Adieu Jacques Chirac

Từ Thức

27-9-2019

Jacques Chirac vừa từ trần, hưởng thọ 86 tuổi, sau 5 năm Alzheimer. Sống ngoài nước Pháp, có thể cái tên Chirac xa lạ đối với bạn, nhưng Chirac là người đánh dấu chính trường Pháp những thập niên gần đây.

Hầu hết người Pháp, từ tả sang hữu, đều nhớ tiếc, và nhớ ơn Chirac, người đã từ chối tham dự cuộc chiến tranh chống Irak, tránh cho nước Pháp một cuộc chiến tranh đẫm máu.

Nước Pháp tham chiến với Hoa Kỳ tại Afghanistan, nhưng Chiac dứt khoát nói “NON” khi George Bush tuyên chiến với Irak năm 2003.

Trái với các đồng minh của Mỹ thời đó, Chirac nghĩ chiến tranh không phải là giải pháp, sẽ làm đảo lộn trật tự ở Trung Đông, mở đường cho hỗn loạn và tạo cơ hội cho các tổ chức hồi giáo cực đoan, đe doạ an ninh thế giới. Theo Chirac, nếu Tây Phương mang chiến tranh sang Trung Đông, người Ả Rạp sẽ mang khủng bố tới các nước Tây Phương.

Dân biểu, thị trưởng Paris, thủ tướng, trước khi trở thành tổng thống (từ 1995 tới 2007), Chirac là một khuôn mặt chính trị quen th, như một người trong gia đình của nhiều thế hệ.

Mitterrand nói: “Tôi là Tổng thống lớn cuối cùng của nước Pháp. Sau tôi, sẽ chỉ còn những nhà kinh tài, những kế toán viên”.

Mitterrand lầm, người kế vị Mitterrand, Jacques Chirac, không phải là một kế toán viên, nhưng một chính trị gia có khả năng quyết định, có can đảm lựa chọn khi cần.

MÂU THUẪN

Chirac là một nhân vật phức tạp, đầy mâu thuẫn. Là lãnh đạo phe hữu, ông ra luật cho phép phá thai, khi dư luận vẫn còn e dè. Là người sẵn sàng dùng thủ đoạn, kể cả phản bội đàn anh như Chaban Delmas, Giscard để nắm quyền, Chirac là người thực sự nhân bản. Có 2 Chirac, một chính trị gia không nương tay, bên cạnh một người chí tình trong đời tư. Sau này, chính Chirac cũng bị những người thân phản bội trong chính trường, hết Balladur tới Sarkozy.

Chirac nói về Mitterrand, tổng thống phe tả: Sức mạnh của Mitterrand là ông ta có bạn ở mỗi làng xóm trên toàn nước Pháp. Đó cũng là sức mạnh của Chirac, ông có bạn khắp nơi, kể cả những người thuộc phe đối lập, từ tả sang hữu. Chirac sẵn sàng đứng nhậu cả buổi trong quán cafe với một người vô danh tiểu tốt.

Chirac là một ông tổng thống, giữa hai buổi tiếp tân, gọi điện thoại hỏi thăm cô thư ký có con đau, nằm bệnh viện. Hay chúc mừng sinh nhật một thầy giáo làng, một chủ tiệm bánh mì quen từ nhỏ

Là cựu tổng thống đầu tiên bị đưa ra toà và bị kết án về tội “emploi fictif” (trả lương cho vài đảng viên bằng ngân sách công) khi làm thị trưởng Paris, ông biết đặt quyền lợi chung trên tính toán cá nhân. Chirac cương quyết từ chối cộng tác với đảng cực hữu, coi tất cả những gì cực đoan là nọc độc tiêu huỷ xã hội, trong khi chung quanh ông, rất nhiều người muốn thương lượng để giữ ghế.

Là người xuềnh xoàng, bất chấp lễ nghi, thích nói tục, cư xử như một người bình dân, Chirac có trình độ văn hoá cao, đặc biệt lá văn hoá Á Châu, thuộc lòng thơ Đường, thơ Hai ku, đam mê sumo và tất cả những gì liên hệ tới văn hoá nghệ thuật Nhật Bản. Nhưng đó là khu vườn riêng, Chirac không bao giờ đề cập tới nơi công cộng. Chirac không muốn khoe mình có văn hoá. Có người nói Chirac lấy bìa báo Playboy che cuốn thơ Đường hay triết Đông đang đọc.
Một người bạn nói: Được Chirac mời ăn cơm, rất thú, vì ông ta thân tình và rất tếu, nhưng rất khổ sau bữa ăn phải uống bia, coi video các trận đấu sumo tới nửa đêm.

Đứng đầu một đảng hữu phái, thay vì có tinh thần dân tộc hẹp hòi, Chirac thù ghét chuyện kỳ thị (có con gái nuôi là một Boat People Việt Nam), Chirac là Tổng thống đầu tiên nhìn nhận lỗi lầm của Pháp đối với dân Do Thái.

Say mê nghệ thuật, lịch sử của các dân tộc Á, Phi, Úc Châu, Nam Mỹ ông thành lập một bảo tàng viện về “Art Premier” (nghệ thuật có trước nghệ thuật Tây Phương hiện đại): Bảo tàng viện Jacques Chirac, Quai Branly, trên bờ sông Seine, Paris. Theo ông, không có thứ bậc trên dưới trong nghệ thuật thế giới.

Là người có óc thực tiễn, nhưng Chirac cũng là chính trị gia đầu tiên để ý tới vấn đề mội trường. Bài diễn văn cách đây 17 tại một hội nghị quốc tế ở Nam Phi của Chirac bắt đầu bằng một câu lịch sử: ”Thế giới đang cháy, nhựng chúng ta quay mặt nhìn nơi khác”.

Tóm lại, Chirac là tổng hợp đủ mọi mâu thuẫn. Không phải là một ông thánh, không phải là một Tổng thống không tì vết và trong 12 năm tổng thống, Chirac bị chống đối nhiều, như tất cả những người cầm quyền ở Pháp, nhưng mọi người nhìn nhận ông thực sự nhân bản, yêu đời, yêu người. Có lẽ chính vì vậy, mỗi người Pháp tìm thấy mình nơi Chirac, và xúc động nghe tin cựu Tổng thống từ trần. Như nghe tin một người thân ra đi. Khắp nơi, người ta xếp hàng dài ở những nơi đặt sổ vàng tiễn đưa Jacques Chirac.