Lê Thiên
19-7-2017
Đọc bài Phỏng vấn độc quyền Đức TGM Nguyễn Chí Linh của Église d’Asie về tình hình Giáo Hội tại Việt Nam đăng tải trên các báo Công Giáo Việt Nam ngày 05-07-2017, chúng tôi ghi nhận 10 điểm then chốt từ phát biểu của Đấng cai quản Tổng Giáo phận Huế kiêm Chủ Tịch Hội Đồng Giám Mục Việt Nam (CT/HĐGMVN), như sau đây:
1- CSVN cướp đoạt tài sản. Đề cập tới vụ chiếm đất Đan Viện Thiên An Huế, ĐTGM Nguyễn Chí Linh thẳng thắn: “Các nhà cầm quyền đã ăn cắp tài sản của các đan sĩ, tức khu đất này, để bán cho các doanh nghiệp ngoại quốc, các doanh nghiệp du lịch… Họ chế giễu quyền lợi của các tổ chức tôn giáo, và, trong trường hợp này, các quyền lợi của Đan Viện.” Theo ngữ cảnh ở đây, từ tiếng Pháp “a volé[1]” không thể dịch là “đã ăn cắp”. Ăn cắp là lén lấy. Đất đai ở Đan Viện Thiên An bị người ta cưỡng chiếm ngang ngược bằng bạo lực, cho nên “a volé” phải dịch là “đã cướp đoạt”, “đoạt ngang, cướp cạn” thì mới phù hợp!
2- Vết thương Mậu Thân 1968 đè nặng. “Người Công Giáo của tổng giáo phận Huế là thiểu số và vẫn còn bị thương tích bởi các vụ tàn sát diễn ra trong cuộc Tấn Công Tết (Tết Mậu Thân 1968), nên không ai dám lên tiếng. Người ta để các đan sĩ phải tự xoay xở lấy. Và nhà cầm quyền dân sự mặc tình muốn làm gì thì làm”. KHÔNG AI DÁM LÊN TIẾNG! Ôi! Nỗi đau nào nhức nhối bằng? “Thương tích” trên “dân thiểu số Công Giáo” là thương tích gì? Chấn thương tâm lý? Mặc cảm tội lỗi? Hay mở miệng là bị đè đầu bóp cổ bịt miệng như người ta đã công khai bịt miệng Cha Nguyễn Văn Lý giữa phiên tòa? Có phải vì vậy mà ở Huế “không ai – kể cả hàng Giáo phẩm, không ai dám lên tiếng” chống lại bất công và bạo lực suốt gần nửa thế kỷ? Cái vết thương ấy hết thuốc chữa sao, khiến “nhà cầm quyền mặc tình muốn làm gì thì làm”?
3- Đàn áp đối lập. Trả lời về việc nhà cầm quyền CSVN bách hại các bloggers, các nhà vận động cho nhân quyền và dân chủ tại Việt Nam, Đức Cha quả quyết: “Chế độ Cộng Sản luôn là một chế độ độc tài, nên các nhà cầm quyền có khuynh hướng đàn áp các tiếng nói đối lập. Các ‘bloggers’ bị coi như những người khiêu khích, chuyên xúi giục các vụ nổi loạn”, trong đó có linh mục Nguyễn Ngọc Nam Phong, “đã bị trừng phạt vì tác phong[2] chống cộng sản của ngài khiến vị linh mục này bị đối xử thô bạo, không phải chỉ mới lần này – cấm xuất cảnh – vì đã bị liệt vào sổ đen của cơ quan an ninh CSVN.” Đức Cha CT/HĐGMVN còn xác quyết: “Nhiều nhân vật đối kháng cũng bị trừng phạt giống như vậy.” (Beaucoup d’opposants sont punis comme cela…).
4- CS sợ phải thừa nhận sự thật. Về Formosa, khi được hỏi “Các linh mục tự động viên mình ủng hộ các người Việt Nam chịu ảnh hưởng của thảm họa môi trường do doanh nghiệp Formosa khiêu khích tạo ra đã bị biến thành đối tượng để đe dọa. Các cuộc biểu tình đã bị dẹp tan một cách dã man. Mới đây, ban biên tập của Église d’Asie đã gặp Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp, người hướng dẫn một phái đoàn qua Âu Châu để mẫn cảm hóa dư luận quốc tế lấy thảm hoạ môi trường này làm chủ đề. Hội Đồng Giám Mục cũng đã lên tiếng công bố. Tình trạng môi trường có diễn biến ở Việt Nam không?” ĐTGM Nguyễn Chí Linh trả lời dứt khoát: “Không có gì đã thay đổi. Vì chính phủ luôn luôn sợ phải thừa nhận sự thật liên quan tới vụ tai tiếng Formosa…” Nói về chuyện bồi thường từ Formosa, Đức Cha chỉ rõ thủ phạm là tham nhũng. Bên cạnh đó, ngài cũng không ngại nêu ra nghi vấn – theo tin đồn, “chính người Trung Quốc đầu tư; người Đài Loan chỉ là những người cho muợn tên mà thôi.” Nghi vấn của ĐC Linh là chính đáng do do sự lộng hành của Formosa Hà Tĩnh cùng với thái độ ép dân của nhà cầm quyền CSVN đối với ngư dân nạn nhận của Formosa. Trung Quốc tỏ rõ là gã khổng lồ nguy hiểm đang gặm nhấm lãnh thổ VN bằng chính sách dầu loang và bằng tình báo gián điệp của họ!
5- Âm mưu loại trừ ĐGM Nguyễn Thái Hợp. Nhân đề cập đến Formosa, ĐTGM Nguyễn Chí Linh có tiết lộ rằng nhà cầm quyền CSVN đã có một lối hành xử vừa trịch thượng vừa thô bạo đối với cơ cấu phẩm trật của Hội Thánh Công Giáo: “Các nhà hữu trách của Phòng Tôn Giáo Sự Vụ… đã đề nghị “miễn chấp” (excuser) cho Đức Cha Hợp. Nghĩa là họ mong Tòa Thánh triệu Đức Cha Hợp về Rôma, hoặc gửi ngài đi nghỉ dưỡng.” Theo chúng tôi, CSVN không đề nghị “miễn chấp”, mà đề nghị “miễn nhiệm” Đức Cha Nguyễn Thái Hợp, nghĩa là yêu cầu loại trừ ĐC Hợp ra khỏi quyền lãnh đạo Giáo phận Vinh bằng cách chức (tự nguyện từ chức) hay thuyên chuyển ngài, như họ đã từng làm với Đức Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt là “dứt” ngài ra khỏi quyền lãnh đạo trong GHCG tại Hà Nội! Một khi người ta “bứng” được ĐC Nguyễn Thái Hợp như đã “bứng” Đức TGM Ngô Quang Kiệt, thì những linh mục như Lm Nguyễn Đình Thục, Lm Đặng Hữu Nam, Lm Nguyễn Ngọc Nam Phong… sẽ “văng” đi dễ dàng chỉ sau một cuộc “đối thoại” ngầm!
6- Luật tôn giáo diệt tôn giáo. Từ các hành động ngang ngược của CSVN, Đức Cha Linh đã nhắc lại Luật về Tôn giáo mà họ vừa ban hành với cái cơ chế “xin-cho” của họ: “Hội Đồng Giám Mục gần đây đã gửi ‘các nhận xét thành thực và thẳng thắn’ của mình liên quan đến Đạo Luật về các tín ngưỡng và tôn giáo, ngày 1 tháng Sáu vừa qua, lên các nhà cầm quyền. Nói một cách tổng quát, với đạo luật này, người ta thấy nhiều thụt lùi, chứ không phải tiến bộ; chúng tôi không luôn được hưởng sự tự do đích thực. Thí dụ, có nhiều lãnh vực trong đó Giáo Hội không có quyền dấn thân vào, như sức khỏe, giáo dục, v.v… Người ta vẫn chưa ra khỏi não trạng của hệ thống gọi là ‘xin cho’”. Chẳng những vậy, người ta còn dồn tôn giáo vào chân tường bằng những bức bách ngang ngược… nhân danh luật!
7- Xen lấn vào việc bổ nhiệm Giám mục. Khi được hỏi: “Còn về việc cử nhiệm các giám mục, từ trước đến nay, qúy Đức Cha có được tự do không?” Đức Cha Nguyễn Chí Linh đã trả lời không chút ngần ngại: “Không, không hề có. Nhà Nước không có quyền đề cử một giám mục, nhưng họ có quyền từ chối một vụ bổ nhiệm. Khi một ứng viên được đề cử làm giám mục, họ cần sự chấp thuận của Nhà Nước. Trên thực tế, không có quá nhiều vấn đề liên quan đến việc bổ nhiệm tại các giáo phận ở tỉnh.” Không có QUÁ NHIỀU, tất có nghĩa là KHÔNG ÍT! Riêng tại ba tổng giáo phận Hà Nội, Huế và Sài Gòn, thì rõ ràng CS lấn sâu vào ‘việc bổ nhiệm Đấng bản quyền CG” dĩ nhiên không ngoài mục đích thao túng việc đạo ở các nơi đó.
Thực ra, việc nhà cầm quyền CSVN xen vào việc bổ nhiệm các Giám mục tại VN được người Công giáo Việt Nam nêu ra từ lâu. Chính chúng tôi (Lê Thiên) đã có bài phân tích “Đọc lại một số văn kiện của HĐGMVN trong 10 năm qua 2005-2015” nơi trang 381-509 quyển sách CÔNG GIÁO VIỆT NAM 2005-2015 gồm nhiều tác giả. Riêng ở các trang 406-407, chúng tôi có ghi lại nguyên văn tiết lộ của Lm Nguyễn Ngọc Sơn thuộc TGP Sài Gòn như sau: “[Đối với việc lựa chọn giám mục] chính quyền cũng rất quan tâm nên tham gia bằng cách gợi ý chọn người theo quan điểm của mình… Có thể người xếp thấp nhất trong bảng đề cử lại được chọn làm giám mục vì được chính quyền ủng hộ cho ‘tốt đời đẹp đạo’… Kết quả sau cuộc tấn phong giám mục là sự nghi ngờ, kém tôn kính của hàng linh mục đối với người được chọn, sự bất mãn của giáo dân.” Trong bài viết ấy của chúng tôi, chúng tôi đã lưu ý rằng trước Cha Nguyễn Ngọc Sơn, chưa vị linh mục hay giám mục nào công khai nhìn nhận. Nay thì rõ ràng chính vị Chủ tịch HĐGMVN – Đức TGM Nguyễn Chí Linh xác quyết điều đó qua một cuộc phỏng vấn thì ai còn cho rằng đó là chuyện bịa đặt bởi những phần tử xấu, phá đạo? Điều đáng lo là không biết có bao nhiêu vị Giám mục VN đương thời không bị siết vào vòng vây và sự khống chế của nhà cầm quyền CSVN?
Học Viện CG… chỉ là phục hồi phần nhỏ cơ đồ GH đã mất. Trả lời về Học viện Công Giáo VN hiện nay, ĐTGM Chủ tịch HĐGMVN cho thấy một sự thật về mối quan hệ giữa GHCGVN và nhà cầm CSVN. Ngài nói thẳng: “Trước khi người Cộng Sản nắm quyền [năm 1975], chúng tôi vốn có hai đại học Công Giáo [ở Đà Lạt và ở Sài Gòn]. Tất cả đã bị người Cộng Sản cấm, đóng cửa; các chủng viện và các đại học bị trưng dụng. Nên đây không phải là một điều mới mẻ gì, chỉ là việc phục hồi điều chúng tôi đã mất trong mấy chục năm qua mà thôi.” Trong thực tế, việc phục hồi vẫn còn vướng vào cái vòng lẩn quẩn của quyền ban cho từ phía nhà cầm quyền CSVN khiến Đức Cha Linh tâm sự: “Chúng tôi chưa thành công tạo được nơi chốn: chưa có đất, nên phải thuê một ngôi trường và bắt đầu với một lớp duy nhất. Chúng tôi cũng chưa có đủ các giáo sư chuyên môn, và các sinh viên chưa đạt trình độ mong muốn.”
8- Ngáng chân mục vụ vị Đại diện Tòa Thánh. Về câu hỏi “sự hiện diện của vị đại diện không thường trực của Tòa Thánh tại Việt Nam,” ĐTGM Nguyễn Chí Linh không ngại nói lên sự thất vọng của ngài cũng như của toàn thể GHCGVN: “Chúng tôi vốn mong đợi nhiều ở giây phút trong đó Việt Nam sẽ tạo được các liên hệ ngoại giao với Tòa Thánh ở cấp sứ thần. Nhưng vị đại diện của Tòa Thánh ở Việt Nam, Đức Cha Leopoldo Girelli, không luôn được quyền cư ngụ thường trực ở Việt Nam.” Đức Cha Linh còn tiết lộ một điều ít ai nghĩ tới: Cả vấn đề tôn giáo, CSVN cũng tự đặt mình dưới sự chỉ đạo của Trung Cộng. Đức Cha dứt khoát: “Sự trông chờ của chúng tôi có chừng mực, nhưng chính phủ không dám tiến tới nếu không có sự bảo lãnh của các nhà cầm quyền Trung Hoa.” Đó là lý do khiến “người ta luôn kiếm cớ để khước từ sự hiện diện thường trực của Đức Cha Girelli ở Việt Nam,” Đức Cha Nguyễn Chí Linh không ngại nói rõ như vậy. Ngài đã từng một thời là Phó Chủ tịch HĐGMVN, giờ là đương kim Chủ Tịch, dĩ nhiên ngài hiểu rõ sự tình hơn ai hết. Lời của ngài là lời chứng thật.
9- Ông Ủy Viên BCT/CSVN đến “thăm” các Giám mục VN hội họp. Một chi tiết đáng chú ý liên quan đến nội bộ Hội Đồng Giám Mục Việt Nam dưới nhiệm kỳ lãnh đạo của ĐTGM Bùi Văn Đọc cũng được Đức TGM Nguyễn Chí Linh hé lộ. Đó là chuyện ông Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính Trị Đảng CSVN, Chủ tịch Mặt Trận Tổ Quốc VN, đã bất ngờ đến “thăm” HĐGMVN đang hội họp mà các Giám mục thì lại tỏ ra hững hờ. Hỏi: “Từ ngày 5 tháng 10 năm 2016, Đức Cha là chủ tịch Hội Đồng Giám Mục Việt Nam. Hôm trước ngày Đức Cha được bầu, Nguyễn Thiện Nhân, chủ tịch Ủy Ban Trung Ương Mặt Trận Yêu Nước, và là thành viên của cấp chính trị cao nhất của Đảng, tức Bộ Chính Trị, đã tới chào thăm Đức Cha. Đức Cha có những mối liên hệ nào với các nhà cầm quyền trung ương?” Đáp: “Cuộc viếng thăm của Nguyễn Thiện Nhân diễn ra dưới sự chủ tọa của Đức Cha Phaolô Bùi Văn Đọc, Tổng Giám Mục Sài Gòn. Tôi không biết có phải ngài mời ông ấy hay đó là sáng kiến của Nguyễn Thiện Nhân.” Cả Đức Cha Linh cũng chưa biết ĐC Bùi Văn Đọc rước đại quan chức CS “xâm nhập” cuộc hội họp của các Giám mục VN để hai bên quảng bá “đối thoại”, hay chính Nguyễn Thiện Nhân tự mình bất ngờ đến để xem xét tình hình và ra chỉ thị. Nhưng, tội nghiệp ông Nhân đã “không được chào đón trong khuôn khổ hội đồng giám mục.”
Điều chúng tôi không thể không nhắc tới là trong lúc Đan Viện Thiên An bị “đất tặc” vây hãm và tấn kích thô bạo (“đất tặc” là mượn từ mấy kiểu nói thời thượng “đinh tặc”, “cát tặc”….), người ta thấy có Đức Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt, Đức TGM Nguyễn Chí Linh, ĐGM Hoàng Đức Oanh đã đến viếng thăm và đều có lên tiếng… Không thấy Đức Tổng họ Bùi! Formosa, ngài còn tránh xa, vì sợ dính vào tội “kích động gây bạo loạn” huống hồ là đến với Thiên An lúc này!
10- Được tự do hơn? Lạc quan hơn?
Trở lại với bài phỏng vấn Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Chí Linh do Eglise d’Asie thực hiện, Đức Cha thành thật bày tỏ: “Tôi không dấu giếm điều gì, tôi phát biểu điều tôi suy nghĩ. Chúng tôi ít dè dặt hơn trước.”
Tuy nhiên, người viết ở đây xin phép được dè dặt trước lời Đức Cha phát biểu: “Tôi lạc quan vì, sau một thời kỳ lâu dài chung sống, các thành phần xã hội đã tìm cách xích lại gần nhau. Người Cộng Sản và Người Công Giáo hiểu nhau tốt hơn trước khá nhiều.”
Đức Cha CT/HĐGMVN còn nói: “Người Công Giáo ngày càng ít bị ngờ vực hơn. Trước đây, người ta quá bị điều khiển bởi điều tuyên truyền dạy. Từ nay, người ta có khả thể quan sát bằng chính mắt mình, và họ đã khám phá ra rằng người Công Giáo không xấu như trước đây người ta vốn nghĩ.”
Có thật người CG trong nước hiện nay “ngày càng ít bị ngờ vực hơn” không? Vậy, có bao nhiêu trí thức Công giáo được tham gia việc công quyền ở đẳng cấp trung và cao cấp? Bản thân Giáo Hội Công giáo có được quyền tham gia tích cực vào các hoạt động xã hội, y tế và giáo dục ở mọi cấp, bình đẳng với mọi cá nhân, tổ chức dân sự, xã hội khác không?
Trước khi tỏ ý “lạc quan” như vậy, ĐC Linh cũng đã cho rằng: “Chúng tôi được tự do hơn. Và các thế hệ trẻ, thành viên của Đảng, thành viên của chính phủ, được thông tri nhiều hơn trước, cởi mở hơn…”
Không rõ những phát biểu trên đây của Đức Cha có mâu thuẫn với những THỰC TẾ mà chính Đức Cha đã chỉ ra ở phần đầu cuộc Phỏng vấn của Eglise d’Asie không? Lại nữa, Đức Cha cũng thừa biết là với xu thế toàn cầu hóa hiện nay và vì sự sống còn của chế độ, CSVN không thể không có một vài chuyển biến để “làm màu”, che mắt công luận hầu nhận viện trợ kinh tế, vốn vay ưa đãi (ODA) và được quan hệ kinh doanh với “bọn tư bản giãy chết”.
Dầu vậy, CSVN không từ bỏ những thủ đoạn đe tiện gian ác cố hữu của họ. Không nói tới những chuyện xa xưa, ngay trong năm 2017 này thôi, nhất là những tháng gần đây, những gì đã và đang xảy ra cho người dân Việt Nam, cho những nhà hoạt động nhân quyền, cho những người và những tổ chức tôn giáo dành quyền bảo vệ tài sản đất đai của mình, cho những dân oan, cho những người lăn chết tất tưởi trong nhà tù CS? Cả sinh hoạt tôn giáo cũng bị người ta dùng “Luật” gọi là Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo để bóp nghẹt, chặn đứng bằng sợi dây định hướng ác ôn mang tên định hướng xã hội chủ nghĩa…
Chỉ mới ngày 03/6/2017, HĐGMVN do Đức Cha Nguyễn Chí Linh lãnh đạo đã chẳng đưa ra bản nhận định đanh thép về Luật Tôn giáo, Tín ngưỡng sao? Lại cũng mới đây thôi, các nhà tu hành ở Đan viện Thiên An Huế đã chẳng bị vu khống, chửi bới tàn tệ, đánh đập tàn nhẫn sao? Thánh Giá Đan Viện bị xúc phạm như thế nào, Đức Cha Nguyễn Chí Linh cũng đã đến tận nơi, nhìn xem “vết tích”!
Rồi một phụ nữ Công giáo cô thân cô thế như Nguyễn Ngọc Như Quỳnh (Mẹ Nấm) có đáng chịu bản án 10 năm tù chỉ vì dám nói lên cái nhìn và cái hiểu của mình về sự bất công trong xã hội không? Lại một trí thức như giáo sư Phạm Minh Hoàng đã bỏ cả sự nghiệp của mình ở hải ngoại, trở về nước hiến thân phục vụ trong ngành giáo dục, tại sao lại bị tước quốc tịch, bị duổi ra khỏi nước, trong khi quốc tịch của ông là “quốc tịch VN từ sinh đẻ, máu huyết” chứ đâu phảii là thứ quốc tịch xin-cho?
Mới đây, vào ngày ngày 10/6/2017 Đức Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt “đã vượt hơn 640 km từ Đan viện Châu Sơn, Ninh Bình (Miền Bắc) đến thăm các Đan sĩ Đan viện Thiên An Huế (Miền Trung). Đức Tổng “bộc lộ nỗi đau và xót” của mình, mà “đau buồn trước hết là Thánh Giá [ở Thiên An] bị đập vỡ” qua lời chia sẻ: “Với biểu tượng thánh thiêng đẹp như vậy lại bị xúc phạm thì nói lên một điều thất là đáng buồn.”
ĐTGM Ngô Quang Kiệt thẳng thắn: “Chính quyền nghĩa là quyền chính đáng công khai hay là công quyền của người dân, phải có tính cách quang minh chính đại. Bây giờ người ta dùng côn đồ, dùng lực lượng đen tối là những lực lượng ở ngoài pháp luật.” Từ cái nhìn trên, Đức TGM phân tích: “Nếu hai lực lượng [mâu thuẫn, trái ngược nhau] giống như là ÁNH SÁNG và BÓNG TỐI, nhưng chính người ta hợp tác với nhau thì khó coi rồi, mà nó còn lẫn lộn vào nhau thì thật là đáng buồn. Suy thoái đạo đức thật là thê thảm.”
Đức Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt kết luận đanh thép: “Do đó, chúng ta cần nhìn vấn đề của Thiên An ở góc độ sâu xa hơn nhiều như vậy, chúng ta mới thấy đáng sợ và đáng báo động cho tương lai của đất nước, cho tương lai Giáo Hội của chúng ta.”
Chúng tôi mạn phép dùng lời kết luận trên đây của Đức Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt từ cuộc phỏng vấn của Huyền Trang, GNsP (Tin Mừng Cho Người Nghèo), ngày 10/6/2017 để làm lời kết cho bài viết của chúng tôi ở đây.
_____
[1] Voler: Ăn cắp, ăn trộm, giật, xoáy. Ăn cướp, cướp đoạt, cưỡng đoạt. Đào Đăng Vỹ – Từ điển Pháp-Việt 1963 (SàiGòn).
[2] Đào Đăng Vỹ – Từ điển Pháp-Việt 1963 (SàiGòn). Comportement: cử chỉ, thái độ, cách cư xử, hành động (chứ đâu là tác phong).
