Nguyễn Đăng Quang
28-7-2018
Nhà báo trẻ Minh Hải của Việt Nam Thời báo (VNTB) có yêu cầu tôi cho biết quan điểm về việc Bộ Thông tin-Truyền thông vừa qua đã xuống tay phạt nặng báo điện tử Tuổi trẻ Online (TTO) và VietnamNet (VNN). Tôi đã trả lời 2 câu hỏi của nhà báo Minh Hải qua email, nay xin được chia xẻ cùng các bạn đọc xa gần.
Câu hỏi 1: Việc báo TTO và báo VNN bị phạt hành chính vì thông tin sai câu nói của Chủ tịch nước Trần Đại Quang liên quan đến Luật Biểu tình. Theo chú, việc 2 tờ báo này bị phạt hành chính vì thông tin lời Chủ tịch nước Trần Đại Quang hay là vì liên quan đến Luật Biểu tình?
Trả lời: Nếu tôi nhớ không lầm, đây là lần đầu tiên mà Bộ TT-TT xử phạt mạnh như vậy đối với báo chí. Nhưng điều đáng nói là việc xử phạt này gây rất nhiều ý kiến trái chiều. Tôi được biết không chỉ nhà báo mà nhiều người quan tâm đến việc này đang cố gắng tìm hiểu xem động cơ và nguyên nhân thật sự đằng sau quyết định xử phạt này là gì?
Việc 2 báo TTO và VNN có đáng bị xử lý mạnh tay như vậy không, nhiều người có ý kiến khác nhau. Còn ý kiến của tôi như sau: Cả 2 báo điện tử này không đáng bị đối xử mạnh tay vì một lỗi nhỏ như vậy. Theo tôi, cả 2 trường hợp này, dừng lại ở mức phạt tiền cũng đã là rất nghiêm khắc, nếu không nói là quá nặng so với lỗi đã nêu.
Cụ thể, báo TTO thông tin: “Tiếp xúc cử tri Tp.HCM, Chủ tịch nước Trần Đại Quang nói ông đồng tình với kiến nghị cử tri cần có Luật biểu tình và hứa báo cáo QH về nội dung này”. Nhưng theo Bộ TT-TT, trên thực tế, Chủ tịch nước Trần Đại Quang không phát biểu như thông tin mà báo TTO đã đăng tải, vì thế, báo TTO bị phạt 220 triệu đồng, còn VNN bị phạt 50 triệu đồng. Riêng TTO còn phải chịu thêm một hình phạt nghiệt ngã nữa là buộc phải đình bản 3 tháng!
Qua vụ việc này, hàng triệu độc giả của TTO và VNN mới là nạn nhân thực sự phải gánh chịu việc xử phạt vô lý này. Một luật sư tên tuổi ở Hà Nội là Trần Vũ Hải coi việc xử phạt trên là “Một quyết định vô nhân đạo và trái pháp luật, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng nghìn người và gián tiếp đến hàng triệu bạn đọc, cần được hủy bỏ sớm”!
Còn Tiến sỹ Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nêu quan điểm: “Hợp pháp thì cũng phải hợp lý. Phạt tiền TTO là hợp pháp, nhưng đình bản báo TTO là không hợp lý. Đình bản tờ báo nghĩa là trừng phạt không chỉ TTO mà còn hàng vạn, thậm chí hàng triệu bạn đọc của báo. Điều này bất hợp lý, tương tự như việc đình chỉ hoạt động của một hãng xe buýt công cộng vì xe của hãng có vi phạm”. Tôi xin chia xẻ và hoàn toàn đồng tình với quan điểm của 2 vị trí thức nói trên.
Tôi rất khó hiểu sự công tâm và minh bạch của Bộ TT-TT. Cùng một lỗi, nhưng trường hợp này thì phạt, trường hợp kia lại bỏ qua? Tôi xin nêu trường hợp tương tự mới đây để chứng minh. Cách đây chỉ hơn một tháng (6/6/2018), Gs-Ts Toán-Ngôn ngữ Nguyễn Đức Dân (ĐHKHXH và NV- Tp. HCM) nhận trả lời phỏng vấn của Đài Truyền hình Thành phố HCM (HTV9) về việc xuất hiện 2 khái niệm lạ trong tiếng Việt là “trạm thu giá” và “giá dịch vụ đào tạo”. Nhưng khi lên sóng, HTV9 lại không trích dẫn câu chữ ông đã dùng, ngược lại còn xuyên tạc và bóp méo ý kiến, từ ngữ ông sử dụng!
Ông cho biết như sau: “Khi HTV9 hỏi tôi về khái niệm “trạm thu giá”, “giá dịch vụ đào tạo”. Tôi đáp, cách nói này là kỳ cục và lạ tai vì nó không tồn tại trong tiếng Việt. Đây là cách nói do những người có chức quyền đặt ra, bịa ra rồi áp đặt vào tiếng Việt, nên đây không phải là ngôn ngữ hành chính mà là thứ ngôn ngữ quan quyền. Dân gian có câu “Muốn nói oan làm quan mà nói”! Nhưng khi phát sóng, HTV9 cắt bỏ hết những ý kiến đánh giá, bình luận trên của Gs-Ts Nguyễn Đức Dân, thay vào đó là cố tình gán khái niệm “ngôn ngữ hành chính” là cách nói riêng của nhà đài HTV9 thành lời nói của Gs-Ts Dân! Họ làm như vậy chẳng khác nào họ nhét chữ vào miệng người khác!
Gs-Ts Nguyễn Đức Dân than thở: “Tôi thấy lời lẽ và ý kiến của mình bị cắt bỏ, gọt nhẵn trơn trun đến mức tôi không còn là tôi nữa”! Đấy, vụ việc này HTV9 có vi phạm luật không và Bộ TT-TT có biết không? Theo tôi, Bộ TT-TT không thể không biết, nhưng sao lại cố tình bỏ qua?
Trở lại việc xử phạt 2 báo TTO và VNN. Tôi không rõ Chủ tịch nước Trần Đại Quang khi tiếp xúc cử tri hôm 19/6/2018 ở Tp. HCM có phát biểu như 2 báo đã đưa tin hay không? Có 2 giả thiết đặt ra: Nếu ông không phát biểu như thế, mà TTO và VNN lại trích dẫn lời ông nói, như vậy là hoàn toàn sai. Bộ TT-TT phạt hành chính 2 báo này là đúng, mặc dù mức phạt có thể là nặng. Hai báo TTO và VNN hoàn toàn có thể khiếu nại nếu thấy việc phạt trên là không thỏa đáng.
Theo quan điểm của tôi, trường hợp này, Bộ TT-TT chỉ cần phạt tiền 2 báo TTO và VNN đã đưa tin, trích dẫn không trung thực lời Chủ tịch nước, đồng thời yêu cầu 2 báo này cải chính và xin lỗi Chủ tịch nước cùng toàn thể bạn đọc! Như vậy cũng rất thỏa đáng và vẫn mang tính giáo dục cao!
Trường hợp thứ hai, nếu Chủ tịch nước thực sự có phát biểu như vậy, tôi thấy ông nói như thế đâu có sai? Ngược lại, điều này rất đúng và phù hợp với nguyện vọng của nhân dân. Quyền biểu tình của công dân đã được quy định trong Hiến pháp, nhưng rất tiếc, quyền hiến định này mấy chục năm qua người dân chưa được hưởng chỉ vì quyền này chưa được luật hóa.
Thiếu sót này là lỗi của Nhà nước và Quốc hội. Do vậy, rất cần có Luật biểu tình và Quốc hội nên sớm đưa vào chương trình nghị sự để thông qua và ban hành luật này. Đây là nguyện vọng chính đáng của đại đa số nhân dân Việt Nam. Nếu quả Chủ tịch nước Trần Đại Quang có nói vậy, mà ý kiến của ông lại trái với chủ trương và đường lối của Bộ Chính trị, thì tôi xin phép, không đưa ra bình luận cá nhân lúc này!
Câu hỏi 2: Có nguồn dư luận nói việc 2 tờ báo này bị phạt hành chính là đòn trả thù của ông Trương Minh Tuấn vì lý do 2 tờ báo này không đồng hành bảo vệ ông Tuấn qua thương vụ MobiFone mua AVG. Theo chú thì nguồn dư luận này có đúng hay là không?
Trả lời: Cá nhân tôi cho rằng không phải như vậy. Thời gian qua, ông Trương Minh Tuấn đâu còn tâm trí để ra đòn trả thù người khác, mặc dù ông ta nổi tiếng là người không thân thiện với báo chí, ông ta được mệnh danh là “sát thủ báo chí” mà. Lúc này, chính ông Trương Minh Tuấn là người đang lĩnh án kỷ luật khá nặng về mặt Đảng lẫn chính quyền, ông ta khó có thể thoát khỏi bị truy tố hình sự do đã “vi phạm rất nghiêm trọng” trong thương vụ MobiFone mua AVG, làm thất thoát 7.006 tỷ VNĐ ngân sách nhà nước.
Theo tôi nguồn dư luận trên là không chính xác. Có thể việc xử phạt này là ở cấp cao hơn ông Tuấn.
Ông Quang viết: „Quyền biểu tình của công dân đã được quy định trong Hiến pháp, nhưng rất tiếc, quyền hiến định này mấy chục năm qua người dân chưa được hưởng chỉ vì quyền này chưa được luật hóa.“ Xin thưa với Ông lí luận thế này thì luật hóa xong thì lại vẫn chưa thực hiện được vì trong Luật biểu tình sau này sẽ thòng cái đuôi: „Việc thực hiện chi tiết luật này do Nghị định quy định“ và lúc đó dân Việt lại chạy theo Nhà nước đòi Ban hành nghị định về quyền biểu tình! Tóm lại chỉ có người Việt mới đòi nhà nước ban hành luật biểu tình. Còn các nước khác Hiến pháp quy định quyền biểu tình thì tự động Nhà nước phải khẩn trương ban hành luật – vì không dân sẽ biểu tình vô trật tự, theo ý muốn!