Người Việt đang say mồi

Đôi khi, con người trở nên giống hệt con vật, và thậm chí, con vật có những điểm dễ thương, sang trọng hơn con người. Bởi, từ cổ chí kim, con người đi câu cá, đi bẫy thú… để có cái ăn, con thú vì say mồi của con người mà chết, thế rồi, đến lúc con người đặt bẫy nhau, con người câu nhau bằng những con mồi nghe ra rất đỗi văn minh, kỳ thực, đó là một thứ mồi cấp thấp và đầy sỉ nhục. Người ta câu người nghèo bằng miếng ăn, câu nhà giàu bằng sức khỏe và câu kẻ có quyền lực bằng bả mê tín, người Việt đang say mồi.

Tổng công ty đòi nợ thuê, làm các dịch vụ tín dụng và thương mại đen F88 vừa bị công an thành phố sờ gáy, và Sài Gòn còn bao nhiêu công ty, bao nhiêu tổng công ty loại hình này? Câu hỏi này nghe tưởng chừng rất đơn giản, tưởng chừng có thể thống kê tất cả các công ty, điều tra, phát lệnh bắt, sung tài sản công quĩ, trả lại mặt bằng dân sinh, trả lại an ninh kinh tế cho người dân, xong! Thế nhưng nếu đơn giản vậy thì có gì để nói?

Ở đây chưa đề cập đến vấn đề hành lang và thủ tục pháp lý để bắt và dọn sạch loại hình tín dụng đen, đòi nợ thuê, mua nợ… này. Mà vấn đề là miếng mồi câu đã được sử dụng đắt địa, nhất là trong lúc này, sau ba năm dịch giã, sau cái đói, nỗi khốn cùng của trốn chạy, bị giam lỏng, bị cấm cửa, phong tỏa và chết chóc… kinh tế suy thoái, kiệt quệ, đời sống của người lao động trở nên khốn cùng hơn bao giờ.

Đây cũng là lúc mà người ta đâu còn đủ thời gian để suy nghĩ đến những thứ gì cho ra tấm ra mẻ, kiếm ăn, cái ăn thúc giục… Những cái app dành cho người không hiểu biết về kinh tế, hay nói đúng hơn là người nghèo, chỉ biết quanh quẩn cơm áo gạo tiền, đắp đổi qua ngày đoạn tháng như những con mồi câu người nghèo.

Hàng triệu tin nhắn, cú điện thoại và lời dụ dỗ ngon ngọt được tung vào thị trường lao động, trên những chiếc điện thoại thông minh (có xuất xứ Trung Quốc, giá vừa phải để người lao động mua mà xài Zalo, WhatsApp, Viber, Facebook, Facebook Messenger… để thỏa sức gọi miễn phí, thỏa sức lướt web), những lời dụ dỗ kiểu như “Đầu tư thu lãi 20% chỉ sau một giờ”, và những con cá cắn mồi ngay tức thì bởi một triệu đồng đầu tiên không phải bỏ ra mà chính “nhà đầu tư” tặng, hôm sau có ngay 200,000 đồng tiền thật gởi vào tài khoản. Đương nhiên, để có 200,000 đồng kia, con mồi trước đó đã “thử” cho thông tin cá nhân, gồm cả số căn cước công dân, địa chỉ nhà và thông tin của những người trong gia đình. Hôm sau, tiền lãi không thấy vì bạn chưa chính thức đầu tư, vậy là chuyển vào 1,000,000 đồng, lại sinh lãi 200,000 đồng. Câu chuyện bắt đầu từ chỗ này, nếu không duy trì đầu tư, tái đầu tư, thì tài khoản có nguy cơ bị đóng. Như vậy là tiếp tục vay mượn mà “đầu tư”, cho đến khi tài khoản không nhận được thông báo gì mới và đăng nhập cũng không được bởi vì nó đã bốc hơi, tiền cũng bốc hơi theo nó…

Điều đó cũng đồng nghĩa với việc kẻ lừa đảo đã thả mấy miếng mồi trị giá vài trăm ngàn đồng cho người nghèo, vì thấy dễ ăn, người nghèo đớp phải mồi và cuối cùng trượt dài, sập bẫy. Kiểu bẫy như thế này diễn ra khắp đất nước, hầu hết lao động nghèo, sinh viên mới ra trường (dính các loại bẫy “cộng tác viên”) và những người làm công nhân lương ba đồng ba cọc…

Tất cả đều dính bẫy và có mẫu số chung là ít hiểu biết về thị trường, ít hiểu biết về tình hình kinh tế, chính trị trong nước, khu vực và quốc tế, nếu không muốn nói rằng có người không có kiến thức về những vấn đề vừa nêu. Và trên hết, mẫu số chung của họ là Nghèo Khổ, Thất Nghiệp, Cần Tiền. Họ bị dính bẫy miếng ăn, một cái bẫy đầy sỉ nhục cho một đất nước tự xem mình đã phát triển và tiến bộ.

Vấn đề ở đây là tại sao người ta lại bị sập bẫy hàng loạt? Khi đặt câu hỏi này, thì lại phát sinh một câu trả lời khác ở một câu hỏi khác, tại sao người giàu bị sập bẫy sức khỏe và người có quyền lực bị sập bẫy mê tín?

Hiện tại, dịch vụ “tư vấn tâm linh” kiểu như chùa Ba Vàng có mặt ở khắp hang cùng ngõ hẻm, không riêng gì vụ “giải vong” của chùa Ba Vàng và cũng không riêng gì các chùa có loại hình dịch vụ này mà các điện, đền, miếu, lăng… đều có. Khách hàng của những nơi này là ai, con nhang đệ tử là ai? Đương nhiên giới nhà giàu có làm ăn dây mơ rễ má với nhà nước, giới đứng sân sau và giới quan chức chứ giới nhà giàu kinh doanh độc lập thì chẳng mấy ai rảnh hơi mà tới đây. Nhưng tại sao giới quan chức và nhà giàu sân sau lại chuộng những chỗ này? Bởi hai nguyên nhân: Trình độ hiểu biết thấp và sợ hãi.

Trình độ thấp vì ông nào cũng có bằng cử nhân, tiến sĩ, thậm chí có rất nhiều bằng cấp nhưng toàn bằng mua, đầu óc đặc sệt, đâu có suy nghĩ gì được ngoài các thủ đoạn để đá nhau, để triệt tiêu nhau và nắm cho được quyền lực trong tay. Vì trình độ hiểu biết thấp nên mới bất chấp gây ra thủ đoạn, vì gây ra nợ oan, dùng thủ đoạn quá nhiều và quá độc nên sợ Nghiệp, lựa chọn đầy tính mê tín và dốt nát của nhóm người này giải thích và chứng minh cho nhân thân của họ. Và đây cũng là nguyên nhân sập bẫy mê tín. Thử nghĩ, những nhà lãnh đạo sáng suốt và thiên tài, những cán bộ cúc cung tận tụy phục vụ nhân dân, gương mẫu của nhân dân mà xám xịt, u tối cỡ đó, thì nhân dân sáng suốt cỡ nào, chắc không cần bàn thêm!

Ở những người giàu, thì cái bẫy sức khỏe được giăng ra chờ sẵn, sống trong xứ sở mà đụng đâu cũng thấy độc, trong suy nghĩ cũng chứa độc thì làm sao con người có thể thoát được bệnh tật và chết chóc ám ảnh. Khi có tiền, người ta bắt đầu lo sợ về sức khỏe, “nhà giàu đứt tay bằng ăn mày đổ ruột” là vậy. Và nắm được tâm lý này, những miếng mồi về sức khỏe, từ kiểu điều trị đặc dị, các loại thuốc tráng dương bổ thận hay các loại đặc trị tốn bạc tỉ mới xuất hiện mà kỳ thực, nhiều khi nó chỉ là thứ độc dược khác đưa vào cơ thể. Đâu dừng ở những kiểu lang vườn quái dị của giới nhà giàu mà ngay cả các bệnh viện, các bác sĩ có ăn học tử tế cũng đổi màu, cũng tự biến họ thành một loại máy chém. Bởi họ biết, trong xã hội họ sống, những người thực sự quan tâm đến sức khỏe cũng là những người thực sự có tiền và sợ chết.

Thử hình dung (mà đúng hơn là khái quát, nhìn thẳng vào những gì xã hội Việt Nam đang là) một xã hội mà ở đó, người giàu có thì mắc bẫy, dính mồi sức khỏe, kẻ có quyền lực thì dính mồi mê tín, người nghèo khổ thì dính mồi miếng ăn, mọi tầng lớp đều có mồi và bẫy riêng của nó, thì liệu xã hội đó có bình yên hay không? Và đến bao giờ con người thôi bị sỉ nhục vì bẫy miếng ăn? Đến bao giờ con người thôi ngu dốt, trì trệ vì bẫy mê tín? Đến bao giờ con người thôi hoang mang và bất an vì bẫy sức khỏe? Câu trả lời rằng mọi thứ cũng không quá phức tạp, khi mà hệ thống lãnh đạo thôi bệnh hoạn, được lành mạnh và người dân từ nghèo tới giàu được thực sự hiểu biết, được hành xử văn minh trong một sinh quyển tự do, tự chủ và văn minh.

Câu trả lời nghe có vẻ đơn giản trong thế kỉ 21, thế nhưng, với một số dân tộc sống dưới ách độc tài, đây là là giấc mơ quá xa vời, bởi nói cho cùng, người Việt đang say mồi!