4-1-2024
Như tôi đã viết nhiều lần, trong những danh từ kép tiếng Việt, danh từ chính luôn luôn đi trước tính từ, không như trong tiếng Anh hoặc tiếng Tàu. (Tính từ đây bao gồm cả những danh từ hay động từ dùng để bổ nghĩa cho danh từ chính, chẳng hạn gỗ trong “bàn gỗ” hay ăn trong “dao ăn”.) Tiếng Tàu là “mỹ nhân”, tiếng Anh là “beautiful person” nhưng tiếng Việt là “người đẹp”.
Đây là một đặc tính chung của các ngôn ngữ Nam Á (Austroasiatic languages) khác với những tiếng Bắc Á như tiếng Tàu, Nhật, Hàn (Xem bản đồ, từ The World Atlas of Languages Structures. Những chấm tím là những ngôn ngữ đặt danh từ trước tính từ, những chấm vàng là những ngôn ngữ đặt tính từ trước danh từ).
Tuy nhiên, tiếng Việt có biệt lệ là nếu cả hai chữ đều là chữ Hán ngắn (không kép) thì để tính từ trước danh từ, như trong tiếng Hán. “Mỹ” là đẹp và “nhân” là người, nhưng ta nói “mỹ nhân” chứ không nói là “nhân mỹ”!
Nguyên tắc này vô cùng quan trọng trong tiếng Việt, vì nó giúp dân tộc ta bảo tồn được ngôn ngữ riêng của mình, để nó không trở thành một biến thể của tiếng Tàu, trong khi vẫn thoải mái thu nhập một từ vựng rất lớn từ tiếng Hán. Có thể từ 50% tới 90% từ ngữ tiếng Việt có nguồn từ tiếng Hán, tùy theo loại văn. Chuyện này không có gì phải mặc cảm, nhiều ngôn ngữ lớn trên thế giới cũng vay mượn, du nhập từ ngữ thoải mái: Tiếng Pháp từ tiếng Hy lạp và La tinh, tiếng Anh từ tiếng Pháp, Hy lạp, La tinh và rất nhiều ngôn ngữ khác.
Tuy nhiên, cấu trúc của ngôn ngữ mới là quan trọng. Đánh mất cấu trúc tiếng Việt và theo cấu trúc Hán bừa bãi, sai chỗ là làm mất bản sắc tiếng Việt, làm cho nó bị tiếng Tàu đồng hóa đi một chút.
Ở Việt Nam hiện nay, sự bừa bãi ngu dốt này bắt đầu từ giáo dục tiểu học. Mỗi lớp phải bầu ra cái gọi là “lớp trưởng” và “lớp phó”. Đây chính là những quái thai văn phạm vì “lớp” không phải là tiếng Hán Việt mà là tiếng Việt thuần túy. Ở VNCH ngày xưa (và có lẽ trước khi đất nước chia đôi, vì miền Nam có khuynh hướng giữ kỹ những truyền thống văn hóa giáo dục tốt đẹp), người ta dùng chữ TRƯỞNG LỚP, đúng theo quy luật tiếng Việt. Ngày xưa, thời chữ nho còn thịnh hành, các thầy đồ mở trường dạy học riêng, cũng giao cho một học trò giữ chức “trưởng tràng” (chứ không phải tràng trưởng!). (Tiếng Hán cũng có chữ tràng/ trường nhưng nghĩa khác, chỉ là đồng âm).
Gieo mầm sai và dốt từ nhỏ trong đầu óc trẻ em và để chúng dùng hàng ngày suốt từ đó tới trưởng thành, sẽ có hậu quả là quy tắc tiếng Việt trở thành lỏng lẻo, ngay cả trong giới có học. Có lẽ vì thế mà gần đây tiếng Việt đầy những quái thai văn phạm như nữ nhà văn, nữ nhà báo, nữ quay phim, siêu xe, siêu lợn, vi sóng, vi tính…
***
Xem thêm: NỮ NHÀ VĂN VÀ SIÊU LỢN GIỐNG NHAU CHỖ NÀO?
Trong tiếng Việt, danh từ (noun) và tính từ (qualifier) (*) phải theo thứ tự sau đây:
1. Khi một trong hai từ hoặc cả hai từ là từ “nôm” (không phải Hán – Việt) thì tĩnh từ BẮT BUỘC PHẢI đi sau danh từ: Ngựa trắng, lính thủy.
2. Chỉ khi nào cả hai từ đều là Hán – Việt thì tính từ mới CÓ THỂ đặt trước danh từ: Bạch mã, thủy quân. (Nhưng tính từ kép Hán – Việt vẫn thường đặt sau danh từ: Chính phủ trung ương).
“Nữ nhà văn” là một quái thai văn phạm ta thường thấy trong báo chí Việt Nam, và ngay cả các… nhà văn cũng hay dùng nó mà không biết là mình phản bội tiếng Việt. Tại sao không gọi là nữ văn sĩ (toàn Hán – Việt) hay nhà văn nữ (Nôm và Hán)? (“Văn” là từ Hán – Việt, nhưng “nhà văn” có thành phân và cấu trúc Nôm nên phải coi là từ Nôm).
Mới đây tôi thấy báo chí dùng từ “siêu lợn”, cũng phạm lỗi tương tự, vì “siêu” là Hán – Việt còn “lợn” là Nôm. Có điều, tôi không biết nên dịch chữ super pig làm sao cho thỏa đáng (“siêu trư” sợ nhiều người không hiểu vì trình độ Hán – Việt của giới trẻ Việt Nam bây giờ “siêu thấp”!)
Có lẽ phải chấp nhận “siêu lợn” thôi. Nhưng “nữ nhà văn” thì… không bao giờ! Never!
(*) Tính từ (qualifier) ở đây bao gồm cả những danh từ, động từ… bổ túc nghĩa cho danh từ chính. Chẳng hạn: Roi sắt, máy hơi nước…
(Hình AI)
Sau 1975 có 1 đồng chí đội tỏ tình với một cô gái min Nam như sau:
“Nếu em nhất trí tiếp thu tình yêu của anh thì xin em hãy khẩn trương về phản ảnh ba mẹ em. Khi gia đình em thống nhất tư tưởng thì tin cho anh rõ, để anh ra phường đăng ký, kết hôn và quản lý đời em.
Nói chung đại bộ phận gia đình anh thì rất phấn khởi, hồ hởi và nhất trí.
Yêu cầu của thày mẹ anh cũng rất giản đơn: Đó là tiết trinh em phải đảm bảo chất lượng và số lượng tốt.”
Bổ sung tiếp: Bởi thế, có những từ (kép) lẽ ra đã phải Việt hóa nhưng vì có quá nhiều người vẫn đang sử dụng thì nên tạm thời xếp chúng vào loại QUÁN NGỮ (sáp nhập, lớp trưởng chẳng hạn), để rồi chúng dần dần sẽ bị thay thế, nếu không bị các loại ngôn ngữ Tầu nhái chặn đường!!
Bổ sung: Tôi có trong tay cuốn sách nói về các cụm từ đặc biệt của Nga: nó được viết riêng cho người Việt để họ, khi dịch từ văn bản Nga sang văn bản Việt, sẽ không bị rơi vào loại văn phong tầm thường như kiểu máy dịch. Vậy đấy!!
Hề… hề…., Phạm Quang Tuấn này: Ở rất nhiều nước, chứ không riêng gì xứ Việt, trong quá trình sinh ngữ (phát triển thêm các từ hoặc các cụm từ mới, đồng thời, loại bỏ các từ cũ ít dùng) thì lại luôn tồn tại các cụm từ phá cách (không đúng cấu trúc ngôn ngữ truyền thống, hoặc nếu đem từ điển ra để dịch thì rất vô nghĩa hoặc cực kỳ buồn cười). Các cụm từ phá cách ấy vẫn được dân chúng sử dụng rất nhiều với nghĩa hiểu đơn giản nhất, và, các nhà ngôn ngữ học đành phải xếp chúng vào loại QUÁN NGỮ (không cần thay thế). Vì thế trong bài viết của mình, ông đã quên mất loại hình này đấy!!
“Lớp trưởng”: Làm hỏng tiếng Việt ngay từ tiểu học
CHỈ MỖI CHỮ “LỚP TRƯỞNG” MÀ LÀM HỎNG TIẾNG VIỆT NGAY TỪ TIỂU HOC
GS Tuấn thánh thật … kkkk
Đồng ý với bác . Thằng cha này thiệt … Xàm sí đú quá cỡ thợ mộc lun! Chơi với đám Sạo Sự Ký biển Đông nên đâm khùng hít gòi . Chơi với chó thì lây rận thui
@Tuê-Hải Nguyễn
Chuyên học về Hóa bàn về Ngôn Ngữ, cũng được nếu thực sự có năng lực và nghiên cứu chuyên sâu. Nhưng như Phạm Quang Tuấn thì nhảm nhí thật.
“Tuy nhiên tiếng Việt có biệt lệ là nếu cả hai chữ đều là chữ Hán ngắn (không kép) thì để tính từ trước danh từ, như trong tiếng Hán. Mỹ là đẹp và nhân là người, nhưng ta nói mỹ nhân chứ không nói là nhân mỹ!”
Quá tài năng và sâu sắc.