Tác giả: Michael Schwirtz và Andrew E. Kramer
Cù Tuấn, dịch
9-10-2022
Tóm tắt: Bất kỳ cản trở nào đối với giao thông trên cầu đều có thể ảnh hưởng đến khả năng Nga tiến hành chiến tranh ở miền nam Ukraine, nơi quân Ukraine đang phản công ngày càng hiệu quả.
Một quả cầu lửa đã thiêu rụi hai đoạn của cây cầu duy nhất nối bán đảo Crimea đang bị chiếm đóng với Nga hôm thứ Bảy, làm gián đoạn tuyến đường hậu cần quan trọng nhất cho quân đội Nga đang chiến đấu ở miền nam Ukraine và giáng một đòn đáng xấu hổ vào Điện Kremlin, nơi đang đối mặt với những tổn thất liên tục trên chiến trường và phải chịu những lời chỉ trích ở quê nhà.
Theo các nhà chức trách Nga, vụ nổ và cháy này đã khiến một phần của cầu Kerch dài 12 km rơi xuống biển và khiến ít nhất 3 người thiệt mạng. Một quan chức cấp cao của Ukraine đã chứng thực các báo cáo của Nga rằng Ukraine đứng sau vụ tấn công. Quan chức này giấu tên vì lệnh cấm thảo luận về vụ nổ, nói thêm rằng các cơ quan tình báo của Ukraine đã dàn dựng vụ nổ, bằng cách sử dụng một quả bom được giấu trong một chiếc xe tải được lái qua cầu.
Đối với Tổng thống Nga Vladimir V. Putin, người chủ trì lễ khánh thành cây cầu vào năm 2018, vụ nổ này là một sự sỉ nhục mang tính cá nhân cao, nhấn mạnh việc ông không thể xử lý một loạt các cuộc tấn công liên tục của Ukraine.
Vụ nổ là biểu tượng của một quân đội Nga đang hỗn loạn. Quân Nga đã không thể bảo vệ cây cầu, mặc dù nó đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực chiến tranh, với tầm quan trọng cá nhân của nó đối với ông Putin và tính biểu tượng mạnh mẽ của nó là sự kết nối theo nghĩa đen giữa Nga và Crimea.
Vài giờ sau vụ nổ, Điện Kremlin đã bổ nhiệm Tướng Sergei Surovikin, một chỉ huy mới khác, giám sát quân đội ở Ukraine. Những lần thay đổi đột ngột lãnh đạo trước đây đã không giúp ích được nhiều cho hiệu quả hoạt động kém cỏi của quân đội Nga.
Mức độ thiệt hại đã không được làm rõ ngay lập tức. Cầu có các phần dành cho xe lửa và ô tô. Đến tối thứ Bảy, phần đường sắt của cây cầu đã được sửa chữa và một đoàn tàu với 15 toa đã vượt qua cầu này thành công, theo hãng thông tấn nhà nước Nga, Tass. Lãnh đạo Crimea, Sergei Aksyonov, cho biết trong một bài đăng trên Telegram rằng ô tô cũng đã lưu thông trở lại ở phía không bị hư hại của cây cầu.
Mặc dù vậy, các quan chức Nga và các blogger quân sự cứng rắn đã kêu gọi trả thù, với một thành viên Quốc hội Crimea cảnh báo rằng bất cứ phản ứng nào mà là không “cực kỳ gay gắt” sẽ cho thấy sự yếu kém của quân đội Nga.
Bất kỳ trở ngại nghiêm trọng nào đối với giao thông trên cầu đều có thể ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng tiến hành chiến tranh ở miền nam Ukraine của Nga, nơi các lực lượng Ukraine đang tổ chức phản công ngày càng hiệu quả. Cây cầu là tuyến đường cung cấp quân sự chính nối Nga với Bán đảo Crimea. Các nhà phân tích cho rằng, nếu không có nó, quân đội Nga sẽ bị hạn chế nghiêm trọng về khả năng vận chuyển nhiên liệu, thiết bị và đạn dược cho các đơn vị quân Nga đang chiến đấu ở khu vực Kherson và Zaporizhzhia, hai trong số bốn tỉnh của Ukraine mà ông Putin tuyên bố đã sáp nhập vào tháng 30 tháng 9.
Ủy ban chống khủng bố quốc gia của Nga cho biết trong một tuyên bố rằng một chiếc xe tải đã phát nổ ở đường ô tô của cây cầu, đốt cháy bảy thùng chứa nhiên liệu đang được một đoàn tàu kéo trên một tuyến đường sắt song song chạy theo hướng Crimea.
Không rõ tài xế xe tải tử vong trong vụ nổ có biết bên trong xe có chất nổ hay không. Trong video do camera giám sát trên cầu ghi lại, một quả cầu lửa khổng lồ có vẻ như đã thiêu rụi một số phương tiện. Một chiếc xe sedan cỡ nhỏ và một chiếc xe đầu kéo chạy cạnh nhau xuất hiện ở tâm của vụ nổ. Vụ nổ khiến hai đoạn cầu bị sập một phần.
Đối với người Ukraine, vụ nổ “không nhất thiết phải là một chiến thắng quyết định, nhưng cán cân chiến tranh thường xoay chuyển nhờ việc tích lũy nhiều chiến thắng nhỏ,” Ben Barry, một thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại London, cho biết. “Đó là một sự tăng cường áp lực đối với Tổng thống Putin.”
Trong khi không có tuyên bố chính thức chịu trách nhiệm về vụ việc, các quan chức Ukraine, những người trước đây đã nói rằng cây cầu sẽ là mục tiêu hợp pháp cho một cuộc tấn công, chỉ ra rằng vụ nổ này không phải là tai nạn và không giấu giếm sự hài lòng của họ.
Mykhailo Podolyak, một cố vấn của tổng thống Ukraine, đã viết trong một bài đăng trên Twitter hôm thứ Bảy: “Crimea, cây cầu, nơi khởi đầu. “Mọi thứ bất hợp pháp, đều sẽ bị tiêu hủy. Tất cả mọi thứ bị đánh cắp sẽ trở về với Ukraine. Tất cả quân chiếm đóng người Nga sẽ bị đánh đuổi”.
Cơ quan tình báo nội địa của Ukraine, Cơ quan An ninh Ukraine, được biết đến với tên viết tắt là S.B.U., đã đưa ra một tuyên bố trên Twitter, nhái lại một đoạn thơ của nhà thơ dân tộc người Ukraine Taras Shevchenko. “Bình minh, cây cầu cháy thật rực rỡ. Sơn ca vùng Crimea gặp S.B.U.”
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dường như ám chỉ đến vụ tấn công khi ông lưu ý trong bài phát biểu hàng đêm của mình rằng ngày thứ Bảy “là một ngày đẹp trời và hầu hết các nơi đều có nắng” trên lãnh thổ Ukraine. “Thật không may, ở Crimea trời nhiều mây,” ông nói.
Người phát ngôn của Điện Kremlin, Dmitri S. Peskov, gọi vụ việc là “tình huống khẩn cấp” trong một tuyên bố ngày 8 tháng 10. Ông nói rằng ông Putin, người đã kỷ niệm sinh nhật lần thứ 70 vào ngày 7/10, đã được thông báo về vụ việc.
“Tổng thống đã chỉ đạo Thủ tướng thành lập một ủy ban của chính phủ để tìm ra nguyên nhân của vụ việc và giải quyết hậu quả càng sớm càng tốt”, ông Peskov cho biết, theo truyền thông nhà nước Nga.
Các quan chức địa phương ở Crimea không nghi ngờ gì về việc ai là người phải chịu trách nhiệm.
Vladimir Konstantinov, người đứng đầu Nghị viện Crimea được thành lập tại Điện Kremlin, cho biết: “Những kẻ phá hoại người Ukraine đã phá hủy cây cầu Crimea bằng bàn tay đẫm máu của chúng.”
Trong những tuần gần đây, giao thông quân sự đi qua cây cầu vào Crimea đã tăng lên do Nga đã điều thêm xe tăng và thiết bị pháo tới tiền tuyến ở khu vực Kherson, một vùng đất màu mỡ của miền nam Ukraine mà lực lượng của Điện Kremlin đã chiếm đóng trong những tuần đầu tiên của cuộc chiến. .
Quân Ukraine đã tăng cường phản công trong khu vực này, chiếm lại một lượng đất đáng kể trong nỗ lực đánh đuổi lực lượng Nga về phía đông qua sông Dnipro và giải phóng thành phố Kherson, thủ phủ duy nhất của Ukraine mà quân Nga kiểm soát.
Các nhà phân tích cho biết, nếu không có cầu Kerch, đặc biệt là đoạn đường sắt qua cầu này, Điện Kremlin sẽ có rất ít lựa chọn tốt để cung cấp nhiên liệu và thiết bị quân sự cho quân đội của họ. Các chuyên gia cho biết việc vận chuyển bằng tàu hoặc máy bay đến Crimea sẽ cồng kềnh hơn nhiều. Và một tuyến đường hậu cần đường bộ thay thế đi qua lãnh thổ miền nam Ukraine bị Nga chiếm giữ sẽ dễ bị Ukraine tấn công và yêu cầu buộc phải sử dụng xe tải, vì không có tuyến đường sắt nào hoạt động.
Konrad Muzyka, một nhà phân tích quân sự của Roshan Consulting cho biết: “Về cơ bản, tất cả các phương tiện giao thông quân sự lớn đều đi qua cầu này: xe tăng, pháo binh, v.v.”.
Trong một tuyên bố, Bộ Quốc phòng Nga cho biết quân đội ở miền nam Ukraine sẽ được cung cấp “đầy đủ và không bị gián đoạn” bằng đường bộ và đường biển, mặc dù không giải thích bằng cách thức nào.
Chiến dịch chớp nhoáng kéo dài một tháng của Ukraine nhằm chiếm lại lãnh thổ từ khi quân Nga rút lui ở phía đông bắc Ukraine tiếp tục diễn ra vào thứ Bảy, và Nga đã tăng cường bắn phá cơ sở hạ tầng dân sự từ trên không.
Đầu ngày thứ Bảy, thành phố Kharkiv mới được giải phóng gần đây đã bị rung chuyển bởi những vụ nổ. Các bức ảnh chụp một vụ nổ cho thấy một quả cầu lửa màu đỏ đã thắp sáng bầu trời đêm, bao phủ bằng một đám khói đen cuồn cuộn. Thị trưởng của Kharkiv, Igor Terekhov, đã viết trên Telegram rằng các tòa nhà, bao gồm cả cơ sở y tế, đã bốc cháy. Không biết có tử vong hay bị thương hay không.
Gần như cùng lúc, các cuộc pháo kích của Nga cũng làm hỏng đường dây cuối cùng kết nối nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia với các hệ thống năng lượng của Ukraine, cắt nó khỏi lưới điện được sử dụng để làm mát các lò phản ứng của nước này. Nhà máy lớn nhất châu Âu này đã bị ngắt nguồn điện bên ngoài ít nhất hai lần trước đó, buộc nó phải dựa vào máy phát điện diesel để cung cấp năng lượng cho các thiết bị đảm bảo an toàn.
Herman Galushchenko, Bộ trưởng Năng lượng Ukraine, cho biết trong một bài đăng trên Facebook hôm 8/10 rằng chỉ có đủ nhiên liệu diesel để vận hành nhà máy trong khoảng 10 ngày, đồng thời nói thêm rằng sự chuyên nghiệp của các công nhân hạt nhân Ukraine hiện là “biện pháp bảo vệ duy nhất chống lại tai nạn hạt nhân có thể xảy ra. ”
Cho dù Ukraine có chịu trách nhiệm về vụ nổ cầu hay không, thì phi vụ này cũng mang đậm dấu ấn của các cuộc tấn công khác do quân Ukraine thực hiện nhằm vào các mục tiêu mang tính biểu tượng cao, và thể hiện sự khéo léo quân sự của Ukraine khi đối mặt với quân đội Nga được trang bị mạnh hơn nhiều.
Vào tháng 4, hai tên lửa hành trình Neptune do Ukraine sản xuất, một hệ thống vũ khí chưa từng được sử dụng trong chiến trận, đã đâm vào thân tàu Moskva, tuần dương hạm của hạm đội Biển Đen của Nga. Cuộc tấn công đã gây ra một loạt vụ nổ khiến tàu tuần dương này bị chìm, giết chết một số thủy thủ, bao gồm cả thuyền trưởng của con tàu.
Trong khi cuộc tấn công vào tàu Matxcơva gây choáng váng cho cơ sở quân sự của Nga, thì một loạt vụ nổ trong mùa hè tại các mục tiêu quân sự ở Crimea đã thực sự nhấn mạnh khả năng của Ukraine trong việc tấn công vào niềm tự hào của Nga cũng như quân đội của họ. Các cuộc tấn công này, bao gồm cả cuộc tấn công vào căn cứ không quân quan trọng Saki, đã phá tan ảo tưởng rằng Crimea, viên ngọc quý trong 5 mục tiêu cần chinh phục của ông Putin ở Ukraine, sẽ không phải chịu bạo lực trong cuộc chiến.
Bị quân Nga chiếm giữ vào năm 2014 và sáp nhập bất hợp pháp vào Nga ngay sau đó, Crimea đã dần dần biến từ một điểm đến nghỉ dưỡng mùa hè yên tĩnh ở miền nam Ukraine thành một bãi tập kết của các hoạt động quân sự vào thời điểm trước chiến tranh, và đã trở thành biểu tượng cho sự hồi sinh của đế quốc Nga.
Bản thân cây cầu này là một kỳ công kỹ thuật trị giá 7,5 tỷ đô la và lần đầu tiên tạo ra một liên kết vật lý giữa Liên bang Nga và Crimea, trong nhiều thế kỷ là một phần của Đế chế Nga trước khi được chính phủ Liên Xô trao cho Ukraine vào những năm 1950, lúc đó chỉ được coi là một cử chỉ mang tính nghi lễ.
Cây cầu này cho phép tiếp cận dễ dàng hơn đến Crimea không chỉ cho khách du lịch Nga mà còn cho quân đội Nga, và họ đã vận chuyển vũ khí và thiết bị vào bán đảo trong những năm trước cuộc xâm lược vào tháng 2/2022.
Chính từ Crimea, quân Nga đã tấn công miền nam Ukraine, nhanh chóng chiếm đoạt nhiều vùng rộng lớn ở các khu vực Kherson và Zaporizhzhia trong chiến dịch thành công nhất của Điện Kremlin trong cuộc chiến cho đến nay.
Nhưng, khi cuộc tấn công của Ukraine vào cây cầu được nhấn mạnh, thành công hồi đó dường như ngày càng trở nên nhạt nhòa.
Sau vụ nổ, các quan chức Nga, cùng với các blogger quân sự ngày càng tỏ ra nghiêm khắc của nước này, đã không chờ đợi việc xác nhận rằng Ukraine phải chịu trách nhiệm, mà đã kêu gọi một hành động giáng trả nhanh chóng và tàn khốc.
Sergei Mironov, lãnh đạo một đảng chính trị ủng hộ Điện Kremlin, cho biết: “Nếu lần này, chúng ta không phản hồi hoặc không phản ứng tương xứng, điều đó sẽ cho thấy rõ ràng rằng chúng ta quá yếu kém. Sự táo bạo vượt cấp của kẻ thù đòi hỏi một sự đáp trả khốc liệt không kém của chúng ta.”
