Cù Tuấn, biên dịch
26-5-2023
Tóm tắt: Họ có liên kết với tình báo quân đội Ukraine và trong một số trường hợp thiên về cực hữu.
Vào cuối buổi chiều ngày 22 tháng 5, đoạn phim xuất hiện cảnh hai chiến binh thân Ukraine cười toe toét giữa một cuộc đột kích xuyên biên giới vào Nga. “Chìa khóa biên giới đã bị gãy làm đôi,” một người nói, trích dẫn từ “Mọi thứ đang diễn ra theo đúng kế hoạch”, một bài hát đình đám của Civil Defense, một ban nhạc rock của Nga.
Nhưng cuộc tấn công mà hai người này tham gia đã cho thấy rằng, đối với Nga, mọi thứ sẽ không theo kế hoạch. Cuộc tấn công bao gồm: Một cuộc vượt biên bất hợp pháp từ Ukraine vào Belgorod, một khu vực của Nga ở biên giới, bằng xe tăng và xe chiến đấu bộ binh; cái chết của ít nhất một người lính biên phòng; các nhà trang trại bị cháy; một chiếc trực thăng bị bắn rơi; ùn tắc giao thông khi người dân địa phương chạy trốn; và báo cáo về việc sơ tán một cơ sở vũ khí hạt nhân cách lãnh thổ Nga vài kilomet. Ai chịu trách nhiệm cho cuộc xâm nhập này?
Thành viên của hai lực lượng dân quân chống lại Vladimir Putin—Quân đoàn Tình nguyện Nga và Quân đoàn Nước Nga Tự do—tuyên bố, đã “giải phóng” một số làng biên giới Nga-Ukraine. Các nhóm dân quân dường như có trụ sở tại Ukraine, từ đó họ tiến hành các cuộc tấn công. Nga nói rằng các lực lượng dân quân trên là bình phong cho quân đội Ukraine; Ukraine khẳng định họ là những người bất mãn với chính quyền Nga.
Thực tế là cả hai cách nói trên đều có phần đúng. Cả hai lực lượng dân quân này đều tuyển dụng công dân Nga bất mãn. Cả hai cùng phối hợp hoạt động với HUR, cơ quan tình báo quân sự của Ukraine. Tuy nhiên, các nhóm này không có mối liên hệ chính thức với chính phủ Ukraine. Điều này cho phép các quan chức Ukraine không phải chịu trách nhiệm về các hoạt động của hai lực lượng dân quân trên.
Khi tin tức từ Belgorod lan đi, phát ngôn viên của tổng thống Ukraine, Mykhailo Podolyak, cho biết, chính phủ của ông là người ngoài cuộc. Ông châm biếm rằng, bất kỳ xe tăng nào được sử dụng trong cuộc tấn công đều có thể mua được tại một cửa hàng quân sự. Podolyak đã bắt chước những lời thanh minh mà Nga đã sử dụng khi thiết bị quân sự của họ lần đầu tiên xuất hiện ở miền đông Ukraine vào năm 2014. Andrei Chernak, phát ngôn viên của HUR, nói rằng cuộc giao tranh bên trong nước Nga là một phần của “cuộc nổi dậy dân tộc” của người Nga. Ông tuyên bố những người lính đã “cầm vũ khí… để bảo vệ tự do và độc lập của họ”. Ông Chernak không nói gì về nguồn gốc của vũ khí được sử dụng.
Điện Kremlin đã tìm cách hạ thấp mức độ vi phạm an ninh đáng xấu hổ này. Các quan chức Nga mô tả đây là một nỗ lực của Ukraine nhằm “đánh lạc hướng sự chú ý” khỏi những gì Nga đã tuyên bố về việc họ chiếm được thị trấn Bakhmut vốn đã tranh chấp lâu dài vào ngày 20 tháng 5 (Ukraine nói rằng họ vẫn còn chiếm giữ các tòa nhà và chiến hào ở rìa phía tây nam của Bakhmut). Vào ngày 23 tháng 5, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đã tiêu diệt hoặc trục xuất tất cả các chiến binh dân quân khỏi Belgorod, mặc dù không cung cấp bằng chứng nào.
Một nguồn tin tình báo cấp cao của Ukraine, phát biểu với điều kiện giấu tên, đưa ra đánh giá thực tế hơn. Ông nói, hai ý tưởng đã củng cố hoạt động quân sự ở Belgorod. Đầu tiên, việc này là làm suy yếu quyền lực trong nước của ông Putin: ếNu một người hùng như Putin không thể bảo đảm an ninh quốc gia, thì ông ta có ích lợi gì? Thứ hai là rút lực lượng dự trữ quân sự của Nga ra khỏi các khu vực quan trọng của tiền tuyến, trước thềm một cuộc phản công đã được lên kế hoạch từ lâu của Ukraine. Vẫn còn quá sớm để nói, liệu chiến dịch phản công này có thành công hay không, nguồn tin cho biết thêm.
Đây không phải là cuộc tấn công đầu tiên của lực lượng dân quân, do Ukraine hậu thuẫn, vào lãnh thổ Nga. Quân đoàn Nước Nga Tự do và Quân đoàn Tình nguyện Nga được thành lập vào năm ngoái, trong hoàn cảnh không rõ ràng, nhưng đã trở nên nổi bật vào tháng 3 này khi họ dẫn đầu một cuộc tấn công từ Ukraine vào Bryansk, một khu vực biên giới khác. Nga tuyên bố rằng hai thường dân đã thiệt mạng trong vụ tấn công đó, nhưng không đưa ra bằng chứng nào.
Hai lực lượng dân quân này khác nhau về tổ chức và hệ tư tưởng. Quân đoàn Nước Nga Tự do hỗn loạn hơn và gần với HUR hơn; Quân đoàn tình nguyện Nga có kỷ luật tốt hơn nhưng có khuynh hướng cực hữu. Michael Colborne, một chuyên gia về cực hữu Ukraine, đã xác định các thành viên của Quân đoàn tình nguyện Nga có lịch sử tham gia phong trào Tân Quốc xã ở Nga.
Ông Chernak nói rằng, mối nguy hiểm “hiện hữu” mà Ukraine phải đối mặt có nghĩa là tình báo quân đội không thể quá kén chọn về việc hợp tác với ai. Ông nói: “Sự sống còn của quốc gia là trọng tâm duy nhất của Ukraine. Chúng tôi sẵn sàng làm việc với tất cả mọi người”.
