VinFast và niềm hy vọng bạc tỉ

Nhã Duy

13-5-2023

Cùng một bản tin về vụ Vinfast sáp nhập với hãng Black Spade Acquisition Co, truyền thông nước ngoài và trong nước đưa tin xem ra có khác nhau. Tất nhiên có nhiều lý do cũng không quá khó giải thích.

Lấy Tuổi Trẻ là tờ báo lớn trong nước làm ví dụ. Tuổi Trẻ đưa tin: “Công ty hợp nhất sẽ có giá trị doanh nghiệp khoảng 27 tỉ USD. Giá trị vốn chủ sở hữu là 23 tỉ USD sau khi sáp nhập, chưa bao gồm số tiền sẽ quy đổi từ 169 triệu USD tiền mặt tín thác” trong bài báo có tựa “VinFast sẽ niêm yết tại Mỹ với định giá 23 tỉ USD” vào ngày 12 tháng 5 năm 2023.

Tựa bài cùng cách viết khẳng định như vậy sẽ làm người đọc hiểu như là đây là một dữ liệu thực tế và vụ sáp nhập sẽ tạo ra một công ty Vinfast có giá trị 27 tỉ đôla tại thị trường chứng khoán Hoa Kỳ.

Trên thực tế, có phải vậy?

Tuổi Trẻ đưa tin tương tự các bản tin nước ngoài như Reuters, WSJ, Bloomberg…, chỉ thiếu mỗi một câu rất quan trọng theo sau là, “Vinfast và Black Spade đã thông báo trong báo cáo chung” (VinFast and Black Spade said in a joint statement) như báo chí nước ngoài. Tức là họ chỉ dẫn lại lời tuyên bố của Vinfast như vậy.

Trang mạng chuyên về đầu tư Investopedia rõ ràng và chính xác hơn khi viết rằng, “Công ty (Vinfast) HY VỌNG sẽ gọi được vốn sở hữu 23 tỉ đôla và mở rộng sự hiện diện của nó tại thị trường Hoa Kỳ” (Company hopes to raise $23 billion in equity and expand its presence in U.S. market).

Ở đây có thể nói thêm về một áp dụng khá thông thường trong lãnh vực đầu tư. Để tránh bị cổ đông kiện hay bị cáo buộc là man khai khi hoạt động tại thị trường chứng khoán Hoa Kỳ, bên dưới các bá cáo của mình hay trong các hồ sơ nộp cho Ủy ban Giao dịch chứng khoán Hoa Kỳ SEC, một số hãng còn để thêm bên dưới rằng, đây là những báo cáo mang tính dự báo tương lai (forward-looking statement). Các thông báo kiểu này thường xử dụng các từ ngữ như “hy vọng, tin là, mong đợi, dự đoán, nhắm đến, có ý định, có thể…” cho tương lai không chắc chắn và có nhiều rủi ro, thay vì là tình trạng và dữ liệu thực tế. Vinfast cũng luôn thận trọng sử dụng “forward-looking statement” như vậy dưới các thông báo của mình.

Black Spade là một công ty bình phong (shell company) của Hồng Kông, loại SPAC mở ra để sát nhập hay mua lại hãng khác. Black Spade cầu chứng tại Grand Cayman và theo mẫu đơn 425 do VinFast nộp cho SEC, trên giấy tờ thì việc sát nhập này là giao kèo giữa Black Spade với một công ty khác vừa được mở ra một đôi tuần trước cũng tại Grand Cayman là Nuevo Tech Limited, dù VinFast cũng có tên trong đơn xin sát nhập này.

Ai lập ra Nuevo Tech Limited và tại sao hãng này xem như hãng phụ (Merge Sub) để giao kèo với Black Spade là một vấn đề khác cần tìm hiểu thêm nếu ai quan tâm. Nói thêm là các công ty bình phong thường chọn đảo quốc Cayman Islands hay một số đảo quốc nhỏ khác vì chính sách thuế tại những nơi này dễ dàng, các loại công ty trách nhiệm hữu hạn thì các thành viên không bị liên đới trách nhiệm một khi phá sản hay gặp rắc rối với pháp luật.

Giá cổ phiếu của Black Spade niêm yết trên sàn NYSE với mã giao dịch BSAQ là $10.36 và tổng giá trị thị trường (market cap) của nó là 218 triệu đôla vào cuối ngày sát nhập. Con số 23 tỉ đôla vốn sở hữu (equity value) hay 27 tỉ đôla về giá trị doanh nghiệp (enterprise value) là một số liệu cho thấy Vinfast rất đỗi lạc quan về tương lai. Bởi giá trị doanh nghiệp hoàn toàn phụ thuộc vào giá trị thị trường. Và giá trị thị trường hiện nay của BSAQ chỉ là hơn 200 triệu đôla, cho dù vốn sở hữu của Vinfast có là bao nhiêu.

Nhưng trở lại, như đã nói bên trên, đây là những số liệu và tuyên bố mang tính chất đại loại “hy vọng, mong đợi hay dự đoán”. Vinfast và người ủng hộ có quyền hy vọng, còn người tiêu thụ và đầu tư thì vốn thận trọng hơn. Tuy nhiên ít ra thì Vinfast cũng đã điều chỉnh lại so với giá trị 60 tỉ đô la nhắm đến trước đây mà không ít cơ quan truyền thông trong nước đưa tin như một giá trị khẳng định.

Có thể thấy sự sát nhập cùng Black Spade là một phương án hai hay nôm na là con đường vòng của Vinfast so với kế hoạch ra cổ phiếu IPO thông thường ban đầu của hãng này.

Đường thẳng vẫn là con đường ngắn nhất. Với Việt Nam, đường vòng lại là đường ngắn nhất trong rất nhiều trường hợp. Liệu đường vòng mà Vinfast đang áp dụng tại Mỹ có thành công hay không là một thách đố lớn lao cho hãng này.