8-2-2023
Tuần trước, khi viết về chiếc Su-22 rơi ở phi trường Yên Bái, phi công được lệnh nhảy dù nhưng cố cứu máy bay đã hy sinh, tôi có search trên mạng tìm tính năng và cách vận hành của ghế thoát hiểm trên chiến đấu cơ của Mỹ và của Nga, tình cờ tôi đọc được kế hoạch thay đổi tính năng ghế thoát hiểm của phi cơ ném bom Mỹ ở miền Bắc trong chiến tranh Việt Nam.
Số là, sau khi lực lượng đặc nhiệm của bộ binh Mỹ giải cứu 55 phi công Mỹ bị giam tại Hà Tây thất bại vào rạng ngày 21/11/1970 (do Việt Nam đã di tản phi công tù binh Mỹ sang trại giam khác), Hải quân và Không quân Mỹ lập ra kế hoạch chế tạo “ghế thoát hiểm biết bay” khi dù bung ra.
Nguyên lý vận hành của ghế thoát hiểm là dưới ghế có hai hỏa tiễn (tên lửa) có sức đẩy bằng 12 -14 lần gia tốc trọng trường = 12-14 G’s (Mỹ) hoặc 20-22 lần gia tốc trọng trường (của Liên Xô cũ, nên phi công thường bất tỉnh một thời gian sau đó). Ghế bằng thép rất nặng, sau khi phóng lên độ cao cực đại (trên dưới 50m) thì vòm dù bung ra kéo phi công lại, trong khi ghế đủ nặng để kéo bung khóa an toàn của dây an toàn ở bụng và hai dây an toàn choàng qua vai. Ghế thoát hiểm rơi nhanh xuống đất, phi công rơi chậm bởi dù.
Dù tiếp đất có thể an toàn, nhưng 100% phi công Mỹ ném bom ở miền Bắc đều bị o du kích nhỏ xíu bắt trói và chỉa súng dẫn đi. Kế hoạch của Mỹ là chế tạo ghế và dù thoát hiểm bay được ra khỏi vùng hỏa tuyến (có súng phòng không và hỏa tiễn tầm nhiệt) tiếp đất ở nơi trống trải, để trực thăng đáp xuống bốc đi.
Nguyên lý dù bay được đã có sẵn là, dù lượn hay diều lượn có gắn cánh quạt phía sau phi công (Paramotor gliding). Mà dù hay diều lượn phải có ghế ngồi (Harness) thật nhẹ, vì vậy ghế thoát hiểm được làm sợi carbon để giảm trọng lượng vì không còn chức năng kéo bung dây an toàn nữa. Một motor và cánh quạt xếp gấp gọn sau ghế thoát hiểm chỉ bung ra và quay khi dù đã bung. Nhưng đầu năm 1973, khi Hội nghị Paris bàn chuyện trao trả tù binh giữa Quân đội Nhân dân và Quân đội Mỹ thì kế hoạch chế tạo ghế thoát hiểm bay bị hủy bỏ!
