25-9-2017
Tôi vừa nghe tin rằng hệ thống trường trung học của Vinschool (thuộc tập đoàn Vincom) tăng học phí, từ mức khoảng 40 triệu đồng một năm thì nay sẽ có mức khoảng 75 – 100 triệu đồng một năm. Trước đó người dân cũng xôn xao vì mức học phí “đắt đỏ” của một trường tư thục khác là THschool (của tập đoàn TH Truemilk) với mức dao động từ khoảng 200 triệu đồng đến 400 triệu đồng một năm.
Và một người dân Việt Nam thu nhập trung bình vào khoảng 2.200 USD/năm, tức bằng khoảng 50 triệu đồng/năm; đối với khu vực đô thị thì trung bình một người thu nhập khoảng 3.500 USD/năm, tức tương đương 77 triệu đồng/năm.
Như vậy, nếu học ở trường tư, mỗi người Việt sẽ phải trả vượt quá hầu bao của mình tới: 150% -200% thu nhập đối với Vinschool; và 400% – 800% nếu vào trường của THschool.
Đối với người ở thành thị thì chi phí dành cho việc học của con cái bằng: 100% thu nhập bình quân một năm nếu vào Vinschool học; và 250% – 500% nếu muốn được học tại THschool.
Một chi phí quá sức tưởng tượng đối với nhiều người Việt hiện nay.
Đối với trường công lập, cấp tiểu học được miễn phí, tuy nhiên các khoản phải đóng ngoài khoảng 1 – 3 triệu đồng/năm tùy nơi. Và so với mức thu nhập những người ở vùng quê thì đây là một mức phí “khá lớn” so với mức sống của họ.
Những con số trên nói lên điều gì?
Ta so sánh với một vài nền giáo dục trên thế giới để thấy được điều cần thấy mà không cần phải bàn luận thêm nhiều.
Ở Úc, trung bình thu nhập một người vào khoảng 62.000 USD/năm. Và các cấp học nếu thuộc trường công lập thì hoàn toàn miễn phí vì là nghĩa vụ bắt buộc của chính phủ nước sở tại (completely free, an obligation of Gorverment). Nếu học ở trường tư (private school) thì dao động từ khoảng 800 – 29.000 USD/năm (tức 16 triệu – 600 triệu đồng/năm), tương đương khoảng 1/70 – 1/2 thu nhập, chưa tính theo mức thu nhập người ở thành thị ở quốc gia này.
Ở Anh hay Phần Lan thì các cấp học ở trường công lập cũng hoàn toàn là miễn phí, với mức thu nhập bình quân đầu người khá lớn (trên 60.000 USD/năm). Nếu ở Anh, bạn đi học trường tư thì chỉ phải trả khoảng 11.000 bảng/năm (tương đương 15.000 USD/năm, bằng khoảng 300 triệu/năm). Và ngôi trường tư có học phí đắt đỏ nhất liên hiệp Anh là trường Eton, nơi đóng góp nhiều Thủ tướng nhất cho chính phủ, với mức học phí khoảng 24.000 bảng/năm (tương đương 30.000 USD/năm, bằng khoảng 660 triệu đồng/năm). Và như vậy, học phí ở các trường tư (private school) chỉ chiếm khoảng 1/6 thu nhập của người Anh.
Ở Mỹ, các cấp học cho đến hết 18 tuổi (hết phổ thông) sẽ được miễn phí nếu học ở trường công lập. Và trường tư thục học phí trung bình khoảng 11.000 USD/năm/một người học. Tính theo thu nhập trung bình thì bằng 1/5, tức 20% thu nhập của một người phải bỏ ra để đầu tư cho học hành tại mộ trường tư ở trên đất Mỹ.
Nhìn vào những con số không biết nói dối ở trên, thì việc liên tục tăng học phí, đặc biệt ở các trường tư thục (private school) với mục đích “tiếp cận văn minh và tinh hóa quốc tế” đang trở thành một món ăn quá sức với mức sống trên đôi vai và tầm vóc nhỏ bé của người Việt.
