Phẩm chất của một quý tộc

Một số kẻ nhận được những sự ưu ái hoặc được ban phát sự thành công trong một xã hội hỗn loạn và vô pháp, lại vẫn tưởng rằng mình trở thành một nhà quý tộc hoặc ít nhất là có những phẩm chất tinh quý như vậy. Chúng vẫn nghĩ rằng với khối tài sản mình có, những sinh hoạt xa hoa mình thụ hưởng, chúng sẽ có và khẳng định được cái cốt cách của một quý tộc thực thụ, trong khi phần nhiều trong chúng là tiềm tàng những tố chất của một kẻ lưu manh, vô dạng và vô đạo.

Cái phẩm chất quý tộc nó thuộc về tinh thần, nơi thuộc về phạm trù của nhân cách và phẩm chất cao quý trong nhận thức và hành xử, không chỉ là tự vấn đối với bản thân mà còn là những tương tác với mọi thân phận trong xã hội, nhất là trước những người yếu thế và khổ hạnh.

Tôi không muốn và cũng không cần định nghĩa, mà tôi muốn mô tả cái mà một nhà quý tộc sở hữu. Nó hoàn toàn không phải vấn đề của việc sở hữu tài sản, mà là cách họ đối xử với cuộc sống trong cuộc đời của mình. Và hẳn nhiên, không một tinh thần quý tộc (cao quý) nào có thể làm ngơ hoặc bỏ mặc những bất công của xã hội ngày càng lan rộng còn mình thì thản nhiên thụ hưởng cuộc sống xa hoa để thoả cái mưu cầu cá nhân của mình.

Quý tộc, trước hết phải là một con người có tri thức. Tri thức ở đây không phải chỉ đơn giản là có bằng cấp, mà là tư duy và nhận thức của một con người có truyền thống và được giáo dục có hệ thống, nó được tinh kết trong quá trình trui rèn từ nhà trường, gia đình cho tới cuộc sống ngoài xã hội. Và tinh thần quý tộc, không chỉ hào phóng về sự đối đãi, mà họ còn với trách nhiệm xã hội cao cả hơn hẳn người khác, họ dẫn dắt và gây sự ảnh hưởng của mình để tạo nên những chuẩn mực về hành vi, lối sống của mình đối với xã hội. Và đương nhiên, họ là một con người chứa trong mình tinh thần hiệp sỹ, tức là khả năng đối mặt và vượt qua nghịch cảnh cũng như là sự sẵn sàng (lòng dũng cảm, trọng danh dự và lẽ phải) để cứu giúp người khác trong cảnh hoạn nạn, bần cùng hay bị bức hại.

Những quý tộc, không phải thông qua phương tiện sống để thể hiện vị thế của mình đối với xã hội, mà là thông qua phong thái đĩnh đạc, uy nghiêm, sự tôn quý của một người khiêm nhường, từ tốn và tử tế. Họ biết tự răn mình và nghiêm khắc trong cuộc sống cá nhân nhưng biết bao dung, hào sảng với những người khác. Họ, với phẩm chất cao quý của mình, luôn chia sẻ và sát cánh cũng như đứng về phía chính nghĩa trước các bất công. Họ còn có một đức tin mạnh mẽ vào những chân giá trị của đạo lý.

Vì vậy, không phải bởi việc sở hữu khối tài sản khổng lồ hay thể hiện một cuộc sống xa hoa với lối sống thụ hưởng, không màng bận tâm hay né tránh, thậm chí trốn chạy trước các sự bất công, xung đột xã hội đang hiển diện nơi mình hiện tồn. Bởi lẽ đó, một người dù có sống trong cảnh nghèo khó vẫn luôn có thể là một nhà quý tộc thực thụ vì cốt cách và phẩm chất dung chứa trong tâm hồn họ. Cuộc sống vật chất và bề ngoài bằng phương tiện tiện nghi không mang đến giá trị nào của một nhà quý tộc, ngược lại, nó còn tố cáo mặt trái của xã hội và bản chất của con người đang sở đắc chúng.

Chúng ta còn chưa cả có một tầng lớp trí thức đúng nghĩa, lấy gì ra để nói về tầng lớp quý tộc. Và đương nhiên, những kẻ có mức sống thượng lưu, trong một xã hội được nuôi dưỡng và vận hành bằng những thủ đoạn cướp bóc (cả hợp pháp và bất hợp pháp), đều chỉ là những hệ quả được hình thành từ những thứ phi lý và bất công mà sinh ra, chứ không thể nào tìm thấy ở họ phẩm chất của một con người quý tộc.

Tinh thần quý tộc, thuộc về văn hoá và truyền thống, không phải dựa trên sự đảo lộn các giá trị xã hội ở vào một thời đoạn tạo nên mà thành.

Và, cái cốt cách thực thụ của một quý tộc, đúng như câu nói của đại thi hào W.Goethe, đó là: Trước một trí tuệ vĩ đại tôi xin cúi đầu, trước một trái tim vĩ đại tôi xin quỳ gối.