Lùa gà cho sư tử và linh cẩu đánh chén

Đỗ Ngà

30-9-2022

Từ năm 1990 đến năm 2011, Việt Nam nhập khoảng 500 tấn vàng. Tuy nhiên, theo thống kê, lượng vàng miếng xuất sang các ngân hàng Thụy Sĩ khoảng 20 tấn trong giai đoạn 2007 – 2009. Lượng vàng gửi tiết kiệm tại các ngân hàng Việt Nam khoảng 100 tấn. Như vậy, lượng vàng nằm trong dân khoảng 380 tấn. Nghĩa là nhập vàng về thì khoảng 80% là vàng nằm lại trong dân, nhà nước muốn hốt hơn cũng không được.

Việc dân bỏ tiền ngoại tệ của họ để nhập vàng về là để dân dùng là điều hợp lý, tuy nhiên nhà nước dường như [không] muốn dân giữ vàng mình mua, mà muốn dân phải dâng hết cho nhà nước (họ in tiền ra mua vàng của dân bằng nội tệ) nên họ mới không hài lòng con số 20% vét được. Đã từng có đề xuất phát hành “vàng giấy” (tức lấy vàng dân rồi cấp cho dân chứng nhận vàng) để thu vàng thật của dân cất vào kho nhưng bị dân phản đối, nên thôi.

Đến năm 2012, Chính phủ ban hành Nghị định 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý thị trường vàng. Việc ban hành nghị định này được phía Chính quyền lí giải rằng “làm giảm đầu cơ và thao túng giá vàng”. Nghị định này xem như cấm cửa doanh nghiệp tư nhân nhập vàng và trao quyền đó cho Ngân hàng Nhà nước. Đại diện cho Ngân hàng Nhà nước kinh doanh vàng chính là Tổng công ty vàng bạc đá quý -SJC.

Nhờ cơ chế do Nhà nước tạo ra, Công ty SJC nhờ cơ chế đã có được trao ba quyền năng mà các doanh nghiệp kinh doanh vàng khác không có, đó là “độc quyền can thiệp thị trường, độc quyền mang vinh quang thương hiệu của Ngân hàng Nhà nước và độc quyền dập để SJC hóa các loại vàng miếng khác”.

Cơ chế đó không chỉ trao cho SJC ba quyền năng có thể khuynh đảo thị trường vàng Việt Nam mà nó còn bóp méo thị trường Việt Nam một cách rõ rệt. Trên thế giới người ta xác định giá trị của vàng bằng cách đo tuổi vàng, nghĩa là đã vàng 99,99% thì thương hiệu vàng là gì giá cũng ngang nhau. Trong khi đó vì độc quyền thương thiệu nên vàng miếng được định giá bằng thương hiệu mà không phải bằng tuổi, nghĩa là nếu SJC mà dùng vàng chưa đủ tuổi dán mác SJC cũng có thể bán với giá cao hơn vàng 99,99% thật. Vì tin vào thương hiệu nên chẳng ai test thử SJC có làm vàng đủ tuổi như họ thông báo hay không?!

Trước Nghị định 24/2012/NĐ-CP, giá vàng trong nước theo sát giá vàng thế giới. Tuy nhiên sau khi nghị định này ban ra sáu tháng thì giá vàng trong nước bắt đầu cao hơn giá thế giới. Cụ thể là ngày 8 tháng 10 năm 2012, giá vàng giá vàng SJC ghi nhận 47,55 triệu đồng một lượng, cao hơn giá thế giới 3 triệu đồng một lượng. Tính ra giá vàng trong nước lúc đó cao hơn 6,3% so với giá thế giới.

Hiện nay, cụ thể là giá vàng nguyên liệu loại 24k (tức là vàng 99,99) tại Việt Nam có giá là 52 triệu đồng/lượng, trong khi giá vàng thế giới là 46 triệu đồng/lượng, tức cao hơn giá thế giới 13%. Còn giá vào SJC (cũng là 99,99) nhưng giá bán là 65,3 triệu/lượng, cao hơn giá vàng thế giới 42%. Như vậy, nhờ cơ chế mà SJC có thể mua vàng nguyên liệu từ dân đem về nhà máy dập lại (chi phí dập chỉ 140 ngàn đồng/lượng) và bán ra kiếm được 13,3 triệu đồng/lượng. Chỉ tốn 140 ngàn đồng mà thu về 13,3 triệu đồng thì rõ ràng SJC bỏ ra một đồng kiếm lời 94 đồng, buôn ma túy cũng không lời bằng. Đấy chỉ là mua vàng 24k của dân dập bán lại, còn nếu mua vàng thế giới thì con số lợi nhuận còn kinh khủng hơn nữa.

Việc chênh lệch giá vàng nguyên liệu đến 13% sẽ là một thị trường béo bở cho buôn lậu. Ngày 29 tháng 9 vừa qua, ông Tô Ân Xô, phát ngôn Bộ Công an cho biết, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 Bộ Công an) đã triệt phá đường dây này đã nhập lậu 198 kg vàng, thu 103 kg vàng, hơn 2,8 triệu USD và 26,7 tỷ đồng. Đây chỉ là phần nổi của tảng băng, với sự hấp dẫn về mức chên lệch giá như thế, không ít doanh nghiệp kinh doanh vàng trá hình làm giàu bằng buôn lậu.

Như vậy có thể nói Nghị định 24/2012/NĐ-CP là một loại chính sách “lùa gà”, chính người dân là những con gà tội nghiệp sẽ cấp thịt và trứng cho Ngân hàng Nhà nước trục lợi và ăn theo chính sách này là bọn buôn lậu vàng. Rõ ràng Chính phủ là lùa gà, dân là gà, Ngân hàng Nhà nước là sư tử đánh chén gà thỏa thích, còn bọn buôn lậu là linh cẩu ăn hùa cũng no nê.