Lính Nga đầu hàng máy bay không người lái Ukraine

Wall Street Journal

Tác giả: Stephen Kalin, Isabel Coles và Ievgeniia Sivorka

Cù Tuấn, biên dịch

15-6-2023

Tóm tắt: Cố gắng sống sót sau trận oanh tạc trong chiến hào, tân binh Ruslan Anitin đã cầu xin một chiếc máy bay không người lái tha mạng cho mình.

KUPYANSK, Ukraine—Tân binh người Nga Ruslan Anitin đang bị săn đuổi bởi máy bay không người lái Ukraine thả bom nhỏ. Trong nhiều giờ, anh chạy vòng quanh một chiến hào nhỏ hẹp.

Khi mặt trời bắt đầu lặn vào ngày 9 tháng 5, anh ngước nhìn chiếc máy bay nhỏ kêu vo vo trên đầu. Khô khát, kiệt sức và đơn độc, Anitin khoanh tay trên đầu và chắp hai tay vào nhau, cầu xin camera của máy bay không người lái ngừng bắn phá.

Gương mặt anh được chiếu lại trên màn hình tại một sở chỉ huy của Lữ đoàn cơ giới số 92 của Ukraine cách đó vài dặm, gần thành phố phía đông Bakhmut. Đại tá Pavlo Fedosenko hội ý với các sĩ quan khác, sau đó gửi lệnh qua radio cho các binh sĩ điều khiển máy bay không người lái.

“Hãy cố gắng bắt sống anh ta”.

Nếu lấy trải nghiệm của Anitin là một tín hiệu cảnh báo, thì tinh thần của quân Nga dường như đã bị suy yếu ngay cả trước khi cuộc phản công gần đây của Ukraine bắt đầu. Một đường dây nóng của Ukraine dành cho những binh sĩ Nga muốn đầu hàng đã nhận được hơn 17.000 yêu cầu kể từ tháng 9, theo các quan chức Ukraine.

Các bài đăng trên mạng xã hội cho thấy, những tân binh Nga đã phải xin thêm quân trang và những người vợ của họ ở quê nhà phàn nàn rằng họ không được trang bị đầy đủ và đang bị oanh tạc nặng nề ở tiền tuyến, mặc dù được hứa hẹn sẽ có việc làm ở hậu phương.

Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết hôm thứ Ba 13/6, rằng Moscow đã có thể chống lại cuộc phản công của Ukraine cho đến nay, nhưng thừa nhận đã mất một số lượng lớn xe tăng.

Anitin là một trong số ít binh sĩ Nga cố gắng đầu hàng máy bay không người lái. Đoạn phim quay bằng máy bay không người lái do Wall Street Journal đánh giá đã ghi lại toàn bộ nỗ lực điên cuồng của một người đang cố gắng sống sót sau các đợt oanh tạc trong chiến hào.

Anitin, 30 tuổi, một người đàn ông gầy gò với đầu hói và mái tóc hất ngược, đã được đào tạo để trở thành bác sĩ thú y và không bao giờ nghĩ rằng mình sẽ bị bỏ lại giữa một trận chiến. Khi Nga xâm lược Ukraine vào ngày 24 tháng 2 năm ngoái, anh là trưởng trại tù tại Trại tù hình sự số 3, một trại tù gần quê hương Idritsa của anh ta. Các bài đăng trên mạng xã hội của Anitin vào thời điểm đó, bao gồm hình ảnh lá cờ Nga và các bình luận như “Hãy trừng phạt bọn phát xít”, cho thấy anh ủng hộ chiến tranh.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Anitin nói rằng, hình xăm trên tay của anh có dòng chữ “Za-VDV” hay “Ủng hộ Lính Dù”. Anh cho rằng, chỉ có quân đội chuyên nghiệp mới đi chiến đấu ở Ukraine. Anitin nói: “Có cảm giác như cuộc chiến sẽ không bao giờ có liên quan gì đến chúng tôi“.

Mọi chuyện đã thay đổi vào tháng 9, khi Nga huy động thường dân vào quân đội sau một loạt tổn thất trên chiến trường. Lúc đó, Anitin đang quản lý một cửa hàng rượu ở Idritsa, một thị trấn 5.000 dân gần biên giới Latvia. Thu nhập của anh và vợ cho phép hai người sống một lối sống thoải mái của tầng lớp trung lưu.

Sau khi ca làm việc của anh kết thúc vào một ngày Chủ nhật, Anitin kể rằng, anh đã nhận được một cuộc gọi từ văn phòng tuyển quân địa phương của mình. Các quan chức ở đó nói với Anitin rằng, họ đang tuyển người theo thứ tự bảng chữ cái. Một người bảo Anitin về nhà thu dọn đồ đạc và có mặt vào sáng hôm sau, nếu không sẽ phải ngồi tù vì tội trốn quân dịch.

Anitin rời nhà trước bình minh ngày hôm sau. Vợ anh đã khóc khi anh nói với cô rằng anh đã bị ép nhập ngũ, vì vậy Anitin đã nói lời tạm biệt vào đêm hôm trước, không đánh thức vợ và đứa con gái 3 tuổi của họ trước khi rời đi. “Tôi đã không cảm thấy có chuyện gì nghiêm trọng”, anh nói.

Anitin và ba người dân trong làng đã được đưa đến một thị trấn lớn hơn. Quá nhiều nam giới được tổng động viên đến nỗi các quan chức đã bỏ qua việc kiểm tra y tế. Họ được cấp đồng phục và súng trường thời Liên Xô. Anitin cho biết trong nhiều tuần huấn luyện, họ chỉ có hai cơ hội để bắn thử súng.

Các chỉ huy nói với những tân binh rằng, họ sẽ ở lại Nga để củng cố biên giới. Trong vòng một tháng sau, Anitin đã được chuyển thẳng đến Ukraine. Đơn vị của anh thực hiện nhiệm vụ canh gác và xây dựng các vị trí kiên cố ở Luhansk, một khu vực phía đông Ukraine bị Nga chiếm một phần vào năm 2014. Anh cho biết, trong nhiều tháng họ không thấy giao tranh nào.

Mọi việc đã thay đổi vào đầu tháng Năm. Chỉ huy trung đội của Anitin cho biết họ sẽ di chuyển đến Bakhmut để hỗ trợ cho các nhóm tấn công đang rút lui. Yevgeny Prigozhin, người sáng lập Tập đoàn Wagner, vừa đe dọa rút quân của mình sau khi họ phải chịu hàng chục ngàn thương vong trong nỗ lực chiếm thành phố.

Anitin nói: “Chúng tôi hiểu rằng họ muốn ném chúng tôi vào chiếc máy xay thịt đó“.

Tối hôm sau, anh lái một chiếc xe tải quân sự đến một khu rừng cách tiền tuyến vài trăm thước. Chỉ huy của anh đã chọn anh cùng với hai tân binh khác, bao gồm Dmitri Ivanov, một nhân viên nhà hàng 21 tuổi mà Anitin đã kết bạn. Anitin cho biết, họ được yêu cầu tiến vào hệ thống chiến hào gần các phòng tuyến của Ukraine nhất, ẩn nấp kỹ và ngồi yên.

Những người đàn ông mang theo tổng cộng bốn bữa ăn và sáu chai nước. Khoảng 1 giờ sáng, một binh sĩ Wagner hướng dẫn họ đến chiến hào gần nhất, nơi họ ngay lập tức phải hứng chịu hỏa lực súng cối kéo dài khoảng 40 phút. Các chiến binh Wagner cảnh báo họ: “Nếu bạn từ chối thực hiện nhiệm vụ, bạn sẽ bị bắn. Và nếu bạn cố rút lui, bạn cũng sẽ bị bắn”.

Trong thời gian tạm dừng pháo kích, Anitin và những người khác chạy đến chiến hào tiếp theo. Thật khó để tìm nơi trú ẩn khỏi các cuộc pháo kích khi chỉ cách các vị trí của quân Ukraine 200 mét. Những người lính mò mẫm trong bóng tối, giẫm lên những chiếc túi, vũ khí bị vứt bỏ và khi bình minh ló dạng, họ phát hiện ra có hàng chục xác chết vây quanh.

“Xác không còn tươi lắm. Chắc hẳn chúng đã nằm ở đó một hoặc hai tuần”, Anitin nói.

Cuối cùng, anh và Ivanov phát hiện, có những cái hốc đào sâu vào tường tại các chiến hào. Họ liền trèo vào bên trong hốc để ẩn nấp.

Máy bay không người lái nhỏ do Trung Quốc sản xuất được bốn cánh quạt điều khiển, loại được sử dụng cho các video đám cưới toàn cảnh, là một mối đe dọa thường trực với họ. Các máy bay nhỏ này đã gửi video trực tiếp để định hướng mục tiêu cho pháo binh Ukraine. Một số máy bay nhỏ này đã được sửa đổi, thêm các móng giữ đạn nổ, vốn ban đầu được chế tạo cho súng phóng lựu phóng tên lửa, và giờ được máy bay thả trực tiếp vào chiến hào.

Khoảng 7 giờ sáng, một vụ nổ đã làm Ivanov bị thương và Anitin bị thương ở đầu, ngực và vai. Anitin tìm thấy một bộ đàm và gọi điện cho các chỉ huy nhờ giúp đỡ. Không có phản hồi. Họ cũng không được cho một địa điểm để có thể sơ tán.

Vài giờ sau, Anitin đang chui rúc trong hang thì Ivanov chạy ngang qua. Một vụ nổ đã găm một mảnh đạn vào dưới thắt lưng của Ivanov. Anh hét lên với Anitin rằng anh không thể cảm nhận được đôi chân của mình nữa. Một lúc sau, vụ nổ thứ ba lại đánh trúng Ivanov.

“Em không khỏe rồi anh ơi”, Anitin nhớ lại Ivanov đã nói như vậy.

Trong toàn bộ khoảng thời gian này, những người lính Ukraine điều khiển máy bay không người lái đang theo dõi mọi thứ mà những người Nga kinh hoàng đang làm. Anitin chuyển đến một vị trí khác. Ivanov rút chốt một quả lựu đạn cầm tay và cho nổ nó ngay gần đầu mình. Người lính thứ ba trong nhóm của họ bị thương nặng. Anh chàng này sau đó đã tự sát bằng chính khẩu súng trường của mình.

Giờ Anitin chỉ còn lại một mình. Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và súng cối tiếp tục suốt buổi chiều. Đến khoảng 5 giờ chiều, anh không còn chút sức lực nào nữa. “Tôi đã nghĩ mình sẽ kẹt lại trong chiến hào đó mãi mãi”, anh nói.

Anitin đứng dậy, tay không cầm khẩu súng trường và giơ tay ra hiệu ngừng tấn công. Đoạn phim do máy bay không người lái ghi lại cho thấy, anh đưa ngón tay lên cổ và lắc đầu – cầu xin người Ukraine đừng giết mình nếu anh đầu hàng.

Anitin nói rằng anh không có một kế hoạch nào rõ ràng, nhưng nghĩ giờ cũng đáng để thử một lần.

Trong một dãy chiến hào khác cách đó vài trăm feet, những người lính điều khiển máy bay không người lái Ukraine tỏ ra nghi ngờ vì sợ bị mắc bẫy, theo lời họ kể lại.

Những người lính điều khiển máy bay đã quan sát ngôn ngữ cơ thể của Anitin và sử dụng máy bay không người lái để phản hồi—lên xuống là “có”, sang trái và phải là “không”. Họ sẽ nháy đèn trên máy bay không người lái – một lần để đồng ý và hai lần nếu không – một hệ thống giao tiếp mà Anitin đã đề xuất với họ thông qua một loạt cử chỉ bằng tay.

Anitin không biết liệu các cử chỉ của mình có được đối phương hiểu hay không. Khi máy bay không người lái bắt đầu di chuyển, anh nói rằng cảm thấy nhẹ nhõm hẳn, và quyết định đi theo nó.

Những người lính điều khiển máy bay không người lái Ukraine đã hoạt động trong khu vực này kể từ tháng Ba. Họ nhận thấy quân của Wagner đi đầu trong trận chiến, di chuyển nhanh chóng và ẩn nấp tốt. Những người lính này cho biết, các tân binh chính quy của quân đội Nga đi chậm hơn và di chuyển theo nhóm, giúp họ dễ dàng bỏ chạy hơn.

Trong cả ngày, những người lính điều khiển đã sử dụng máy bay không người lái để tiêu diệt quân Nga bằng những quả lựu đạn nhỏ – tổng cộng là vài chục quả.

Theo một người lính Ukraine 26 tuổi, có biệt hiệu là Boxer chuyên điều khiển máy bay không người lái, một máy bay không người lái tấn công đã lên kế hoạch giết chết Anitin. Sau khi nhìn thấy những hình ảnh độ nét cao của Anitin cầu xin được tha mạng, Boxer đã hủy bỏ nhiệm vụ của mình và thả quả lựu đạn xuống gần chỗ của Anitin.

“Mặc dù anh ta là kẻ thù, mặc dù anh ta đã giết các chàng trai của chúng tôi, nhưng tôi vẫn cảm thấy thương hại anh ta”, Boxer nói.

Các sĩ quan Ukraine tại sở chỉ huy yêu cầu Boxer nói chuyện với Anitin. Anh lấy bút đánh dấu Sharpie từ bộ dụng cụ y tế của mình và viết bằng tiếng Nga trên bao bì từ khẩu phần thực phẩm của mình: “Hãy đầu hàng và đi theo máy bay không người lái“. Boxer sau đó đổ thêm đất vào bao bì cho nặng hơn.

Máy bay không người lái sau đó đã bay một quãng đường dài bốn phút và thả tờ giấy này cho Anitin. Anitin đã phải trèo qua bức tường của chiến hào để lấy nó. Đó là thời điểm anh biết việc có thể đầu hàng là có thật. “Họ đã nói ý muốn của họ và tôi đã cho họ thấy rằng tôi đã đồng ý”, anh nói.

Máy bay không người lái theo dõi Anitin di chuyển vào vùng đất giáp ranh không người. Anh bước qua những khẩu súng trường, lựu đạn và mũ sắt đã bị vứt bỏ, và đi vòng quanh những xác chết bị đạn pháo chặt đứt và những thi thể đang phân hủy. “Anh ta bước đi như một thây ma. Anh ấy đang đi trên những đồng đội đã chết xung quanh”, một thiếu úy thuộc phân hiệu máy bay không người lái Achilles của Lữ đoàn 92 với biệt danh Touareg, cho biết.

Achilles và một đơn vị máy bay không người lái khác có tên là Code 9.2 thay phiên nhau dẫn Anitin trên một tuyến đường quanh co qua nhiều chiến hào để giảm thiểu độ nguy hiểm, mỗi lần bay trong thời gian 30 phút, sau đó lại thay pin. Người lính Nga thỉnh thoảng ngước lên nhìn họ, tìm kiếm sự xác nhận rằng mình sẽ không bị tấn công. Anh thường xuyên dừng lại để uống nước từ một cái chai rơi trên mặt đất, hút một điếu thuốc hoặc đơn giản chỉ để nghỉ ngơi.

Khi đến cuối một chiến hào, Anitin đi dọc theo một con đường chính, rồi dừng lại bên cạnh một chiếc xe bọc thép chở quân đã hỏng. Vài giây sau, một vụ nổ xảy ra ở phía bên kia của chiếc xe. Pháo binh Nga dường như đang nhắm vào anh ta.

Máy bay không người lái theo dõi Anitin tiếp tục đi xuống con đường, giơ tay lên trời khi các chiến hào của Ukraine hiện ra trong tầm mắt. Bị mắc kẹt giữa hai đội quân đang đụng độ, Anitin phải vừa đi vừa ẩn nấp trong các hố pháo. Súng cối làm rung chuyển mặt đất và tiếng đạn rít trên đầu. Mảnh đạn từ một vụ nổ đã hạ gục một trong những chiếc máy bay không người lái.

Anitin đã ở trong tầm nhìn của một vị trí quân Ukraine được một hàng rào thép gai bao quanh. Anh chạy thẳng tới vị trí này, tránh được một quả đạn súng cối do quân Nga bắn tới. Lo sợ làm những người lính Ukraine sợ hãi, anh quỳ xuống và cởi bỏ mũ sắt và áo khoác chống đạn của mình. Anitin đứng dậy và vội vã chạy về phía một chiến hào, nơi hai người lính chĩa súng vào anh. Họ đè anh xuống đất, trói tay anh và đưa anh lên một chiếc xe tải Humvee.

Chưa đầy một tuần sau, các lực lượng tiến công của Ukraine đã chiếm được chiến hào nơi Anitin bắt đầu cuộc chạy trốn. Lúc đó anh còn đang ở chung phòng giam tại một cơ sở giam giữ ở vùng Kharkiv với ba tân binh Nga bị bắt khác.

Anitin đã nói chuyện với phóng viên Wall Street Journal ở đó vào ngày 19 tháng 5 trước sự chứng kiến ​​​​của một người lính. Những bức tường màu xanh vôi của căn phòng trống trơn, ngoại trừ một tấm áp phích hướng dẫn cách gọi điện trên một trong bốn chiếc điện thoại.

Người đứng đầu trại giam giữ này cho biết, các tù nhân chiến tranh có thể liên lạc với người thân của họ bằng thư do Hội Chữ thập đỏ chuyển đến. Anitin cho biết, anh đã không cố gắng liên lạc với gia đình mình. Con gái anh tròn 4 tuổi vào ngày trước khi anh bị bắt.

Mặc dù Anitin có thể phải ngồi tù nếu trở lại Nga trong một cuộc trao đổi tù nhân, Anitin nói rằng, đó là tất cả những gì anh muốn vào lúc này.

“Cứ để họ nhốt tôi lại”, anh nói. “Tôi muốn trở về nhà với gia đình mình, và không bao giờ muốn trải nghiệm những gì mà tôi đã thấy ở đây”.