Giải độc thông tin – về nhận xét của BS Lương Trường Sơn (Phần 3)

Nguyễn Hồng Vũ

2-11-2021

Tiếp theo Phần 1 và Phần 2

Hôm nay, mình được bạn bè cho xem những thông tin bên tường nhà BS Sơn nói về vaccine COVID-19 khiến các bạn ấy khá hoang mang!

Thông tin độc hại lần này của BS Sơn đưa lên cộng đồng mạng có mức độ “nguy hiểm” cao hơn so với những lần trước. Trong những bài post trước, bằng các “thủ thuật” cắt xén, bóp méo số liệu hoặc so sánh không tương đồng giữa các nhóm để đưa ra kết luận sai logic, phi khoa học là “vaccine COVID-19 không giảm nặng, không giảm chết” thì lần này BS Sơn đưa ra một nhận định nguy hiểm hơn là “Vaccine COVID-19 gây nên suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người”! Nếu thực sự như vậy thì đây là vấn đề rất lớn đó các bạn, ngày mai chúng ta phải đi biểu tình chống vaccine ngay và luôn… Vì sao tôi nói như thế?

“Miễn dịch tự nhiên của con người” là món quà của tạo hóa cho mỗi chúng ta. Hệ miễn dịch được xem như “đội quân” trong mỗi con người chúng ta, giúp chống lại các tác nhân xâm nhiễm trong tự nhiên như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng có hại cho cơ thể. Ai có hệ miễn dịch bị suy yếu vì một lý do gì đó (ví dụ như bị mắc virus HIV, bị ung thư máu, bị khiếm khuyết về gene, v.v…) thì rất khó có một cuộc sống bình thường trong thế giới này. Để biết vaccine có làm suy giảm hệ miễn dịch của chúng ta hay không thì chúng ta nên hiểu “mối liên hệ của vaccine như thế nào với hệ miễn dịch của chúng ta?”

Chúng ta thường nghe nói là vaccine A, vaccine B giúp ngăn ngừa lây nhiễm virus, giúp tiêu diệt virus, giúp giảm bệnh trở nặng khi nhiễm virus,… nhưng thật ra nói cho chính xác đây là các công việc của hệ miễn dịch chứ không phải của vaccine. Hệ miễn dịch trong con người chúng ta là một đội quân hùng hậu, rất tài giỏi, có thể đương đầu hầu hết với các tác nhân gây bệnh trên thế giới này để giúp chúng ta khỏe mạnh.

Tuy nhiên, đội quân này không phải cái gì cũng biết mà chúng phải “học”, ví dụ như để tiêu diệt được con vi khuẩn này, con virus kia thì các tế bào miễn dịch phải “tiếp xúc” với các tác nhân gây bệnh đó rồi học cách “nhận biết”, “đối phó” và “tiêu diệt” chúng như thế nào. Trong suốt cuộc đời của chúng ta, hệ miễn dịch phải đương đầu với hàng triệu, hàng tỉ các tác nhân như thế.

Tuy nhiên, mọi thứ trên đời này đều không hoàn hảo 100%, thiên tài cũng có điểm yếu của họ, trong số các tác nhân gây bệnh cũng có những cái mà hệ miễn dịch khó có thể học cách tiêu diệt chúng một cách tốt nhất trong lần đầu tiên. Sự thất bại của hệ miễn dịch có thể đem lại hậu quả khôn lường, như tử vong có thể lên đến 99% khi mắc virus dại (Rabies virus) hoặc nếu mắc virus Polio có thể bị viêm màng não với tỉ lệ 1 trong 25 người và bị bại liệt với tỉ lệ 1 trong 200 người!

Do vậy, sử dụng vaccine là cách mà chúng ta “dạy trước” hệ miễn dịch cách đối phó với những tác nhân gây hại bằng những hình nộm, những học cụ vô hại như những trận đánh giả để hệ miễn dịch biết được tác nhân gây hại thật hình dạng như thế nào, từ đó nó có thể đối phó tốt hơn khi cơ thể bị đối mặt với các tác nhân đó, giảm thiểu tỉ lệ nhiễm, gây bệnh nặng và tử vong.

Vậy vaccine được tạo ra có mục đích làm suy giảm miễn dịch tự nhiên hay không? Câu trả lời là KHÔNG! Ngược lại mục đích của việc tạo ra vaccine là để “kích hoạt” hệ miễn dịch của cơ thể con người. Vaccine COVID-19 cũng vậy, nó được sử dụng để “dạy” hệ miễn dịch chúng ta nhận biết thế nào là virus SARS-CoV-2 thật qua protein S như trường hợp vaccine của AstraZenaca, Pfizer/BioNTech, Moderna hoặc qua con virus đã chết như trường hợp vaccine của SinoPharm.

Hiện hay, với sự biến đổi của virus thành những biến chủng dễ lây hơn như chủng Delta với những điểm đột biến trên protein S làm cho vaccine giảm hiệu quả bảo vệ là điều dễ hiểu. Điều này giống như việc tên tội phạm đi “giải phẩu thẩm mỹ” làm cho khuôn mặt hơi khác đi nên nhân viên an ninh mất nhiều thời gian hơn để nhận diện người này và thậm chí tăng xác suất lọt lưới, hay các nhà khoa học có cách gọi là “biến chủng có khả năng vượt hàng rào miễn dịch”.

Tuy nhiên, vì sự biến đổi của virus chưa khác đến nỗi hệ miễn dịch trước đó không thể nhận diện được hoàn toàn nên những người chích vaccine tốt cho đến bây giờ vẫn còn khả năng kháng chúng (kể cả chủng Delta). Điều này thể hiện qua tỉ lệ nhiễm, tỉ lệ mắc bệnh nặng và tỉ lệ tử vong trong nhóm người chích vaccine vẫn thấp hơn nhiều so với người chưa chích vaccine. Trong nghiên cứu trước đó của nhóm các nhà khoa học ở Singapore còn cho thấy rằng tuy rằng hiện tượng vượt rào miễn dịch xảy ra thường xuyên hơn với chủng Delta nhưng số lượng virus trong những người đã chích vaccine đầy đủ giảm rất nhanh so với người chưa chích vaccine.

Kết quả nghiên cứu này giúp giải thích tại sao hầu hết những người đã chích vaccine nếu lỡ bị nhiễm bởi các biến chủng mới như chủng Delta chỉ có biểu hiện nhẹ, mau khỏi. Ngoài ra, vì lượng virus tồn tại trong những người đã chích vaccine giảm mau nên một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng vaccine đã giúp giảm sự lây truyền virus cho những người khác tuy rằng hiệu quả đối với chủng Delta không cao bằng các chủng khác.

Hơn nữa, để phòng hờ trường hợp virus biến đổi vượt quá khả năng nhận biết này, các công ty sản xuất vaccine đang chuẩn bị những vaccine “cải tiến” (upgraded version) với những thay đổi nhỏ trên protein S để phù hợp hơn với chủng mới và sẽ có thể dùng như mũi tiêm ngừa bổ sung trong tương lai. Điều này cũng giống như với việc chúng ta cần chích ngừa cúm mùa mỗi năm vì sự thay đổi của chúng.

BS Sơn chỉ đơn giản dựa trên 31 người nhiễm bệnh dù đã tiêm vaccine đầy đủ trong tổng số 48 người tại Hà Nội dương tính SARS-CoV-2 về từ các tỉnh có dịch để đưa ra kết luận là “vaccine COVID-19 gây nên suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người, làm cho cơ hội mắc bệnh COVID-19 gấp 6 lần dễ hơn người chưa tiêm mũi nào” là hoàn toàn không có cơ sở! Lần này ông lại mắc sai lầm tương tự như những bài viết trước đó là “so sánh không cùng một điều kiện”.

Ông chỉ đánh giá trên số lượng người nhiễm của từng nhóm chứ không dựa vào “tỉ lệ” (hay phần trăm) người nhiễm của từng nhóm. Tương tự trường hợp mà mình đã phân tích trong 2 bài “giải độc thông tin” lần trước, các số liệu ở Anh hoặc Singapore đều cho thấy số lượng người mắc COVID-19 ở nhóm đã chích vaccine cao hơn vì ở đó tỉ lệ người tiêm chủng cao trong dân số thì xác suất người đã tiêm vaccine, nhiễm virus dĩ nhiên là sẽ cao hơn. Tuy nhiên, khi so sánh “xác suất” hoặc “tỉ lệ” mắc bệnh COVID-19 phải nhập viện hoặc tử vong thì đều cho thấy nhóm đã tiêm vaccine thấp hơn nhiều so với nhóm chưa tiêm vaccine.

Ngoài ra, chúng ta còn chưa loại trừ ra được các yếu tố xã hội như người tiêm vaccine có tâm lý ỷ y hơn, tham gia nhiều hoạt động xã hội hơn (quán bar, nhà hàng, lễ hội đông người, v.v…) và rất nhiều người trong số đó mắc virus nhưng không có biểu hiện hoặc rất nhẹ nên không tính vào trong số liệu được. Do vậy, con số thực về hiệu quả vaccine có thể cao hơn nhiều so với các con số trong các báo cáo của Anh hoặc Singapore vừa qua.

Nói chung, việc kết luận “Vaccine COVID-19 gây nên suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người” của BS Sơn là một kết luận vô căn cứ, phi logic và không khoa học! Suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người là một vấn đề hệ trọng đến sức khỏe, nếu thực có như vậy thì có lẽ những người đã chích vaccine không những dễ lây bệnh COVID-19 hơn mà còn dễ bị lây bởi hàng loạt các tác nhân gây bệnh khác trong môi trường. Nếu đây là sự thật thì chúng ta đã thấy một đại dịch khác xảy ra ở khoảng 3 tỉ người đã chích đầy đủ các mũi vaccine trên thế giới với các căn bệnh “bội nhiễm” bởi hàng loạt các virus, vi khuẩn và ký sinh trùng…

Tóm lại, cho tới hiện nay, chưa có một nghiên cứu khoa học nào cho thấy vaccine COVID-19 có thể làm suy giảm miễn dịch của con người và cũng như chưa có nghiên cứu nào cho thấy người đã chích vaccine có “cơ hội mắc bệnh” COVID-19 dễ hơn người chưa chích vaccine!

Mong các bạn đừng bị hoang mang những suy luận ngu ngơ như thế này dù rằng nó đang được coi như là “khám phá vĩ đại” của đám anti-vax. Thật hãi hùng với số lượt share của bài này gần 1k sau hơn 16 giờ đăng với dòng tiêu đề “THÔNG BÁO KHẨN”! Chắc hôm qua tới giờ nhiều người lo lắng mất ăn mất ngủ lắm đây!

Trong khi các quốc gia trên thế giới đang dựa vào chiến lược vaccine là chính để thoát ra khỏi đại dịch COVID-19 và trở lại cuộc sống bình thường thì một vị BS được xem là cây đa cây đề của y học nước nhà lại muốn đưa những thông tin sai sự thật như thế này để khuyến khích người Việt bài trừ vaccine và tiếp tục lầm than trong đại dịch! Có lẽ con số hơn 22 ngàn người chết vừa qua vì COVID-19 ở Việt Nam chưa đủ để làm anh ấy “suy nghĩ thận trọng để làm cho đúng cái công việc lẽ ra là cứu người của anh ấy”. Ngẫm mà buồn rười rượi!

Bảo trọng nha bà con!

_____

Thông tin tham khảo:

– https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/different-vaccines/how-they-work.html (Understanding How COVID-19 Vaccines Work)

– https://www.nature.com/articles/s41577-020-00479-7 (A guide to vaccinology: from basic principles to new developments)

– https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.09.28.21264260v2 (The impact of SARS-CoV-2 vaccination on Alpha & Delta variant transmission)

– https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.07.28.21261295v1 (Virological and serological kinetics of SARS-CoV-2 Delta variant vaccine-breakthrough infections: a multi-center cohort study)