7-8-2021
Bài viết cách đây hai ngày, tôi phân tích không nên triển khai tiêm dịch vụ vaccine phòng COVID-19 vào thời điểm khan hiếm vaccine như hiện nay, Báo Đất Việt đã đăng lại (Tài liệu tham khảo 1), khiến có thêm nhiều thảo luận. Trong đó, đáng chú ý là yêu cầu làm rõ: “Có thực là không khó?”, liên quan đến đoạn kết của bài, xin trích lại cho dễ theo dõi:
“Còn muốn tiêm nhanh, tiêm nhiều, muốn dân dễ tiếp cận hơn, thì có nhiều cách đơn giản hơn, thiết thực hơn, dễ dàng nhanh chóng hơn, và lợi ích đưa lại cũng lớn hơn rất nhiều cho công tác phòng chống dịch COVID-19, so với cách đề cập “thương mại hóa” công tác tiêm chủng!
Không khó để chỉ ra những cách làm thiết thực đó”! (Hết trích).
Bài viết này đáp ứng với yêu cầu làm rõ hơn ý trên!
Câu trả lời của tôi ngắn gọn là: Vâng, thực là không khó, nếu… lấy “khoa học dẫn đường”!
KHOA HỌC DẪN ĐƯỜNG LÀ THẾ NÀO?
Tức là, người lãnh đạo hệ thống khi có băn khoăn với thực trạng tốc độ tiêm chủng đạt được hiện tại và hiệu quả phòng chống dịch bệnh đang diễn ra, thì bên cạnh họp bàn với tham mưu trong hệ thống, cần “quay sang khoa học” yêu cầu thực hiện nghiên cứu đánh giá thực trạng một cách khách quan, với bằng chứng, khuyến cáo cụ thể… để tham khảo trước khi ra quyết sách giải quyết thực trạng.
Chú ý, tôi không nói là xem nhẹ tham mưu! Mà là, khi có vấn đề không mong muốn đang phát sinh, tồn tại, lớn dần thách thức mục tiêu phòng chống dịch COVID-19, thì, ngoài dòng thông tin tham khảo thường ngày trong hệ thống của mình, cần có thông tin tham khảo khách quan hơn – tức đến từ nghiên cứu thực tế, nếu được tiến hành từ các nhà khoa học độc lập, bên ngoài hệ thống nhìn vào càng tốt!Yêu cầu khoa học đó, phải cụ thể làm rõ mấy vấn đề chính sau:
– Thứ nhất, thực trạng vừa qua chậm đến mức nào? Nghiêm trọng đến đâu? (Chú ý: Để bằng chứng nói lên! Tức phải có số liệu so sánh với các nước, đặc biệt là với các nước tương đồng điều kiện kinh tế xã hội và dịch bệnh diễn ra).
– Thứ hai, phân tích khoa học khách quan, chỉ ra những yếu tố chính nào làm chậm tiến trình đạt được? Nằm ở khâu nào của hệ thống? (Chú ý: Đòi hỏi phải đánh giá, phân tích hệ thống!).
– Thứ ba, đâu là chỉ định hành động thay đổi (Chú ý: Theo yêu cầu khoa học phòng chống dịch, và chọn lọc hành động theo nguyên tắc đồng thời “thúc đẩy cái tích cực – tức giảm dịch bệnh”, “ngăn chặn đẩy lùi cái tiêu cực – khiến hệ thống hoạt động không hiệu quả”!).
Cả ba câu hỏi trên về mặt nghiên cứu khoa học không khó về thiết kế và triển khai! Thời gian cũng không lâu, nội trong chục ngày trở lại!
Bởi số liệu mũi tiêm đạt được của từng nước đã được giám sát hàng ngày và đưa ra công khai trên truyền thông toàn cầu! Cần thực tâm phân tích chỉ trong chưa đầy 1 giờ đồng hồ là có bằng chứng chi tiết làm sáng tỏ vấn đề 1, bên cạnh số liệu đã có của hệ thống quốc gia (TLTK 2).
Với câu hỏi 2, cần đến một thiết kế nghiên cứu và triển khai thu thập thông tin theo loại hình nghiên cứu “implementation research in Health” (nghiên cứu có mục tiêu điều chỉnh hệ thống cải thiện tốt hơn sự vận hành và hiệu quả các chương trình can thiệp y tế) mà WHO đã có hướng dẫn cụ thể cho các nước từ nhiều năm nay (Tài liệu tham khảo 3). Như vậy, sẽ có xem lại thực trạng ở từng khâu trên toàn bộ hệ thống tiêm chủng phòng COVID-19!
Mà hệ thống này, ngay trước khi có vaccine, từ tháng 10/2020, WHO đã yêu cầu các nước muốn nhận vaccine tài trợ miễn phí từ chương trình COVAX của liên hợp quốc, phải đánh giá hệ thống này, làm báo cáo gửi WHO (TLTK 4). Việt nam chắc chắn có làm báo cáo, gửi WHO, để rồi được nhận vaccine chương trình COVAX!
Có nghĩa là, hình hài hệ thống, chính sách vận hành, các bên liên quan va vai trò của từng bên,… đã có sẵn cả rồi! Chỉ việc thực hiện chọn lọc đối tượng, thực hiện phỏng vấn, tiến hành phân tích tính hợp lý, đồng bộ và hiệu quả của cấu trúc chức năng và cấu trúc hệ thống trước thách thức của dịch bệnh; phân tích, kết hợp thực địa thị sát một số điểm tiêm… là có được thông tin giúp phân tích và chỉ ra điểm được, điểm chưa được đang hạn chế Việt nam triển khai tiêm chủng chậm hơn so với cách làm của các nước, có được khuyến cáo đổi mới chính sách hoàn thiện hệ thống và nâng cao hiệu quả vận hành hệ thống!
Nghiên cứu (2) này, nếu quyết tâm chính trị cao và tổ chức thực hiện lấy “khoa học là trên hết”, kết quả trong vòng 1 tuần là có thể!
Khi đã có kết quả (1) và (2), thì với vấn đề 3, đơn thuần phụ thuộc vào quyết tâm chính trị của người lãnh đạo hệ thống tin và dùng kết quả, khuyến cáo đó đến đâu để có hay không ra can thiệp tầm chính sách!
DỄ MÀ KHÓ: KHÓ DỄ DO TA!
Khó khăn, trở ngại trong công tác phòng chống dịch bệnh nói chung và dịch COVID-19 nói riêng, luôn xuất hiện và luôn đòi hỏi được đánh giá và giải quyết kịp thời. Phương án giải quyết tốt hơn, hiệu quả hơn, luôn là các phương án được xây dựng trên bằng chứng nghiên cứu khoa học khách quan!
Để đi đến một quyết định thực hiện nghiên cứu khoa học nhắm đến giải quyết một vấn đề không mong muốn đang tồn tại cản trở vận hành hiệu quả hệ thống chăm sóc sức khỏe, cần đến ý thức của người lãnh đạo hệ thống có nhận ra thực tế đang “có vấn đề” hay “không là vấn đề”! Điều này cần đến sự thường trực tư duy khách quan của cả người lãnh đạo và bộ phận tham mưu trước các diễn biến thực tế!
Muốn có thường trực tư duy khách quan, điều kiện cần là thực tôn trọng khoa học! Tôn trọng khoa học, trong quản lý vận hành hệ thống y tế nói chung và phòng chống dịch bệnh nói riêng, lại thể hiện cụ thể ra bằng quyết tâm tạo lập và duy trì môi trường cho tồn tại phản biện độc lập!
Bởi phản biện độc lập, là đầu mối cho sự quan tâm dẫn gợi người lãnh đạo tìm đến đặt bài cho các nghiên cứu cải thiện hệ thống!
Người lãnh đạo tài, là người dám “đứng trên vai những người khổng lồ” để đương đầu với mọi thách thức hệ thống!
Bởi thế, tìm ra các phương án thực tế, dễ triển khai, ít tốn kém, để thúc đẩy công tác tiêm vaccine chống COVID-19 nhanh hơn, nhiều hơn, hiệu quả hơn, dân dễ tiếp cận hơn, khó hay dễ thực chất tùy vào… Ta là ai? trách nhiệm đang mang là gì? Khao khát giải quyết vấn đề tồn tại đến đâu?
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Bài đăng trên Đất Việt: https://datviet.trithuccuocsong.vn/chinh-tri-xa-hoi/tin-tuc-thoi-su/ts-tran-tuan-vi-sao-khong-nen-tiem-dich-vu-vaccine-covid-19-3436833/?
2. Số liệu theo dõi tiêm vaccine phòng chống COVID-19 toàn cầu, cập nhật hàng ngày: https://ourworldindata.org/covid-vaccinations
3. Hướng dẫn phương pháp thiết kế và thực hiện loại hình nghiên cứu cải thiện, nâng cao hiệu quả hệ thống, chương trình can thiệp y tế: https://www.who.int/alliance-hpsr/resources/implementationresearchguide/en/
4. Hướng dẫn làm kế hoạch và vận hành hệ thống tiêm chủng phòng chống dịch COVID-19: https://www.who.int/tools/covid-19-vaccine-introduction-toolkit
Học Giả Nguyễn Duy
Tháng Bảy ngày rằm xá tội vong nhân
(ca dao)
1.
Thời Mắc Dịch phải chăng Thời Siêu Thực
âm dương lập lờ ảo ảo hư hư
không có giấc mơ
chỉ toàn ác mộng
mập mờ như ngủ như thức
người và ma lẫn lộn tù mù
ta thu bóng ngồi uống trà với gió
chén rượu suông cụng với chính hồn mình.
2.
Nghe rầm trời tiếng dân đen kêu than
đứt ruột.
tiếng thở dồn người chống dịch xả thân
thắt ruột.
tiếng chim lồng trơn lưỡi véo von
sốt ruột.
tiếng mặt lì lảm nhảm ti-vi
lộn ruột.
3.
Gói hàng mã mùa này gửi cho người âm
thêm hộp khẩu trang bộ áo choàng y tế
mâm cúng cô hồn ngoài ngõ còn nguyên
cô hồn năm nay không được phép lang thang lêu lổng
hồn vía quay quay cuồng cuồng
đột quị con đường chen chúc sống
chen chúc chợ đời chen chúc hồi hương
chen chúc tiêm phòng chen chúc nhà thương
chen chúc thở
chen chúc lò thiêu xác.
4.
Có cái chết trống không như chết lậu
không trống không kèn không đèn không nhang
mùi tử khí ám ươn nhà ổ chuột
đau kiếp người sống chui chết chui.
ta thành kính vấn an linh hồn lạc
chỉ về Trời mới thật có tự do
tự do nhẹ như gió
tự do bềnh bồng như mây
tự do trong như giọt mưa trong
tự do nặng trĩu như lòng.
5.
Ta lăn lê gần hết đời người
nỗi buồn khổ nuốt tươi niềm vui sướng
ta thèm khát vô tư như cỏ
mong thảnh thơi chấm mút phút nhẹ lòng
ta đã liều mình lao vào đạn bom
trẻ liều chết nay về già liều sống.
6.
Gió sục sạo khắp trần gian dài rộng
biết chăng con người sống để làm gì?
giết chóc triền miên suốt nhiều nghìn năm
tích tụ máu có thể làm thuỷ điện?
bức tử nước bức tử rừng bức tử bầu khí quyển
bức tử trời xanh hay bức tử chính mình?
dịch bệnh bung toang không hề hư vô
là kiếp nạn hay đòn trừng phạt?
lời sấm truyền ngày tận thế tự thân
hay điềm báo Trời thay nhân loại khác?
con người hiền lương con người nhân đức
gian ác vừa thôi kẻo hết đất làm người!
7.
Thời mắc dịch ngồi uống trà với gió
lời ruột gan ta tự vấn hồn mình…
Nguồn Mạng