Vũ Ngọc Yên

10-12-2021

Sau hơn hai tháng rưỡi thương thuyết kể từ khi cuộc tổng tuyển cử tại Đức kết thúc, đại diện lãnh đạo đảng Dân Chủ Xã Hội (SPD), đảng Xanh (Grüne) và đảng Dân Chủ Tự Do (FDP) vào ngày 7.12.2021 tại Berlin đã ký thỏa thuận liên hiệp (Koalitionsvertrag) tại Berlin. Theo thoả thuận, một chính quyền liên hiệp ba đảng dưới sự lãnh đạo của chính trị gia Olaf Scholz thuộc đảng SPD được thành lập và Scholz sẽ chính thức nhậm chức Thủ tướng sau khi được Bundestag (Nghị viện Liên bang – Quốc hội) bầu.

Dựa theo màu sắc đặc trưng của từng đảng: Đảng SPD trung tả màu đỏ, Đảng FDP trung hữu màu vàng và Đảng Grün trung dung màu xanh, giới truyền thông báo chí đã gọi Liên minh ba đảng là Liên hiệp đèn giao thông (Ampel -Koalition) và Chính quyền tương lai cuả Cộng hoà liên bang Đức là chính quyền đèn giao thông (Ampel -Regierung).

Ngày 8.12.2021 Quốc hội đã bầu Ứng viên Olaf Scholz (SPD) làm Tân Thủ tướng, kết thúc 16 năm cầm quyền của Nữ thủ tướng Angela Merkel thuộc Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU).Cùng ngày này các thành viên của tân nội các tuyên thệ trước Quốc hội.

Olaf Scholz là Thủ tướng thứ 9 của nước Cộng hoà liên bang Đức (CHLBĐ), đồng thời là vị Thủ tướng thứ 4 của Đảng SPD.

Một nội các cải cách

Sau 16 năm với chính quyền liên minh Dân chủ/ Xã hội Thiên chúa giáo (CDU/CSU) của Thủ tướng Angela Merkel, nhiều người Đức muốn có một sự đổi mới.

Công luận cho rằng Đảng Dân chủ Xã hội đã thắng cử vì phong cách và kinh nghiệm chính tri dày dạn của Tân thủ tướng Olaf Scholz. Ông sinh ngày 14.6.1958 tại Osnabruck, miền Bắc Đức, nhưng học và làm việc tại Hamburg. Ông nổi tiếng là một chiến lược gia đàm phán đã từng là luật sư lao động, thị trưởng cầm quyền bang Hamburg, Tổng thư ký SPD, Bộ trưởng tàì chính và Phó thủ tương của nội các Merkel.

Lãnh đaọ ba đảng thống nhất phân chia nội các. Đảng SPD, ngoài giữ chức Thủ tướng còn nhận thêm 6 bộ: Lao động, xã hội Hubertus Heil, Nôị vụ Nancy Farser, Y tế Karl Lauterbach, Quốc phòng Chritine lambrecht, Hộp tác kinh tế và phát triền Svenja Schulze, Xây dựng – Gia cư Klara Geywitz và Phủ thủ tướng Wolgang Schmidt.

Đảng Xanh giữ 5 bộ: Ngoaị giao Anna Baerbock, Kinh tế, Bảo vệ khí hậu Robert Habeck, Dinh dưỡng, Nông nghiệp Cem Ơzdemir, Môi trường Steffi Lemke và Gia đình – Phụ nữ Anne Spiegel.

Đảng FDP giữ 4 bộ: Tài chính Christian Lindner, Tư pháp Marco Buschmann, Đào tạo Bettina Stark -Watying và Giao thông – Số hoá Volker Wissing.

Đức sẽ tự do hơn, công bằng hơn và phát triển bền vững hơn

Thoả thuận liên minh dài 177 trang mang tựa đề “Mạnh dạn nhiều tiến bộ hơn: Liên minh vì Tự do, Công lý và Bền vững – Mehr Fortschritt wagen: Bündnis für Freiheit, Gerechtigkeit und Nachhaltigkeit” là một cương lĩnh cầm quyền trình bày những kế hoạch, thông báo và ý định triển khai công việc của chính quyền trong nhiệm kỳ 2021 -2025. Liên minh xác tín nước Đức dưới chính quyền mới sẽ thay đổi về mặt chính trị và cả xã hội một cách sâu rộng. Nước Đức trong tương lai sẽ tự do hơn, công bằng hơn và phát triển bền vững hơn.

Chính quyền mới đặt trọng tâm vào các vấn đề khí hậu, giáo dục, nghiên cứu và phát triển cơ sở hạ tầng.

Hiện đại hóa hệ thống an sinh xã hội: Nâng mức lương tối thiểu, thay thế chương trình phúc lợi và thất nghiệp Hartz -IV bằng chương trình Bürgergeld (trợ cấp công dân), xây cất thêm các khu nhà ở xã hội, tăng cường hệ thống hỗ trợ cho các gia đình có con nhỏ, đưa quyền trẻ em (Kinderrechte) vào Luật cơ bản. Sửa đổi luật nhập cư để giúp cho việc nhập tịch hoặc nhận giấy phép cư trú dễ dàng hơn.

Các điểm cốt lõi của thoả thuận liên hiệp

Y tế

Thành lập Đội xử lý đại dịch Corona và một Hội đồng chuyên gia thường trực để tư vấn cho các chính trị gia về cách đối phó đại dịch.

Cải thiện lương bổng và điều kiện làm việc cho nhân viên chăm sóc.

Phân bổ 1 tỷ Euro để thưởng cho các nhân viên chăm sóc y tế vì những nỗ lực trong thời gian đại dịch đồng thời tăng khoản tiền thường miễn thuế lên 3.000 Euro.

Khí hậu

Việc loại bỏ sản xuất điện từ than phải được đẩy nhanh vào năm 2030 thay vì năm 2038. Tiếp đến vào năm 2030, năng lượng tái tạo sẽ cung cấp 80% điện năng của cả nước.

Gía điện sẽ giảm từ đầu năm 202 nhờ việc tài trợ hàng tỷ đồng từ thuế năng lượng tái tạo (EEG) trong giá điện để thúc đẩy điện xanh sẽ bị bãi bỏ.

Trong trường hợp các tòa nhà thương mại mới, năng lượng mặt trời phải là bắt buộc trên bề mặt mái nhà… Ở các tòa nhà tư nhân mới, năng lượng mặt trời nên “trở thành quy tắc”.

Kết thúc thỏa thuận ở Liên minh EU cho động cơ đốt (Verbrennungsmotoren) vẫn là năm 2035.

Sẽ không có giới hạn tốc độ chung trên xa lộ.

Tăng tiền đầu tư vào việc mở rộng giao thông công cộng địa phương.

Trong tương lai, các chuyến tàu sẽ chạy nửa giờ một lần giữa các thành phố lớn nhất và thời gian chuyển tuyến sẽ giảm đáng kể.

Tài chính:

Phanh giới hạn nợ công được quy định trong Luật Cơ bản sẽ được tuân thủ lại từ năm 2023.

Không tăng thuế giá trị gia tăng, thuế doanh nghiệp và thuế thu nhập. Đầu tư vào bảo vệ khí hậu có thể được khấu trừ vào thuế cho năm 2022 và 2023.

Mức lương hưu được đảm bảo ở mức 48 phần trăm, tuổi nghỉ hưu không thay đổi.

Lệ phí bảo hiểm hưu trí không được vượt quá 20 phần trăm trong nhiệm kỳ này.

Bước đầu cấp 10 tỷ euro cho Cơ quan bảo hiểm hưu bổng Đức (Deutsche Rentenversicherung) để Cơ quan này đầu tư vào thị trường vốn (Kapitalmarkt) hầu phụ giúp trang trải một phần của bảo hiểm hưu trí theo luật định.

Lương tối thiểu theo luật định sẽ tăng từ 9,60 euro hiện tại lên 12 euro (13,50 USD) mỗi giờ.

Giới hạn tiền thu nhập cho Minijob được tăng lên 520 euro.

Tiền trợ cấp thất nghiệp Hartz -IV trong tương lai được gọi là Bürgergeld.

Trợ cấp tiền sưởi cho người thu nhập thấp.

Gia đình

Không một đứa trẻ nào ở Đức được phép lớn lên trong cảnh nghèo đói.

Không một trẻ em nào phải đến nơi giữ trẻ hay trường học tồi tàn.

Đảm bảo trợ cấp cơ bản cho trẻ em, theo đó kết hợp tất cả các khoản tài trợ trước đây và chuyển thẳng đến trẻ em.

Đưa quyền trẻ em vảo Luật cơ bản.

Gia cư

Xây 400.000 căn hộ mỗi năm, 100.000 trong số này là nhà ở xã hội.

Tiền thuê nhà: Ở những khu vực có thị trường nhà ở căng thẳng, tiền thuê chỉ được phép tăng tối đa 11% trong vòng ba năm thay vì 15% trước đó.

Không được phép thanh toán tiền thuê nhà bằng tiền mặt.

Nhập cư

Những người đã sống ở Đức trong 5 năm tính đến ngày 1.1.2022, không phạm tội hình sự và tuân thủ Luật cơ bản sẽ nhận được giấy phép cư trú hạn 1 năm.

Lưu dung cư trú cho thực tập viên là vô thời hạn.

Không có lệnh cấm làm việc đối với người xin tị nạn, mà thủ tục tố tụng vẫn đang chờ giải quyết.

Đơn giản hoá thủ tục xin đoàn tụ gia đình cho người nhập cư.

Đào tạo

Ngân sách dành cho nghiên cứu và phát triển được đặt ở mức 3,5% tổng sản phẩm quốc nội(GDP).

Đảm bảo học viên có chỗ học nghề.

Bầu cử

Tuổi bầu cử từ 18 sẽ giảm xuống còn 16 tuổi.

Luật bầu cử sẽ được thay đổi nhằm hạn chế số dân biểu tăng trong quốc hội.

Chính sách đối ngoại mới của Liên minh đèn giao thông “Một chương trình tiến bộ”

Tân chính quyền muốn thay đổi hướng đi của Đức trên trường thế giới. Các giá trị sẽ đóng một vai trò lớn hơn trong chính sách đối ngoại. Liên minh Âu châu (EU), Mỹ và các đồng minh trong NATO chào mừng đường lối mới này. Nhưng các mối quan hệ với Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng.

Chính sách đối ngoại và an ninh được trình bày trong Thoả thuận liên hiệp đã làm cho các chuyên gia ngoại giao và quân sự kinh ngạc.

Các chuyên gia quan hệ quốc tế cũng đánh giá cao tương tự. Bà Cathryn Clüver Ashbrook, giám đốc Hiệp hội Chính sách Đối ngoại Đức nhận xét Liên hiệp đã công bố “một chương trình tiến bộ”. Theo bà, Tân chính quyền đã trở lại chính sách đối ngoại chuẩn mực, dựa trên giá trị của Đức và chính sách được phối hợp với nhiều đối tác quốc tế. Tân chính quyền có tư tưởng toàn cầu nhiều hơn so với chính phủ tiền nhiệm và muốn củng cố một hệ thống quốc tế dựa trên giá trị.

Trong thời gian qua các đảng SPD, Xanh và FDP đã nhiều lần chỉ trích cách thức mà Thủ tướng mãn nhiệm Angela Merkel tiếp cận với Trung Quốc.Bà Clüver Ashbrook nói: “Liên minh đèn giao thông cho thấy một thái độ rõ ràng, tiếp tục coi Trung Quốc là một đối tác, nhưng cũng là một đối thủ hệ thống”. Thorsten Benner, Giám đốc Viện Chính sách Công Toàn cầu (Global Public Policy Institutes – GPPI), lên tiếng khen ngợi thỏa thuận đã thể hiện một giọng điệu cứng rắn hơn trước đối với Nga.

Thỏa thuận cầm quyền dài 178 trang của liên minh đã 12 lần nhắc đến Trung Quốc, trong đó có rất nhiều điểm nói đến các vấn đề Đài Loan, Hồng Kông, Tân Cương, thậm chí cả Biển Đông.

Thỏa thuận xác nhận, nước Đức vẫn tôn trọng nguyên tắc “Một Nước Trung Hoa Duy Nhất”, nhưng cho rằng: “Bất kỳ sự thay đổi hiện trạng nào ở eo biển Đài Loan đều phải diễn ra trong hòa bình và được cả hai bên đồng ý. Trong khuôn khổ chính sách Một Nước Trung Hoa của Liên Hiệp Châu Âu, Đức ủng hộ sự tham gia của Đài Loan dân chủ vào các tổ chức quốc tế”.

Lập trường quan tâm đến nhân quyền “Đức rất quan tâm đến các vi phạm nhân quyền của Trung Quốc, đặc biệt là ở Tân Cương. Nguyên tắc ‘một quốc gia, hai chế độ’ ở Hồng Kông phải được tái khẳng định”. Vấn đề lao động cưỡng bức ở vùng Tân Cương cũng được ghi nhận trong thỏa thuận: “Đức ủng hộ đề xuất của EU cấm nhập khẩu các sản phẩm từ lao động cưỡng bức”.

Điểm điển hình nhất về khác biệt giữa hai chính quyền “mới” và “cũ” tại Đức là việc liên minh đèn giao thông không ủng hộ Thỏa Thuân Đầu Tư Liên Hiệp Châu Âu – Trung Quốc mà cựu thủ tướng Merkel đã hết sức thúc đẩy.

Về việc trang bị quân sự, Clüver nhận thấy một “chủ nghĩa hiện thực mới” phản ánh qua việc hứa hẹn việc mua lại các máy bay không người lái có vũ trang (Drohne) từ lâu đã được quân đội khẩn cầu. Thỏa thuận liên minh không nói trực tiếp đến mục tiêu hai phần trăm chi tiêu vũ khí của Liên minh quân sự NATO. Tuy nhiên, ba đảng hứa sẽ chi 3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) chung cho ngoại giao, ngăn chặn khủng hoảng, viện trợ phát triển và quân sự nhằm tăng cường khả năng hành động của Đức trên trường quốc tế.

Các đảng trong liên minh đã tranh cãi về vai trò tương lai của Đức trong chiến lược răn đe hạt nhân của NATO – một mặt là cam kết tham gia hạt nhân, mặt khác là ủng hộ hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân của Liên hiệp quốc, mà không thành viên NATO nào ký. Benner của GPPI, dự đoán: Các đối tác quan trọng nhất của Đức sẽ chỉ trích thái độ mâu thuẫn này.

Liên hiệp đèn giao thông công bố sẽ phát động các cuộc thương thảo giải trừ quân bị trong thời gian cầm quyền.

Nói chung chính sách ngoại giao và an ninh dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Olaf Scholz có lẽ không có nhiều khác biệt đáng kể so với chính quyền của Angela Merkel – Ngoại trừ đường lối cứng rắn đối phó với Trung Quốc và Nga Xô.