BTV Tiếng Dân
Ngày 4 tháng 10 vừa qua, tại viện Hudson của Hoa Kỳ, Phó Tổng thống Mike Pence đã có một bài phát biểu về Trung Quốc với những thông điệp mạnh mẽ, dường như muốn báo hiệu quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc giờ đây đã thay đổi. Thời đại mà Washington chìa tay cho Trung Quốc cơ hội để trở thành một thành viên có trách nhiệm cùng với Hoa Kỳ trong các vấn đề thế giới đã chấm dứt, theo nhận định của The New York Times.
Theo TS. Satoru Nagao từ viện Hudson, bài phát biểu có 3 điểm nhấn đặc biệt. Thứ nhất, Washington cho rằng Bắc Kinh đang triển khai tổng lực mọi công cụ để gây ảnh hưởng và thu lợi ở Mỹ. Trung Quốc đã lợi dụng những thiết chế tự do kinh tế để “xâm lược” kinh tế Mỹ.
Thứ nhì, Hoa Kỳ cho rằng Trung Quốc đang sử dụng “ngoại giao bẫy nợ”. Điều này cũng trùng hợp với những gì các học giả và truyền thông cảnh báo trong một thời gian dài, khi mà Trung Quốc thông qua các khoản vay dễ dãi không ràng buộc điều kiện để gây ảnh hưởng can thiệp vào chính trị của các nước khác, tước đi những tài sản quan trọng của các quốc gia này. Bắc Kinh cũng chi tiền tăng cường sức mạnh quân sự nhằm phục vụ tham vọng chủ quyền.
Thứ ba, bài phát biểu một lần nữa tái khẳng định cam kết của Washington đối với chính sách Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do rộng mở nhằm gắn kết và tạo ra những hợp tác mới giữa các nước trong khu vực.
Theo báo New York Times, điều đáng ngạc nhiên không phải là nội dung những gì Phó tổng thống Mike Pence nói. Báo này tin rằng, chắc chắn Mỹ đã đề cập những điều này với Trung Quốc trong những cuộc họp kín. Điều ngạc nhiên là, đây là lần đầu tiên Hoa Kỳ công khai những nội dung này.
“Điều này nhìn giống như là một tuyên bố của một cuộc Chiến tranh Lạnh mới, và những gì Trung Quốc có thể làm quan trọng hơn nước này sẽ nói gì về bài phát biểu của Pence”, ông Zhang Baohui, giáo sư về quan hệ quốc tế tại trường đại học Lingnan ở Hong Kong, bình luận.
Trung Quốc có thể phản ứng bằng cách tăng cường chi tiêu quốc phòng, mà như ông Pence nói là đã bằng tổng chi tiêu quân sự của tất cả các nước châu Á khác cộng lại.
Trung Quốc cũng có thể đảo ngược quá trình ủng hộ nỗ lực do Mỹ dẫn đầu tại Liên Hiệp quốc áp dụng các biện pháp trừng phạt nặng nề đối với Bắc Triều Tiên, liên quan tới các chương trình hạt nhân và tên lửa của nước này.
Tuy nhiên bài phát biểu có thể trấn an hai quốc gia đang lo sợ Trung Quốc. Đó là Nhật Bản – một đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ, và Ấn Độ, một nước mà Washington đang muốn kết nối gần hơn – các nhà phân tích khu vực nhận định. Và cách tiếp cận cứng rắn hơn phản ánh một sự cảnh giác ngày càng gia tăng đối với Trung Quốc trong các doanh nghiệp Mỹ.
Bilahari Kausikan, cựu bí thư thường trực Bộ Ngoại giao Singapore nhận định: “Các doanh nghiệp Mỹ đặc biệt quan trọng vì nó có vai trò tạo ra sự ổn định [trong quan hệ hai nước – ND]. Nhưng tâm trạng các doanh nghiệp Mỹ đã trở nên chua chát trong hơn một thập niên trở lại đây. Làm thế nào mà người Trung Quốc đã không nhận ra điều này, tôi cũng không biết nữa”.
Bên cạnh đó, cũng có những câu hỏi đặt ra về tính thực chất đằng sau những lời tuyên bố cứng rắn của Phó Tổng thống Mike Pence. TS. Mira Rapp-Hooper, Nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Trung Quốc Paul Tsai, trường Luật Yale đặt ra những câu hỏi như sau:
1. Cách hành xử của Trung Quốc trong kinh tế đã gây tổn hại lâu dài, nhưng hầu hết những hành vi này đều không liên quan đến thâm hụt thương mại song phương với Hoa Kỳ. Chiến tranh thương mại sẽ giúp chúng ta như thế nào trong việc giành được thị trường có thể truy cập lâu dài hoặc ngăn chặn hành vi trộm cắp sở hữu trí tuệ ồ ạt?
2. Trung Quốc đang sử dụng các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng khu vực của mình nhằm đạt được những mục đích có tính cưỡng bức, dưới hình thức sáng kiến Vành đai và Con đường, nhưng Hoa Kỳ không có một nghị trình kinh tế nào cho khu vực. Chúng ta sẽ phản ứng như thế nào?
3. Ở Biển Đông và Biển Hoa Đông, Trung Quốc đã tiến hành những cưỡng bức mức độ thấp trong nhiều năm qua sử dụng tàu thực thi pháp luật và tàu thương mại. Đây không phải là vấn đề có thể giải quyết bằng hoả lực và ngân sách quân sự lớn một mình không thể giải quyết được vấn đề này.
4. Trong nhiều năm, chính phủ Trung Quốc đã tài trợ quảng cáo trên các báo nước ngoài nhằm nỗ lực gây ảnh hưởng với dư luận nước ngoài. Chúng ta sẽ làm thế nào để chống lại một cách thuyết phục những nỗ lực hiện tại của họ khi mà vào năm 2016, chúng ta đã không có phản hồi nào có ý nghĩa đối với sự tấn công vào quá trình dân chủ của chúng ta?”
Nữ học giả đến từ trường ĐH Yale cho rằng, “những phát biểu cứng rắn không phải là một chiến lược cho cuộc cạnh tranh. Nó không cho biết đích tới hoặc các phương tiện sẽ được sử dụng để đạt được những mục đích này. Trên thực tế, chúng ta đều thiếu một cách ghê gớm cả mục đích và phương tiện”.
“Điều này dẫn đến câu hỏi quan trọng nhất: mục tiêu cạnh tranh với Trung Quốc là gì? Giành chiến thắng có nghĩa gì, và làm thế nào để chúng ta đo lường được sự tiến bộ? Nếu chúng ta nghiêm túc về một hình thức cạnh tranh cường quốc nào đó, chúng ta sẽ cần câu trả lời để chứng minh điều đó”, bà kết luận.
Đọc thêm: Trợ lý bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thăm Việt Nam lần thứ ba trong 9 tháng – Ngăn hành vi xấu ở biển Đông(NLĐ). –Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải: Trung-Mỹ thương thuyết giải quyết vấn đề cần Mỹ thể hiện nhiều sự tin cậy và thiện chí hơn(CRI). –Thông điệp của Hoa Kỳ: Đã đến lúc phải chọn bên ở Biển Đông(SCMP).
Tàu hộ vệ Việt Nam lên đường tới Hàn Quốc duyệt đội hình trên biển — Hàn Quốc sẽ bàn giao tàu tuần tra cho Việt Nam cuối tháng 10(VNE). – Bế mạc Hội nghị Trung ương 8: Đưa Việt Nam giàu lên từ biển (MTG).
