnh tranh về giá với các hãng xe khác. Tại các nước quy mô thị trường thấp (như Việt Nam), họ chỉ có nhà máy lắp ráp và “nội địa hóa” tỷ lệ thấp các cấu kiện không quan trọng…

2. VinFast đã phát triển ô tô xăng, rồi ô tô điện trong điều kiện vừa chạy vừa xếp hàng, không biết quy mô thị trường của mình ở các thị trường sẽ là bao nhiêu. Ngay cả thị trường Việt Nam, VinFast cũng không rõ quy mô ổn định bán xe trong tương lai sẽ là bao nhiêu.

Khi sản xuất xe điện, Vin chọn phương án “Asanzo” để ra đời xe. Về lâu dài Vin sẽ có nhà máy sản xuất pin là linh hồn của xe (giống động cơ xe xăng). Tuy nhiên, Vin bị khống chế bởi quy mô toàn cầu cũng như quy mô các thị trường trong điểm phải đạt mức hòa vốn cho nhà máy sản xuất… Đó là chưa nói Vin sản xuất xe trên cơ sở hầu như không có một sáng chế, bí quyết gì, toàn bộ 100% là mua công nghệ, tất yếu chịu giá thành cao và không tạo ra được sản phẩm khác biệt.

Vin đang xúc tiến để mở rộng thị trường sang Ấn, Indonesia, Philippines… là vậy. Rồi xúc tiến hy vọng thị trường Mỹ đạt quy mô trên 100 nghìn xe/ năm để có cơ sở mở “nhà máy sản xuất”, làm như chuyện phát triển thị trường xe hơi dễ như bán nhà condotel Phú Quốc!

Các nỗ lực đó không cứu được niềm tin thị trường. Giá cổ phiếu VinFast vẫn tiếp tục giảm.