Thủ tướng và EVN

Thủ tướng lại gắt về hoá đơn tiền điện phi mã của EVN. Tôi không nhớ đây là lần thứ mấy Thủ tướng gắt gỏng với nhà đèn, nhưng có lẽ mọi thứ sẽ lại như thường lệ, mèo vẫn hoàn mèo.

Chính Phủ còn nợ dân một đợt thanh tra toàn diện EVN, sau khi việc tăng giá bất thường và điện bậc thang gây bức xúc cho dân chúng, rúng động đến nghị trường. EVN vẫn vậy, vẫn nhầm lẫn theo chiều tăng thêm, không có chiều ngược lại.

Và gần như năng lượng tiêu cực đến mức thù hằn của dân không có chút mảy may tác động nào đến EVN. Bởi vì tất tần tật quy trình từ sản xuất, truyền tải đến phân phối, áp giá, hậu mãi… đều do EVN xây dựng. Và người dân ở trong thế bị cưỡng bách, mua bán bằng đơn xin cấp điện, duy trì bằng biên lai nộp phạt nếu chậm đóng.

Kể cả một quy trình chính trị, ít nhất người dân vẫn có thể giữ một vai trò mờ nhạt nào đó. Còn đối với EVN, nó cứ mãi là một màn tối đầy bức xúc. Và trong quan sát của tôi, không chỉ người dân mà đến cả Bộ Công thương hoặc Chính phủ chưa chắc đã nắm rõ EVN đang hoạt động như thế nào. EVN gần như là một cơ quan ngang bộ nhưng lại thậm chí có quyền lực chuyên biệt.

Rất dễ hiểu cho sự gay gắt của Thủ tướng cũng như người dân nhưng một khi không có “bàn tay sắt” thọc sâu vào cơ cấu nội tại của EVN, bất cứ mệnh lệnh hành chính nào cũng không vượt qua được bức tường lửa do họ tạo ra.

Kiểm toán độc lập về tài chính, thẩm định độc lập quốc tế về hạ tầng… là những phương án khả dĩ mà một lãnh đạo tâm huyết có thể nghĩ đến nếu muốn minh bạch một đồn luỹ độc quyền nhiều năm ròng. Nó cũng là khởi đầu cho lộ trình thị trường hoá, thứ mà EVN trì hoãn nhiều năm bằng tấm áo khoác “nhiệm vụ chính trị” hoặc “an ninh năng lượng”.

Không thể nào chấp nhận một tập đoàn triền miên gây ức chế cho dân mà lãnh đạo lại đại diện cho dân trong Quốc hội. Càng không thể nào chấp nhận doanh nghiệp yếu kém nhưng lãnh đạo mức lương hàng trăm triệu đồng/tháng và lối sống vương giả, con cái học nước ngoài, trong bối cảnh nhân dân luôn bị kéo căng sức chịu đựng như vậy.

Nếu không minh bạch mọi thứ từ trong nội tại EVN, Thủ tướng có gắt gỏng bao nhiêu lần đi nữa, EVN vẫn vô hại và nhân dân vẫn phải tiếp tục chịu đựng bất công.