Tác giả: Harm Ede Botje
Nguyễn Thị Quỳnh Anh, chuyển ngữ
1-5-2021
Qelbinur Sedik, 51 tuổi, là một trong các chứng nhân của những thảm cảnh kinh hoàng trong các trại tra tấn Trung Quốc. Bà thuật lại câu chuyện của mình với NU.nl.
Hàng đêm Qelbinur Sedik đều giật mình thức giấc. “Tôi thấy những người trong trại giam trước mặt tôi, họ hỏi tôi: Chị có nghĩ đến chúng tôi không? Chị có quên chúng tôi không? Hãy cho thế giới biết rằng chúng tôi ở đây”.
Tháng 10 năm 2019, Sedik đã đến Hòa Lan trong tình trạng kiệt quệ sau những tháng trời phấn đấu với nhà cầm quyền để được rời khỏi Trung Quốc. Bà bị chứng xuất huyết sau việc triệt sản (cai đẻ) cưỡng bách và trải qua sự điều trị y tế của Hòa Lan.
Giờ đây, sau hai năm, bà đã lại sức. Trong gần bốn giờ đồng hồ, bà nói về những gì bà đã trông thấy, thỉnh thoảng bị gián đoạn bởi những cơn khóc.
Chuyện gì đã xảy ra ở Tân Cương Trung Quốc?
– Nhóm người Hồi Giáo Duy Ngô Nhĩ nói chung bị kỳ thị và bị đàn áp bởi Bắc Kinh trong các thập niên qua.
– Vào năm 2009 các cuộc nổi loạn bùng nổ trong thủ phủ Ürümqi, năm 2014 khủng bố quân cảm tử đã mưu sát bằng bom và một vài tuần sau đó những chiến đấu quân đã đâm các hành khách trong một nhà ga.
– Các vụ việc này được chính phủ Trung Quốc sử dụng như một cái cớ để biến khu vực người dân Duy Ngô Nhĩ sống, thành một quốc gia cảnh sát trị.
– Từ các tài liệu rõ ràng là đảng Cộng sản Trung Quốc đã triển khai một kế hoạch chi tiết để cưỡng bách nhóm người Duy Ngô Nhĩ phải trung thành với đảng và đàn áp mọi khuynh hướng ly khai.
Qelbinur Sedik là ai?
Sedik xuất thân từ một gia đình với gốc Uzbekistan. Vào thập niên 1960-1970, họ bị xem như nghi phạm ở Trung Quốc của Mao, bởi vì gia đình này đã từng sống một thời gian ở Uzbekistan. Họ bị xem là những kẻ phản bội nhân dân. Cha và mẹ bà khuyên Sedik đi học tiếng Phổ Thông, với hy vọng bà có được một đời sống tốt đẹp hơn.
Sedik sống với chồng bà ở thủ phủ Ürümqi. Sedik là một cô giáo kinh nghiệm: Kể từ năm 1990, bà đã dạy ở một trường tiểu học. Dilfuze, con gái bà, du học ở Hòa Lan. Sau những vụ bạo loạn, Sedik cùng chồng quyết định, đứa con gái của họ tốt hơn nếu cô đi du học ở nước ngoài. Nhiều người trẻ Duy Ngô Nhĩ cũng đã ra đi trong thời gian này.
Hầu hết cả cuộc đời những người như Sedik bị đối xử bất công và bị kỳ thị ở Trung Quốc do tín ngưỡng và sắc tộc của họ. Nhưng sau kỳ nghỉ mùa hè năm 2016, hoàn cảnh trở nên tồi tệ hơn thật nhanh chóng. Nhanh đến nỗi bà không hiểu chuyện gì đã xảy ra.
Những người bạn đồng nghiệp gốc Hán tộc (là sắc dân chiếm đa số ở Trung Quốc) đã không còn bình đẳng nữa: Họ có thể bước vào lớp và cùng dự khán trong suốt buổi dạy. “Nếu bạn chỉ cần nói một điều gì mà họ không thích, bạn có thể bị sa thải”, Sedik kể. Các bạn đồng nghiệp của bà đã bị trả về làng của họ hoặc phải – một sự hạ nhục – đi làm việc như người gác dan tại các trường học ở một nơi nào đó trong tỉnh.
Ɖời sống ở một đất nước công an trị
Không chỉ cuộc sống ở trường học mà cả đời sống đều thay đổi. Trên các con lộ chính chạy ngang vùng, những bức tường đã được xây lên, như thế bạn là cư dân bắt buộc phải đi qua các trạm kiểm soát, nơi họ kiểm soát dấu tay và thẻ căn cước. Các địa điểm nhận diện cũng được lập nên.
Ngày và đêm những cán bộ khu vực đến xem có sách vở Duy Ngô Nhĩ hay kinh koran ở đây không. Bà Sedik nói: “Chúng tôi đã thấy những người bị bắt giữ và bị giải đi, đầu bị trùm kín. Các xe bọc sắt đậu khắp nơi như thể chúng tôi đang sống trong vùng chiến tranh”.
Trong suốt năm 2017, theo sự phỏng đoán của Sedik, có khoảng bốn trăm người trong khu vực nơi bà cư trú bị bắt giữ. Chỉ nội trong chung cư của bà đã có mười trong số mười bốn gia đình bị câu lưu. Các gia đình Trung Quốc gốc Hán đến cư trú thay vào chỗ của họ.
Các khu chợ và các cửa hàng nơi nhiều người Duy Ngô Nhĩ đến đều bị đóng cửa. Các chủ tiệm bị bắt buộc phải thay thế các bảng hiệu hai ngôn ngữ bằng các tấm bảng chỉ thuần chữ Trung Quốc. Và các máy camera giám sát được treo ở mỗi góc đường. Sedik nói với chồng bà về những thay đổi trong thành phố vào lúc ban đầu, nhưng đã nhanh chóng ngưng lại: “Anh ấy sợ bàn đến những điều như thế, anh nghĩ rằng chúng tôi đã bị nghe lén”.
Ngày 28 tháng 2 năm 2017, sau kỳ nghỉ mùa đông, Sedik nhận được tin, nhờ hạnh kiểm tốt, bà được tuyển chọn cho một công tác đặc biệt: giảng dạy ở những nơi gọi là “trường dạy nghề”. Bà phải ký một bản cam kết giữ bí mật. Bà cũng được cho biết rằng, họ đã biết con gái của bà du học ở Hòa Lan. “Họ khẳng định rằng họ đã có các liên lạc tốt với chánh quyền Hòa Lan và họ có thể mang con tôi trở về bất cứ lúc nào”.
Ɖến trại cải tạo
Một ngày sau, một nhân viên cảnh sát chở bà trong xe của anh ta đến một tòa nhà cao bốn tầng bên ngoài thành phố, vây chung quanh là tường cao và dây điện cao thế ở phía trên. Bà phải đi qua các cánh cổng, công an và binh lính trang bị vũ khí đứng khắp nơi.
Sedik đến đúng vào một văn phòng rộng, được cải biến lại thành lớp học. Ngoài hành lang có những khoảng trống nhỏ – tám cái ở mỗi bên – được sử dụng như các xà lim. Các cửa sổ được đóng kín với mái tôn lượn sóng, nên nơi đây trở nên tối tăm. Trên các bức tường trong hành lang có những dòng chữ như “Hãy chống lại các thế lực tôn giáo cực đoan, kháng cự sự trà trộn tôn giáo”. Và cả: “Hãy học quốc ngữ! Hãy phát triển quốc ngữ!”
Những người canh giữ tù quát lên rằng, các tù nhân – đàn ông và vài người đàn bà – phải đến lớp học. Ɖám người này tiến vào bước đều một nhịp, do tay và chân họ đều bị còng. Họ phải ngồi trên các ghế đẩu nhỏ, thiếu cả bàn viết. Các quân nhân trang bị vũ khí đứng cuối lớp học.
Sedik chỉ thấy đặc biệt là những người đàn ông khá cao tuổi, dường như họ là các thầy giáo của các trường của nhà thờ Hồi Giáo. Khi bà chào họ “Salam aleikum” (bình an cho quí vị), những người đàn ông chẳng hề đáp lại và họ cúi nhìn xuống đất. “Chị nói gì?”, một trong những người y tá ngồi ở phía trước hỏi.
Trong khi Sedik viết trên bảng rằng bà sẽ dạy họ “quốc ngữ”, bà nghe những tiếng nấc thổn thức ở phía sau. Bà hầu như không dám quay mình lại. Bà nói: “Ngày đầu tiên đó trong trại tập trung là một ngày khó khăn nhất trong cuộc đời của tôi. Tôi không thể để lộ sự xúc động nào, nếu tôi tỏ thiện cảm với các tù nhân, họ sẽ áp giải ngay chính tôi đến một trại tập trung”.
Những đôi mắt u buồn
Những ngày đầu tiên các tù nhân còn mặc quần áo riêng của họ, nhưng sau hai tuần họ xuất hiện trong bộ đồng phục tù nhân màu xám và áo khoác màu cam với một con số trên đó. Kể từ lúc đó, các tù nhân đều được gọi với con số của họ.
Tóc và râu cằm đều bị cạo sạch. Nơi các xà lim, ở chiều cao ngắn hơn một thước các sợi dây xích được gắn chặt vào, nối liền cánh cửa kim khí với vách tường nên cửa chỉ có thể mở được một khe hở nhỏ. “Các tù nhân phải chui như chó qua bên dưới các sợi dây xích. Khi vào lớp học, họ nhìn tôi im lặng và với những đôi mắt u buồn. Họ hy vọng tôi có thể giúp đỡ họ nhưng tôi đã bất lực”.
Lúc ban đầu mười người đàn ông ở chung một xà lim và bảy người đàn bà ở trong một phòng riêng. Nhưng kể từ năm 2017 có thêm các số lượng lớn tù nhân mới đến và đôi khi có từ 50-60 nam tù nhân ở chung trong một xà lim. Họ ngủ trên nền xi-măng lạnh, chỉ được một cái chăn mỏng để nằm ngủ trên đó. Theo phỏng đoán của Sedik, kể từ lúc đó có khoảng 7.000-8.000 tù nhân.
Sedik tập nhận diện các khuôn mặt của nhóm thứ nhất bởi vì bà đã dạy họ bảy ngày trong tuần và bảy giờ một ngày. Vài người của họ đã chết ngay trong các tuần lễ đầu tiên. Bà thấy họ đã suy sụp ra sao. “Khi họ vừa bước vào, họ ở trong tình trạng sức khỏe tốt, nhưng tôi thấy họ héo mòn tiều tụy dần. Một vài người không còn khả năng bước đi”.
Có lần Sedik lấy một ly nước ấm từ một cái thùng lớn để pha trà, một trong các đầu bếp bước nhanh đến và nói rằng, bà đừng uống thứ nước này. “Cái đó dành cho tù nhân. Chị sẽ bị bệnh nếu chị uống thứ nước này”.
Các cuộc tra tấn trong trại giam
Lớp học nằm ở tầng trệt của tòa nhà. Trong các tầng hầm nằm bên dưới là những phòng hỏi cung, nơi tra tấn tù nhân. Sedik nói: “Chúng tôi đã nghe tiếng kêu thét rất rõ ràng. Công an bước vào lớp học, quát lên một con số và rồi một trong những tù nhân phải đi theo họ. Không lâu sau đó chúng tôi nghe tù nhân đó kêu thét. Người bị giải đi không trở lại lớp những ngày sau, đôi khi cả những tuần lễ sau”.
Sedik hỏi một người canh gác gốc Duy Ngô Nhĩ, là người mà bà đã tạo dựng được mối liên hệ tin cậy, là chuyện gì xảy ra trong những tầng hầm. Anh ta kể về những chuyện tra tấn bằng điện giật, hạ nhục tình dục và chích kim vào dưới các móng tay. Những màn tra tấn đã để lại dấu vết, theo lời Sedik. “Tù nhân phải chịu để cho chân hay tay họ hoặc bị cưa hoặc bị tê liệt”.
(Còn tiếp)
