Hiến kế cho Tổng bí thư

Nguyễn Đình Cống

22-2-2018

1- Giới thiệu vấn đề

Đầu năm 2018 Nhà xuất bản Chính trị phát hành bộ sách 2 tập: “Vững bước trên con đường đổi mới” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Nó được đánh giá theo 2 luồng khác nhau. Thông tin ‘lề phải’ ca ngợi hết lời, cho rằng: Bộ sách thể hiện quan điểm chỉ đạo, những trăn trở, tinh thần trách nhiệm của người lãnh đạo cao nhất của Đảng đối với những vấn đề quan trọng của đất nước, có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, góp phần định hướng cho cán bộ, đảng viên tiếp tục rèn luyện bản lĩnh chính trị, trí tuệ, phẩm chất đạo đức, kiên định vững vàng đường lối đổi mới”.

Thông tin ‘lề trái’ đưa ra những nhận định ngược lại, cho rằng: “Đó là tư duy cực kỳ bảo thủ, giáo điều thâm căn cố đế, là sự kiên định những thứ đã tỏ ra quá lạc hậu và phản tiến bộ, là tư duy cứng nhắc, đóng cửa mọi sự thay đổi. Đổi mới chỉ là giả vờ, là lừa bịp để ngăn cản những cải cách dân chủ hóa. Đổi mới sao được khi ôm chặt chủ nghĩa Mác – Lê (CNML) đã bị Liên Xô và các nước Đông Âu vứt bỏ, khi chế độ độc đảng toàn trị là trái ngược với nền dân chủ của thời đại văn minh, khi phủ nhận quyền tư hữu về ruộng đất, về tài sản, về quyền tự do và bình đẳng trong kinh doanh v.v…”.

2- Đoán ý của ông Trọng

Qua những việc làm, đặc biệt là “đốt lò chống tham nhũng”, là in bộ sách, ông Trọng muốn cho mọi người thấy mục đích là làm vững mạnh và trong sạch Đảng, là kiên trì CNML. Ông cố biện minh cho mục đích trong sáng, chính nghĩa, là công lao to lớn và cũng được một số người ca tụng, đề cao. Tuy vậy đó chỉ là bề ngoài. Liệu trong sâu thẳm của tư tưởng, trong gốc gác của tâm thức có chứa đựng ý đồ nào khác. Ý đồ đó thường được giấu kín, mọi người muốn biết chỉ có thể đoán. Dựa trên tâm lý chung có thể đoán ý đồ giấu kín gồm 2 phần. Trước mắt là củng cố quyền lực cá nhân để được mọi người phục tùng, ca ngợi, để chứng tỏ tài năng, phẩm chất siêu việt. Lâu dài là muốn lưu danh thiên cố, được dựng tượng đồng bia đá.

Nhiều người hoàn toàn thông cảm với ý đồ giấu kín ấy vì đó cũng là thường tình của nhân loại. Tuy vậy tôi muốn nhắc ông một điều rất quan trọng sau đây. Theo niềm tin tâm linh thì: “Mưu sự tại người, thành sự tại Thượng Đế”, quy vai trò quyết định cho Thượng Đế. Nếu tuyệt đối tin vào duy vật, phủ nhận tâm linh thì ý câu trên vẫn đúng khi thay bằng “Mưu sự tại người, thành bại tại Quy luật khách quan”. Nhiều người rất muốn làm những việc để được lưu danh thơm, nhưng có lưu được hay không lại phụ thuộc chủ yếu vào kết quả của công việc đối với nhân loại chứ không phải ý muốn cá nhân. Nếu ai đó rất muốn lưu danh mà việc làm mang lại tai họa cho nhân dân thì chỉ có thể lưu danh xú uế. Khi đến thăm đền thờ Tống Nhạc Phi tôi thấy tượng Tần Cối trong hình dáng ô nhục, đó là một dẫn chứng sinh động. (Tần Cối, tể tướng thời Nam Tống, quyền cao chức trọng, tuyên bố là có kế sách làm cho Thiên hạ thái bình, nhưng mang dã tâm bán nước và hãm hại trung thần, bị lịch sử lên án).

Để đánh giá kết quả công việc là tốt hay xấu đối với nhân loại không thể dựa vào ý kiến chủ quan và những lời tâng bốc nịnh hót của những người lệ thuộc. Những người đó, dù có bằng cấp cao, nhưng nếu thiếu dũng cảm, thiếu trung thực thì dễ trở thành kẻ nô lệ về tư tưởng. Khó có thể biết được sự thật khi chỉ có thông tin từ một nguồn phụ thuộc vào mình. Những người như Ceausescu (Rumani), Honekcơ (Đức), Sadam Hussen (Iraq), Gadaphi (Libya)… không những rất muốn lưu danh với tượng đồng bia đá mà họ rất tin vào mục đích trong sáng, vào chính nghĩa của mình, tin vào lực lượng bảo vệ và những lời ca ngợi họ. Kết quả họ bị thân bại danh liệt, một trong những nguyên nhân là chỉ nghe tâng bốc từ một phía nên không biết được sự thật. Những người như Lênin, Stalin, Mao Trạch Đông, khi còn sống là những vị chúa tể, thế nhưng tội lỗi của họ vẫn bị lịch sử phán xét. Nhiều lãnh tụ một thời được nhà nước bỏ nhiều tiền của để dựng tượng đài rồi đến lúc nhân dân lại mất công phá bỏ.

Để tiếp cận chân lý cần “Nhìn cho rộng, suy cho kỹ”, đặc biệt là phải có được ý kiến phản biện gay gắt của những người bất đồng, của đối lập. Những người ở ngôi cao, rất tự tin, được ủng hộ và ca ngợi của một số đông, nhưng không ít người phải chịu thất bại thảm hại mà nguồn gốc sâu xa là “Làm trái Mệnh Trời” hoặc “làm trái quy luật” mà không tự biết vì vô minh và kiêu ngạo, vì thích nghe lời nịnh hót, tâng bốc. Đến khi tỉnh ngộ ra thì đã quá muộn.

3- Hiến kế

Tôi mong rằng cơ bản ông Trọng là người tử tế. Ông đã làm được một số việc như “đốt lò chống tham nhũng”, giữ được liêm khiết về hình thức, hình như không có nhóm lợi ích và sân sau. Nhưng nhiều việc khác ông đã làm trái mệnh Trời, không phù hợp quy luật mà không tự biết, ông vẫn quá tin vào CNML và chính nghĩa của mình, quá tin vào những lời tụng ca của những kẻ vô minh, xảo ngôn hoặc nô bút. Nếu như vậy thì cái mộng tượng đồng bia đá sẽ không thực hiện được mà có nhiều khả năng bị lịch sử lên án hoặc được dựng tượng ô nhục như Tần Cối. Năm 1983 ông làm nghiên cứu, đề tài: “Các hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam nhằm làm mạnh mối quan hệ với quần chúng trong giai đoạn hiện nay: dựa trên kinh nghiệm của Đảng Cộng sản Liên Xô”^[. Bây giờ,sau khi Liên xô sụp đổ, ông thử rà soát lại và đối chiếu với thực tế xem nó như thế nào. Tuy năm nay ông đã 74 tuổi, nhưng nếu kịp thời tỉnh ngộ ra để hối cãi thì vẫn chưa muộn. Tôi là một trong các giáo sư hàng đầu của VN nghiên cứu và giảng dạy môn “Phương pháp luận nghiên cưu khoa học và sáng tạo” cho trình độ tiến sĩ và thạc sĩ. Tôi có vài kế có thể hiến để ông tham khảo. Trước mắt chỉ xin nêu 2 kế sau:

Kế 1- Hãy tiếp cận sự thật và quy luật

Câu “Hãy nhìn thẳng vào sự thật” được nói nhiều từ ĐH 6 ĐCSVN. Nhờ thế mà có được sự sửa sai trong kinh tế, đưa VN thoát khỏi bần cùng. Bây giờ nhiều sự thật đang bị che lấp. Một số quy luật về xã hội mà CNML công nhận, một thời được nhiều người cho là duy nhất đúng thì thực tế đã chứng tỏ sai lầm, thế mà ông vẫn chưa thấy ra. Những trí thức, những chuyên gia của Đảng xung quanh ông phần lớn vô minh, không thể trông mong. Những báo cáo của các địa phướng, của các ban ngành cũng không đáng tin cậy hoàn toàn. Ngay những càm nhận chủ quan của ông cũng nên được nghi ngờ. Tất cả đều đã bị sương mù che phủ dày đặc. Tôi tin ông vẫn còn lương tri, vẫn muốn tiếp cận sự thật và hiểu đúng quy luật. Thế nhưng hình như chưa có ai đủ trình độ và tín nhiệm cũng như đủ dũng cảm và có điều kiện để trình bày cho ông biết, hình như ông cũng chưa nắm được nghệ thuật nghe thấu cảm. Nếu thế có vài cách. Cách đơn giàn mà có hiệu quả cao là đối thoại với những người bất đồng chính kiến. Ông nên tự tham gia đối thoại. Trước mắt chưa cần công khai. Ông có thể gọi thêm vài ba người ở Hội đồng lý luận (HĐLL) cùng tham gia. Người đối thoại với ông sẽ do các tổ chức xã hội dân sự bình chọn công khai trong số những người tự ứng cử hoặc được ông mời. Nội dung đối thoại do hai bên đề xuất và hiệp thương trước. Nếu ông ngại xuất đầu lộ diện trong đối thoại thì hãy cử một nhóm trong HĐLL. Cuộc đối thoại được ghi băng đầy đủ để ông nghe. Sau này có thể mở rộng đối thoại giữa các thành viên của HĐLL, của các cán bộ Đảng với các đại diện dân sự. Trong lúc chờ đợi sự đề cử và tín nhiệm của các tổ chức xã hội dân sự tôi xin tự ứng cử vì nhận thấy mình đủ trình độ và tư cách trao đổi với ông về những sai lầm cơ bản của CNML, về cách tiếp cận sự thật mà tôi đoán ông đã bị che lấp và về các quy luật mà có nhiều khả năng ông đã hiểu nhầm.

Kế 2- Hãy để lại một ấn tượng đẹp

Ông có nhận định: “Trăm năm nữa chưa chắc đã có CNXH”, còn tôi xin khẳng định rằng “Chủ nghĩa Cộng sản chắc chắn sẽ sụp đổ, không sớm thì muộn”. Ông hãy nghĩ đến lúc đó. Vừa rồi báo chi công bố một số bài của Lê Kiến Thành viết về người cha là cựu Tổng bí thư Lê Duẩn với một số tự hào. Ông hãy nghĩ đến việc, khi ông chết rồi, khi cộng sản bị sụp rồi mà con cháu ông vẫn có thế viết một cái gì đó tự hào về ông mà vẫn được nhân dân chấp nhận. Tôi hiến kế sau, một phần là giúp ông, giúp con cháu ông, phần chính là góp ý kiến vào tiến trình dân chủ hóa. Việc đốt lò chống tham nhũng tuy có gây được một số tiếng vang, nhưng đó mới chỉ là chống chứ chưa xây, và cũng chỉ mới chống hiện tượng cục bộ chứ chưa đụng đến bản chất và toàn diện. Ông có thế làm một số việc thuộc phạm trù xây và có tính bản chất. Ông đã từng nóiChúng ta dân chủ đến thế là cùng”. Bây giờ trước diễn đàn Quốc hội, với tư cách là một đại biểu QH, (chứ không phải tư cách Tổng bí thư), ông nên phát biểu ngắn gọn về một số việc làm để bảo đảm sự dân chủ, trong đó trước mắt QH cần thông qua các luật liên quan đến nhân quyền như Luật Biểu tình, Luật lập hội; Luật tự do ngôn luận và báo chí. Sau đó, về phía Đảng ông đốc thúc thực hiện. Ngoài ra nên đề xuất các cải cách để nâng cao uy tín và hiệu quả hoạt động của QH. Không ai khác mà nên là chính ông phải đánh tan dư luận trong dân cho rằng QH chỉ là cơ quan biểu quyết theo lệnh của Đảng, mang nặng tính bù nhìn. Đánh tan dư luận không phải bằng tuyên truyền mà bằng việc làm cụ thể, có hiệu quả, đó là viêc xây dựng một QH có thực chất.

Xây dựng QH thực chất. Hơn nửa thế kỷ qua bầu QH khá vất vả, tốn kém, nhưng chỉ là dân chủ giả hiệu, quá lãng phí. Trong nhiệm kỳ này QH cần sửa đổi Luật bầu cử để có thể dùng cho đợt bầu sắp tới. Hướng nhắm đến là bầu được những người thật sự xứng đáng đại diện cho dân, thể hiện trí tuệ và nguyện vọng của dân. Tuy rằng trong thời gian qua tầng lớp tinh hoa của dân tộc bị mai một nhiều, một số theo dòng chảy máu chất xám ra nước ngoài, số khác bị bắt nhốt hoặc bị hạn chế hoạt động, nhưng người tài giỏi trong dân vẫn còn. Muốn chọn được người tài giỏi và liêm chính phải tổ chức bầu cử thật sự dân chủ, xóa bỏ từ trong ý nghĩ và việc làm “Đảng cử dân bầu”, không chọn người theo cơ cấu, bãi bỏ việc Mặt trận độc quyền giới thiệu. Phải có sự tranh cử công khai, để cho các tổ chức dân sự có tiếng nói công bằng. Để trở thành ĐBQH phải có chương trình hành đông, tranh cử minh bạch và được tín nhiệm cao của cử tri, ngoài ra không cần thêm một tiêu chuẩn nào khác. Cần có điều luật quy định rằng một người không thể đồng thời ở trong cơ quan hành pháp và lập pháp. Làm như vậy không những tránh được tệ nạn vừa đá bóng vừa thổi còi mà còn làm tăng trí tuệ cho cơ quan quyền lực.

Nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc đất nước cần đổi mới lần hai mà nội dung chính là cải cách thể chế. Việc cải cách trong hòa bình tốt nhất là bắt đầu từ QH. Trong lúc chưa thay đổi Hiến pháp hoặc chưa xóa điều 4, mà vẫn công nhận QH là cơ quan quyền lực cao nhất thì cần phải thực hiện được điều sau: QH ít nhất ngang cấp với Trung ương Đảng. Tôi hình dung như trong các nước có chế độ 2 Viện thì ở VN hiện nay Trung ương Đảng đóng vai trò Thượng nghi viện và QH đóng vai trò Hạ nghị viện. Hai Viện độc lập với nhau. Có được như thế thì việc tồn tại ủa QH mới có ý nghĩa.

Thực hiện cải cách thể chế từ hoạt động của QH, việc này bị CNML phê phán là “cải lương”, nhưng nhiều nước đã thành công nhờ đấu tranh nghị trường.

Nhân viết về QH: Hội trường chính nhà QH có tên Diên Hồng. Tên ấy nói lên sự thống nhất ý chí của Triều đình và nhân dân quyết hy sinh chống ngoại xâm, đáp lại lời kêu gọi: “Thần dân nghe chăng sơn hà nguy biến… (lời bài hát cũ)”. Thế nhưng nơi ấy các ĐBQH đã ngồi yên lặng nghe lời phủ dụ của Tập Cận Bình, kẻ có dã tâm chiếm đoạt đất đai và nô dịch dân ta. Ngay sau đó hắn ngang nhiên tuyên bố Hoàng Sa và Trường Sa là đất Trung quốc. Tôi nghĩ, để lấy lại tinh thần dân tộc thì QH nên làm lễ tẩy uế Hội trường Diên Hồng.

4- Lời kết

Ông Trọng chắc có biết câu châm ngôn cúa Nga “Một cái đầu là tốt, nhưng hai-tốt hơn” (Adna gơlôva khơrasô, nô đve- lushse). Cái đầu thứ nhất ở đây là đầu biết suy nghĩ, cái đầu thứ hai, theo tôi hiểu, không phải để phụ họa mà là để phản biện. Ông là người có trí tuệ, có mưu lược, có niềm tin vững chắc, nhưng tiếc rằng trí tuệ ấy, niềm tin ấy có thiếu sót cơ bản mà những người thầy trong quá khứ của ông còn bị sai phạm nặng hơn. Họ đã gieo vào đầu ông những điều mà cả họ và ông đều cho là chân lý với đầy đủ các chứng minh cần thiết. Tiếc rằng trong đó có chứa nhiều ngụy biện mà phải có một trình độ nào đó và lòng dũng cảm mới phát hiện ra. Chắc ông biết rõ có nhiều người, vào thời trẻ đã rất say mê CNML, nhưng khi trưởng thành họ đã thấy được các tác hại của nó, họ đã thay đổi quan điểm. Đó là kết quả của tự đấu tranh và chiến thắng bản thân. Xin chép ra đây bài thơ của Tướng quân Trần Độ:

Những mong xóa ác ở trên đời

Ta phó thân ta với đất trời

Tưởng ác xóa rồi thay cực thiện

Không ngờ cái ác lại luân hồi

Tôi đoán ông chưa hiểu thấu đáo cái ác mà Tướng Trần Độ nói đến. Hình như trong cuộc đời ông chưa có dịp nào đem tư tưởng, quan điểm của mình cọ xát với thực tế, đem lý luận của mình đối thoại với những người phản biện thuộc bậc thầy xem có đứng vững được không. Mong cho ông gặp dược những người thầy, người bạn có đủ trí tuệ và dũng cảm giúp ông nhận thức đúng quy luật, tiếp cận được chân lý. Mong cho ông tự chiến thắng được bản thân về những điều mà thông tin lề trái nói không sai về ông. Được như vậy thì có khả năng ông được tượng đồng bia đá cả trên thực tế và trong lòng dân tộc. Còn nếu ông vẫn kiên định như bây giờ thì chưa biết chuyện gì sẽ xẩy ra.