Vũ Ngọc Yên
5-10-2018
Ủy ban Nobel Na Uy công bố ngày thứ Sáu 05. 10. 2018 tại Oslo là giải Nobel Hòa bình năm nay được trao cho Nhà họat động nhân quyền Irak, cô Nadia Murad và bác sĩ Congo Denis Mukwege, vì cả hai bất chấp hiểm nguy đã dấn thân cho cuộc đấu tranh chống tội phạm chiến tranh và bạo lực đối với phụ nữ.
Murad từng là nạn nhân của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Irak. Năm nay 25 tuổi, là một trong 3000 phụ nữ bị IS bắt làm nô dịch và cưỡng hiếp. Một ngày trong tháng 8. 2014 quân khủng bố IS xâm nhập làng Kocho của sắc dân Yazidi ở phía bắc Irak. Chúng tàn sát, đốt nhà hãm hiếp phụ nữ và bắt Murad. Cũng trong ngày, mẹ và 6 anh em của Murad bị giết chết. Murad bị đưa đến Mossul, nơi đây chúng hành hạ, cưỡng hiếp rồi bán cho bọn buôn người. Cuối cùng Murad may mắn trốn thoát qua sự giúp đỡ của một gia đình hàng xóm và đến Đức nhờ sáng kiến của Thủ hiến bang Baden-Wurttemberg W. Kretschmann.
Năm 2016 Murad nhận giải thưởng Sacharow của Nghị viện Âu châu và được tiến cử làm Nữ Đặc sứ Liên Hiệp quốc (LHQ). Trên cương vị này, Murad đã nỗ lực vận động quốc tế cứu giúp các nạn nhân bị cưỡng bức trong chiến tranh. Ủy ban Nobel tuyên bố trao giải vì Murad đã vượt khỏi những định kiến xã hội ép phụ nữ bị nhục phải im lặng, can đảm tường thuật sự khổ đau của chính bản thân và nhắc nhở dư luận lưu tâm các nạn nhân khác.
Bác sĩ Mukwege là chuyên gia điều trị các thương tật do bị cưỡng hiếp tập thể và là nhà hoạt động chống bạo lực tính dục. Mukwege đã nhiều lần lên án những vụ hiếp dâm tập thể và đòi hỏi cấm dùng bạo lực tình dục đối với phụ nữ làm vũ khí chiến tranh. Năm 2012 quân khủng bố đã đột nhập vào tư gia của Mukwege ở Bukavu, giết chết một người bạn của ông. Năm 2017, một đồng nghiệp của ông bị sát hại. Đến nay ông và các cộng sự viên vẫn còn bị đe dọa.
Mukwege sinh năm 1955, đã nhận được nhiều giải thưởng cho sự dấn thân như giải thưởng Sacharow, giải nhân quyền của LHQ, Vào năm 1999, Mukwege lập bệnh viện Panyi ở Bukavu, phía đông nước Congo. Trong và sau cuộc chiến tranh của những năm 90, hơn 50.000 phụ nữ, nạn nhân bạo lực tình dục đã được điều trị miễn phí tại bệnh viện của ông.
Bà Berit Reis-Andersen, Chủ tịch ủy ban Nobel, đã biểu dương các hoạt động của Mukwege và xem Mukwege trên bình diện quốc gia và quốc tế là một biểu tượng cho cuộc tranh đấu chống sử dụng bạo lực tình dục trong các cuộc chiến.
Năm nay Ủy ban Nobel Na Uy gồm năm thành viên đã nhận một danh sách 216 cá nhân và 115 tổ chức được đề cừ. Ngoài Mukwege và Murad, còn có phong trào #metoo được dư luận phỏng đoán có khả năng lãnh giải Nobel Hòa bình. Năm 2017, Ủy ban Nobel trao giải cho Chiến dịch giải trừ hạt nhân ICAN để vinh danh tổ chức này đã nỗ lực tranh đấu cho các thoả thuận cấm sử dụng vũ khí nguyên tử.
Giải Nobel Hòa bình là một giải hòa bình quốc tế quan trọng nhất, có giá trị khoảng 860.000 € và là giải duy nhất đươc trao tại Oslo, thủ đô Na Uy, thay vì Stockolm vào 10 tháng 12, ngày Alfred Nobel (1833-1896), là người lập giải qua đời.
