16-10-2020
Năm nào cũng có người chết do lũ. Năm nào cũng có thông tin về sự cố thuỷ điện. Năm nào cũng lặp lại một điệp khúc đúng quy trình. Đó là những khái quát chung về việc cấp phép, vận hành, khai thác điện từ thuỷ điện và thân phận nhân dân.
Là một người viết về môi trường, nhiều năm quan sát, tôi mạn phép tổng kết lại một điều vô cùng đơn giản: Làm thuỷ điện ít hay nhiều cũng là phá rừng. Phá rừng làm tăng nguy cơ lũ miền Trung. Lũ tăng nhanh, khó lường hơn nên tài sản, sinh mệnh nhân dân cũng bấp bênh hơn.
Sự tiếp nối các khẳng định của lãnh đạo ngành điện về xả lũ đúng quy trình mà năm nào cũng có người chết, thiệt hại tài sản chỉ có thể suy luận: Quy trình không đúng.
Quy trình không đúng nghĩa là thể chế vận hành không đúng thực tế khoa học đã diễn ra. Làm sao có thể gọi là đúng quy trình khi thực tế tang thương nhân danh phát triển, một bộ phận nhỏ đầu tư thuỷ điện giàu lên còn số phận nhân dân như những cánh rừng sau khi làm thuỷ điện, là tiếng gào thét tuyệt vọng tìm người thân sau mỗi trận lũ.
Năng lượng xã hội những ngày này có các xu hướng lớn là nỗi phẫn uất về đất đai mất đi, nỗi lo lắng về môi trường bị xâm hại, nỗi đau thương về sinh mạng và thân phận người dân chịu tác động.
Trong khi thế giới đã đi quá xa… Iphone chẳng hạn, đã tiến đến công nghệ sạc không dây để hạn chế sử dụng điện năng và hạn chế cả dây sạc làm từ nhựa và kim loại. Thì tại Việt Nam, những tranh cãi về việc điện năng từ thuỷ điện, nhiệt điện gây hại cho dân ra sao cứ ngày một dày lên những thông tin.
Các mỹ từ có nhiều đến bao nhiêu cũng không thể giấu đi sự thật. Sự thật rằng chúng ta nên học người Nhật để dạy con em mình đất nước rất nghèo khi rừng vàng, biển bạc đã được “ăn mất phần con cháu” như ông Nguyễn Văn Phụng, vụ trưởng Vụ quản lý thuế doanh nghiệp lớn – Tổng cục thuế, từng nhận định.
Trong cuộc “ăn” ấy, tuyệt đại đa số nhân dân không được phép dự phần. Nhưng hậu quả của việc giành hết “phần con cháu” ấy, tất cả chúng ta đều gánh chịu và tất cả chúng ta không thể vô can.
Nếu ai cũng vô cảm, cũng im lặng, cũng thoả hiệp với thứ hiện thực tàn khốc thì nghĩ về tương lai hẳn chỉ có những chuyện đau lòng…
Thơ Bùi Chí Vinh
Đáng lẽ không bao giờ xảy ra vụ thủy điện Rào Trăng
Phái đoàn tìm kiếm công nhân mất tích lại tự mình… mất tích
Đáng lẽ chỉ cần vài chiếc trực thăng
Là việc cứu người trong sạt lở không rơi vào bi kịch
Đáng lẽ trẻ con vùng núi đến trường không đu dây qua sông như diễn xiếc
Người chồng đáng thương không phát điên khi vợ đi đẻ bị chìm xuồng
Đáng lẽ chỉ cần một chiếc cầu cho học sinh và một chiếc ca nô trong bão lũ
Là cuộc đời sẽ bớt những tang thương
Đáng lẽ những nhà hát, tượng đài, cổng chào ngàn tỉ xuống mồ chôn
Và được tái sinh bằng cầu cống giao thông, bằng trực thăng, bằng ca nô cứu nạn
Đáng lẽ những cuộc thi nhan sắc búp bê, thời trang, hoa hậu vô hồn
Được thay thế bằng những bộ sách Quốc Văn Giáo Khoa Thư xứng đáng
Đáng lẽ con người sẽ chết không uổng mạng
Nếu bọn quan tham không vẽ mánh, moi tiền
Và đáng lẽ đất nước thoát gông cùm Đại Hán
Nếu bọn cõng rắn cắn gà nhà nhớ lại gốc Rồng Tiên …