Cù Tuấn, dịch
30-6-2023
Tóm tắt: Lực lượng an ninh của Tổng thống Nga ‘bắt đầu bắt giữ những người có cảm tình’ với thủ lĩnh Wagner lưu vong.
Vladimir Putin chuyển sang chấn chỉnh các cơ quan mật vụ của Nga sau cuộc nổi dậy thất bại của nhóm Wagner, thưởng cho những người trung thành bằng việc thăng cấp và bắt giữ những nhân vật có thiện cảm với lãnh đạo tổ chức bán quân sự Yevgeny Prigozhin.
Sergei Surovikin, một vị tướng cấp cao của Nga, được biết là có mối quan hệ tốt với Prigozhin, đã không xuất hiện kể từ khi quay một đoạn video vào đầu giờ sáng thứ Bảy khi cuộc binh biến bắt đầu, theo một số người quen thuộc với vấn đề này.
Người dân cho biết, sự vắng mặt không rõ nguyên nhân của một trong những chỉ huy nổi bật nhất trong cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine diễn ra, khi Putin tìm cách khôi phục trật tự và thiết lập lại quyền kiểm soát đối với các cơ quan an ninh sau âm mưu đảo chính đầu tiên ở Nga trong ba thập niên qua.
Mặc dù Putin bãi bỏ các cáo buộc chống lại tập đoàn Wagner, lực lượng an ninh Nga “đã bắt đầu trấn áp những người có cảm tình với nhóm này và những người vi phạm lời thề của họ”, một người biết Prigozhin từ thập niên 1990, cho biết. Theo tổng thống Belarus Alexander Lukashenko, thủ lĩnh quân sự này đã thực hiện xong thỏa thuận và chuyển đến Belarus.
Ngược lại, Viktor Zolotov, một đồng minh lâu năm của Putin và là cựu vệ sĩ của Tổng thống, đã được thăng chức vì công của lực lượng cảnh sát Vệ binh Quốc gia của ông. Lực lượng này không đóng vai trò lớn trong việc trấn áp cuộc binh biến, nhưng Putin tuyên bố hôm thứ Ba rằng Zolotov sẽ nhận được pháo hạng nặng và xe tăng, và đóng vai trò lớn hơn trong cuộc xâm lược Ukraine. Zolotov cho biết, ông đã liên lạc với Tổng thống Nga trong suốt cuộc nổi dậy.
Điện Kremlin đang thăng chức cho những nhân vật khác, những người đã công khai tuyên bố trung thành với Putin, trong khi không thăng chức những người theo đường lối yêu nước cứng rắn của Nga, những người đã thúc giục Tổng thống Nga tiến xa hơn trong cuộc xâm lược và, trong một số trường hợp, đã chỉ trích thỏa thuận của ông nhằm chấm dứt cuộc nổi dậy của Wagner.
Một nhân vật bị trừng phạt trong giới tinh hoa của Nga cho biết, Putin “biết rằng ông trông có vẻ yếu đuối” sau khi Nga bỏ cáo buộc chống lại Wagner để tránh một cuộc đọ súng công khai, có thể khiến hàng ngàn người thiệt mạng.
Người đó nói: “Đó là chuyện riêng của những kẻ mạnh. Nó giống như khi bạn vừa bước vào phòng giam, và lập tức đấm ngay vào mặt kẻ to con nhất mà bạn vừa gặp, để chứng tỏ cho cả phòng giam biết rằng không ai có thể nhờn với bạn”.
Điện Kremlin đã bác bỏ những tin đồn về sự vắng mặt của Surovikin sau khi báo New York Times dẫn lời các quan chức Mỹ đưa tin rằng, vị tướng này đã biết trước về âm mưu đảo chính. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng, ông tiên đoán là sẽ có “rất nhiều suy đoán xung quanh những sự kiện này“, đồng thời nói thêm: “Tôi nghĩ đây là một ví dụ về điều đó“.
Kế hoạch của Prigozhin cho cuộc binh biến chống lại Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và sĩ quan chỉ huy của Surovikin, Valery Gerasimov, đã được biết đến rộng rãi trong giới an ninh Nga trong những ngày trước khi cựu nhân viên cung cấp thực phẩm cho Điện Kremlin tuyên bố “cuộc tuần hành vì công lý” vào tối thứ Sáu, theo những người quen thuộc với chuyện này nói lại.
Trong tin nhắn video của mình hôm thứ Bảy, Surovikin tỏ ra không vui khi kêu gọi các chiến binh Wagner bỏ súng, ngay cả khi ông ta đang cầm một khẩu súng máy. Surovikin phải đối mặt với áp lực vì mối quan hệ thân thiện với Prigozhin, hơn là việc ông ta có thể nằm trong số những kẻ âm mưu đảo chính, những người quen thuộc với vấn đề này cho biết.
Surovikin là đầu mối liên lạc giữa Prigozhin và cơ sở quân sự ở Matxcơva, hợp tác chặt chẽ với đội bán quân sự Wagner, chiến đấu trên tiền tuyến ở miền đông Ukraine.
Trong khi Prigozhin chống lại các tướng lĩnh khác và giới tinh hoa trong quân đội vốn thiên về phòng thủ, ông vẫn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Surovikin.
Trong khi đó, vị tướng này đã đụng độ với các quan chức hàng đầu của Bộ Quốc phòng về chiến thuật và chiến lược trong cuộc chiến ở Ukraine, dẫn đến việc Putin giáng chức Surovikin và phát động một cuộc tấn công mới vào tháng Giêng.
Surovikin và các tướng lĩnh thân thiện với Wagner khác, chẳng hạn như Mikhail Mizintsev, “chạy vòng vòng như những kẻ ngốc để cố gắng thuyết phục [Prigozhin] dừng lại. Bây giờ họ đang bị đối xử như thể họ là những kẻ phản bội”, người này nói thêm.
Mặc dù Surovikin tỏ ra thông cảm với các kế hoạch của Prigozhin, nhưng Mỹ không chắc liệu ông có thực hiện bất kỳ bước nào để hỗ trợ cuộc nổi dậy hay không, một người quen thuộc với vấn đề này cho biết. Các quan chức Mỹ đang cố gắng tìm hiểu thêm về sự liên quan của Surovikin với vụ binh biến và tin rằng cũng có những dấu hiệu cho thấy các tướng lĩnh Nga khác cũng cảm thấy tương tự.
Có biệt danh là “Tướng Armageddon” vì chiến thuật oanh tạc hàng loạt khi chỉ huy lực lượng Nga ở Syria, Surovikin là con cưng của cộng đồng blogger quân sự ủng hộ chiến tranh, vốn có tiếng nói và có ảnh hưởng ở Nga.
Giờ đây, cuộc đảo chính đã khiến ông bị thất sủng nặng nề.
“Lúc đầu, có sự chia rẽ giữa Shoigu với Gerasimov và Surovikin, những người cho rằng có thể chấp nhận tương tác với Wagner, Putin đã đứng về phía Surovikin”, Tatyana Stanovaya, một thành viên cấp cao tại Trung tâm Á-Âu Carnegie Russia cho biết.
“Nhưng sau đó, cán cân nghiêng về Shoigu và Gerasimov”.
Stanovaya cho biết, người chiến thắng chính trong cuộc đảo chính dường như là Shoigu, người dường như đã thành công trong việc lật đổ Wagner và thuyết phục Putin ngả về Bộ Quốc phòng.
“Dù vai trò thực sự của Surovikin là gì, Shoigu có thể muốn chụp mũ Surovikin như một kẻ có âm mưu. Rất dễ biến những người đồng tình với Wagner thành những kẻ có âm mưu”, bà nói.
Trong khi Surovikin đã không xuất hiện nhiều ngày qua, cả Shoigu và Zolotov – những người ít tham gia vào hợp tác quốc tế – đã xuất hiện trên bản tin hôm thứ Tư, khi họ gặp các quan chức an ninh hàng đầu của Iran.
“Lực lượng Vệ binh Quốc gia Nga đã được chứng minh là lực lượng duy nhất đã chống lại Prigozhin. Họ đang cố tận dụng tình huống hiện nay sao cho có lợi nhất”. Stanovaya nói.
Ảnh: Sergei Surovikin, một tướng lĩnh cấp cao của Nga, đã hợp tác chặt chẽ với lực lượng bán quân sự Wagner chiến đấu trên tiền tuyến ở miền đông Ukraine. Nguồn: Financial Times
