27-5-2018
Các luật sư của bác sĩ Lương đã thành công trong việc truyền thông lan tỏa đưa vụ án trở thành chủ đề được bàn luận khắp nơi và trên cả nghị trường Quốc hội.
Tôi có mấy ý kiến pháp lý như sau:
Vụ án này được xét xử ở thời điểm Bộ luật tố tụng mới vừa có hiệu lực, nhiều quy định mới rất cần được phổ biến áp dụng như quyền im lặng.
Trong vụ án này bác sĩ Lương đã thực hiện quyền im lặng tại phiên tòa, khi vị đại diện viện kiểm sát hỏi mang tính chất quy chụp thì đã từ chối trả lời. Điều này không sai vì theo luật về quyền im lặng thì bị cáo được quyền trình bày lời khai, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận là mình có tội.
Mọi người nên ghi nhớ điều này để khi gặp tình huống thì biết mình có quyền im lặng mà thực hiện.
Vụ án này cũng đã triệu tập điều tra viên đến phiên tòa để làm rõ những điểm còn tranh cãi trong các tài liệu được cơ quan điều tra thu thập. Đây là điểm mới của luật giúp ràng buộc trách nhiệm của điều tra viên, giảm bớt quyền hành quá lớn của họ trong giai đoạn điều tra, mà trước đây luật sư hay bị cáo khó có thể làm gì để quy trách nhiệm lại họ.
Tuy nhiên trong vụ xét xử này vị điều tra viên dường như trả lời còn qua loa, thiếu khiêm nhượng trước công lý, dường như họ còn chưa quen với việc quyền lực quá lớn của họ bị thách thức.
Vụ án này còn xuất hiện tình tiết lời khai sinh đôi. Không rõ lời khai sinh đôi là bản khai viết tay hay là bản đánh máy, nhưng dù thế nào thì nó cũng cho thấy sự bất ổn của nghiệp vụ điều tra ghi chép lời khai.
Nghiệp vụ lấy lời khai lâu nay vốn là hoạt động điều tra trọng tâm chủ yếu, chất chứa trong nó nhiều oan trái. Những vấn đề mớm cung, bức cung, nhục hình, gán tội đều tồn tại trong đó.
Bản thân các điều tra viên cũng làm việc này như một thói quen và không được hướng dẫn cho những biện pháp thay thế. Việc hỏi và ghi chép lời khai lâu dần trở thành là một việc làm tẻ nhạt, thiếu tri thức, nhiều mánh khóe, cho nên đã có sự xuống cấp về ý thức cẩu thả nên đã xảy ra lời khai sinh đôi.
Nay cùng với tiến bộ về tôn trọng con người, luật cũng đã có quy định về quyền im lặng rồi, và nếu luật được thực thi đúng thì hẳn sẽ có nhiều bị can từ chối khai báo, như vậy nghiệp vụ hỏi và ghi chép bản khai sẽ không còn chỗ đứng hoặc bị thu hẹp rất lớn về vai trò của nó trong điều tra phá án.
Sẽ rất hay nếu qua vụ án này nhiều vấn đề pháp lý ở điều tra, xét xử, sơ thẩm và phúc thẩm sẽ được đem ra áp dụng và lan tỏa phổ biến ra công chúng.
