Biên niên sử cuộc xung đột giữa Israel và Palestine

Phan Ba

14-10-2023

Ngày 29 tháng 11 năm 1947: Đại hội đồng Liên Hợp Quốc kêu gọi phân chia vùng đất Palestine nằm dưới quyền ủy trị của Anh quốc thành một quốc gia Do Thái và một quốc gia Ả Rập (Nghị quyết 181). Người Do Thái đồng ý, người Ả Rập ở Palestine và các quốc gia Ả Rập bác bỏ kế hoạch này.

Ngày 14 tháng 5 năm 1948: David Ben Gurion đọc Tuyên ngôn Độc lập của Israel. Hôm sau đó, các nước láng giềng Ả Rập là Ai Cập, Jordan, Lebanon, Iraq và Syria tuyên chiến. Trong cuộc chiến tranh này, nhà nước mới Israel đã có thể mở rộng lãnh thổ và chiếm phần phía tây của Jerusalem. Khoảng 700.000 người Palestine đã chạy trốn.

Tháng 10 năm 1956: Trong cuộc khủng hoảng Suez, quân đội Israel chiến đấu bên cạnh Pháp và Anh để giành quyền kiểm soát Kênh đào Suez mà Ai Cập quốc hữu hóa trước đó.

Tháng 6 năm 1967: Trong Chiến tranh Sáu ngày, Israel chiếm Dải Gaza, Bán đảo Sinai, Bờ Tây, Đông Jerusalem và Cao nguyên Golan.

Tháng 10 năm 1973: Một liên minh các quốc gia Ả Rập do Ai Cập và Syria lãnh đạo đã tấn công Israel vào ngày Yom Kippur, ngày lễ quan trọng nhất của người Do Thái. Israel chỉ đẩy lùi được cuộc tấn công với tổn thất nặng nề.

Tháng 3 năm 1979: Thủ tướng Israel Menachem Begin và Tổng thống Ai Cập Anwar al-Sadat ký hiệp ước hòa bình do Hoa Kỳ làm trung gian.

Tháng 6 năm 1982: Chiến dịch “Hòa bình cho Galilee” bắt đầu. Israel tấn công các vị trí của Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) ở Lebanon và xâm lược nước láng giềng.

Tháng 9 năm 1982: Dân quân người Lebanon theo đạo Cơ đốc tiến hành Vụ thảm sát tại Sabra và Shatila trong tầm nhìn từ các trạm kiểm soát của Israel. Bộ trưởng Quốc phòng Israel Ariel Sharon bị cáo buộc phải chịu trách nhiệm về mặt chính trị.

Tháng 12 năm 1987: Cuộc nổi dậy đầu tiên của người Palestine (“Intifada”) bùng nổ.

Tháng 9 năm 1993: Thủ tướng Israel Izchak Rabin và lãnh đạo PLO Yasser Arafat ký Hiệp định Hòa bình Oslo.

Ngày 4 tháng 11 năm 1995: Thủ tướng Rabin bị một người Do Thái cuồng tín bắn chết sau cuộc biểu tình vì hòa bình ở Tel Aviv.

Tháng 9 năm 2000: Intifada lần thứ hai nổ ra sau khi lãnh đạo phe đối lập lúc bấy giờ của Israel là Ariel Sharon đến thăm Núi Đền (Temple Mount) ở Jerusalem.

Năm 2002: Israel bắt đầu xây dựng hàng rào dài 750 km xung quanh Bờ Tây. Hàng rào và tường một phần chạy trên lãnh thổ Palestine.

Tháng 8 năm 2005: lực lượng Israel rút khỏi khu vực ven biển, từ bỏ các khu định cư và giao lại quyền kiểm soát Dải Gaza cho Chính quyền Palestine.

Ngày 25 tháng 1 năm 2006: Nhóm Hồi giáo Hamas giành được đa số ghế trong cuộc bầu cử quốc hội Palestine. Israel và Mỹ cắt viện trợ cho người Palestine vì Hamas không chịu từ bỏ bạo lực và công nhận Israel.

Ngày 25 tháng 6 năm 2006: Các chiến binh Hamas bắt giữ quân nhân nghĩa vụ Israel Gilad Shalit trong một cuộc đột kích, gây ra các cuộc không kích của Israel. Shalit được trả tự do hơn 5 năm sau trong khuôn khổ một cuộc trao đổi tù nhân.

Tháng 7 năm 2006: Israel và lực lượng dân quân Hezbollah của Lebanon tiến hành chiến tranh kéo dài một tháng.

Tháng 6 năm 2007: Hamas nắm quyền kiểm soát Dải Gaza sau một cuộc chiến tranh huynh đệ tương tàn ngắn ngủi chống lại phong trào Fatah của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas. Fatah rút lui về Bờ Tây.

Ngày 27 tháng 12 năm 2008: Israel phát động cuộc tấn công quân sự kéo dài 22 ngày ở Dải Gaza sau khi người Palestine bắn tên lửa vào thị trấn Sderot phía nam Israel.

Ngày 3 tháng 1 năm 2009: Quân đội Israel tiến vào dải đất ven biển này. Cuộc xung đột kết thúc bằng lệnh ngừng bắn vào ngày 18 tháng 1. 1.440 người Palestine và 13 người Israel thiệt mạng trong cuộc giao tranh. Trong một báo cáo, Tổ chức Ân xá Quốc tế sau đó đã cáo buộc cả Israel và Hamas về “tội ác chiến tranh”.

Ngày 14 tháng 11 năm 2012: Israel giết chết tổng tham mưu trưởng quân đội Hamas Ahmad Jabari. Sau đó, trong tám ngày liền, Hamas bắn tên lửa vào Israel và quân đội Israel tiến hành các cuộc không kích vào Dải Gaza.

Tháng 7-tháng 8 năm 2014: Vụ bắt cóc và sát hại ba thiếu niên Israel của Hamas dẫn đến cuộc chiến kéo dài 7 tuần, trong đó hơn 2.100 người Palestine ở Dải Gaza và 73 người Israel thiệt mạng, trong đó có 67 binh sĩ. Vào ngày 26 tháng 8, sau 50 ngày chiến tranh, Israel và Hamas đạt được thỏa thuận ngừng bắn do Ai Cập làm trung gian. Dải Gaza bị tàn phá.

Tháng 12 năm 2017: Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố chuyển đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv đến Jerusalem. Quyết định này vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ của quốc tế.

Mùa xuân năm 2018: Tại hàng rào biên giới giữa Israel và Dải Gaza, người Palestine biểu tình hàng tuần để đòi quyền trở lại lãnh thổ mà ngày nay thuộc Israel. Hơn 100 người bị quân đội bắn chết.

Tháng 5 năm 2021: Xung đột leo thang sau cuộc đụng độ giữa người Palestine và lực lượng an ninh Israel trên Núi Đền (Al-Haram al-Sharif) tại Jerusalem và ở khu Ả Rập phía đông thành phố. Trong cuộc đọ súng kéo dài 11 ngày, 255 người đã thiệt mạng theo thông tin của Palestine, có 14 người chết ở Israel, theo thông tin của Israel. Các tổ chức Palestine Hamas và Jihad Hồi giáo đã bắn hơn 4.300 quả rocket, 90% số đạn đã bị chặn bởi Lá chắn phòng thủ tên lửa của Israel. Ai Cập môi giới ngừng bắn.

Mùa xuân năm 2022: 18 người chết sau hàng loạt vụ tấn công vào người Israel. Quân đội Israel sau đó bắt đầu thực hiện nhiều cuộc đột kích ở Bờ Tây.

Tháng 8 năm 2022: Quân đội Israel phát động một chiến dịch quân sự quy mô lớn chống lại nhóm chiến binh Hồi giáo Jihad của Palestine. Hàng chục người chết, trong đó có một chỉ huy cấp cao của Lữ đoàn Al-Aqsa. Người Palestine sau đó bắn tên lửa vào các thị trấn của Israel. Xung đột này diễn ra sau khi một thủ lĩnh của nhóm này, bị EU và Hoa Kỳ xếp vào danh sách tổ chức khủng bố, bị bắt.

Tháng 5 năm 2023: Bạo lực bùng phát trở lại vào tháng 5 năm 2023 với 5 ngày giao tranh giữa Israel và tổ chức Palestine cực đoan thứ hai ở Dải Gaza, nhóm Thánh chiến Hồi giáo. Các cuộc tấn công của Israel đã giết chết ít nhất sáu thành viên hàng đầu của Thánh chiến Hồi giáo, vốn bị Mỹ và EU xếp vào loại tổ chức khủng bố. Tổng cộng có 33 người chết ở Dải Gaza và 2 người ở Israel. Ai Cập một lần nữa môi giới ngừng bắn.

Tháng 7 năm 2023: Trong một trong những hoạt động quân sự lớn nhất ở Bờ Tây 20 năm qua, hơn một ngàn quân lính Israel tiến vào thành phố Jenin. Về phía Israel, một binh sĩ chết vì hỏa lực của Israel; phía bên kia, ít nhất 12 người Palestine thiệt mạng và hơn 100 người bị thương. Quân đội Israel biện minh cho hoạt động này bằng cách đưa ra mục đích phá hủy cơ sở hạ tầng của những nhóm khủng bố.