Cập nhật chiến tranh ở Ukraina lúc 9h sáng, ngày 26-4-2022

Ngày 25-4, Nhà Trắng cho biết, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đề cử bà Bridget Brink, hiện là Đại sứ Mỹ tại Slovakia, giữ chức tân Đại sứ Mỹ tại Ukraina, vị trí đã bị bỏ trống kể từ năm 2019. Tuyên bố của Nhà Trắng nêu rõ: “Hôm nay, Tổng thống Biden thông báo ý định đề cử nhà ngoại giao kỳ cựu của Mỹ Bridget A. Brink làm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền tại Ukraina“.

Trước khi làm Đại sứ Mỹ tại CH Slovakia, bà Brink là Cố vấn cấp cao, kiêm Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, phụ trách khu vực Đông Âu và Caucasus. Bà Brink thành thạo tiếng Nga và đang học thêm tiếng Slovakia, Serbia, Gruzia và Pháp. Đề cử cho vị trí Đại sứ Mỹ tại Ukraina cần được Thượng viện Mỹ thông qua.

Bộ Quốc phòng Nga cho biết, binh sĩ nước này sẽ đơn phương ngừng bắn để cho phép dân thường rời khỏi nhà máy thép Azovstal tại thành phố cảng Mariupol của Ukraina. Thông báo của Bộ Quốc phòng Nga nêu rõ, từ 14h giờ địa phương (tức 18h chiều 25-4, giờ VN) cùng ngày, quân đội Nga sẽ rút các đơn vị đến một khoảng cách an toàn để bảo đảm sơ tán dân thường tại Azovstal, tất cả dân thường đang mắc kẹt tại nhà máy trên có thể rời đi theo bất cứ con đường nào họ chọn.

Các hãng thông tấn Nga đã dẫn lại những phát biểu của nhà lãnh đạo ngoại giao Nga ngày 25-4, đề cập đến nhiều vấn đề liên quan cuộc chiến tại Ukraina, đặc biệt tình hình đàm phán hiện bị đình trệ nhiều tuần lễ. “Ý định tốt cũng có giới hạn của nó. Nếu không có đi có lại thì điều đó không góp phần vào tiến trình đàm phán“, ông Lavrov nhấn mạnh. Nhưng ông khẳng định, Matxcơva sẽ tiếp tục đàm phán tìm kiếm hòa bình với Ukraina dù chính quyền Kiev hiện chỉ “giả bộ đàm phán. Chúng tôi vẫn đang tiếp tục đàm phán với đội ngũ đại diện của Zelensky và các cuộc tiếp xúc sẽ tiếp nối“, ông Lavrov thông tin.

Nhưng nhà ngoại giao kỳ cựu của Nga cũng nói thẳng về thái độ của Tổng thống Ukraina trong đàm phán với cách bình luận liên quan quá khứ nghề nghiệp của ông Zelensky là một diễn viên. “Nếu nhìn kỹ và nghe kỹ những gì anh ta (Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky) nói, quý vị sẽ thấy cả ngàn điều mâu thuẫn”, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói với Đài truyền hình quốc gia Nga.

Ngày 25-4, Bộ Ngoại giao Nga thông báo trục xuất 40 nhân viên ngoại giao Đức, gọi họ là những ‘người không được hoan nghênh’ (persona non grata), trong động thái đáp trả tương xứng ‘quyết định không thân thiện’ trước đó của Đức.

Theo Hãng tin AFP, trong thông báo ngày 25-4, Bộ Ngoại giao Nga cho biết, Bộ đã triệu đại sứ Đức tại Matxcơva và trao cho đại sứ Đức công hàm “tuyên bố không hoan nghênh 40 nhân viên của các cơ quan ngoại giao Đức tại Nga“. Bộ Ngoại giao Nga cho biết, họ đã “phản ứng mạnh mẽ với người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao của Đức tại Matxcơva, vì quyết định không thân thiện của Chính phủ Đức“. Phản ứng lại, Berlin cho biết, quyết định trục xuất 40 nhà ngoại giao Đức của Nga là “không chính đáng”.

Theo Hãng tin Reuters, tính đến nay đã có hơn 300 nhà ngoại giao Nga bị các nước châu Âu trục xuất kể từ khi Nga tấn công Ukraina hôm 24-2. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov từng cho rằng, làn sóng trục xuất các nhà ngoại giao gần đây của các nước phương Tây đang đe dọa đến việc duy trì các mối quan hệ ngoại giao giữa các nước này với Nga.

Theo AFP, các nước thành viên EU trục xuất các nhà ngoại giao và nhân viên sứ quán Nga với cáo buộc gián điệp, hay “các lý do an ninh quốc gia”. Trong một diễn biến liên quan, theo hãng tin RIA, Bộ Quốc phòng Nga cho biết, Matxcơva có thể tịch thu các tài sản tại Nga để đáp trả “các hành động không thân thiện” đối với nước này. Cũng trong ngày 25-4, theo Bộ Ngoại giao Nga, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov đã có cuộc gặp với John Sullivan, đại sứ Mỹ tại nước này để trao đổi về các vấn đề trong quan hệ song phương.

Ông Anatoly Antonov, Đại sứ Nga tại Mỹ, nói với Đài Rossiya 24 rằng, Mátxcơva đã cảnh báo Washington không nên gửi thêm vũ khí cho Ukraina. Đại sứ Nga đã gửi công hàm chính thức tới chính quyền Mỹ để bày tỏ quan ngại. “Chúng tôi yêu cầu chấm dứt hành vi này”, ông Antonov nói.

Hãng tin AFP dẫn lời ông Roman Starovoyt, tỉnh trưởng tỉnh Kursk (Nga) giáp biên giới với Ukraina, cho biết, lực lượng Nga đã bắn rơi hai máy bay không người lái của Ukraina trong đêm 24-4. “Không có thương vong, thương tích hay thiệt hại. Tình hình hoàn toàn trong tầm kiểm soát“, ông Starovoyt nói.

Theo hãng thông tấn TASS, ngày 25-4, chính quyền vùng Bryansk của Nga cho biết, đã xảy ra hỏa hoạn tại nhiều bồn chứa dầu ở một kho dầu ở Bryansk. Cơ quan Tình trạng Khẩn cấp ở Bryansk cho biết, họ nhận được báo cáo hỏa hoạn vào lúc 2h sáng, giờ Nga. Các đội cứu hỏa và cứu hộ đã được cử đến hiện trường. Hiện chưa có thông tin về thương vong cũng như nguyên nhân của vụ hỏa hoạn. Tuy nhiên, trước đây, Nga từng cáo buộc lực lượng Ukraina đã gây ra nhiều vụ tấn công vào khu vực này.

Theo Hãng tin Reuters, khi trả lời phỏng vấn Đài truyền hình nhà nước Nga Channel One ngày 25-4, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết, rủi ro của chiến tranh hạt nhân là “nghiêm trọng và có thật”. Theo Hãng tin Reuters, ông Lavrov khẳng định rủi ro này hiện nay là đáng xem xét nhưng quan điểm của Nga là không cho phép xảy ra cuộc chiến như vậy. Do đó, Nga muốn giảm các nguy cơ gây ra chiến tranh hạt nhân. Ông cũng cảnh báo, vũ khí được cung cấp cho Kiev, như tên lửa chống tăng vác vai Javelin, có thể rơi vào tay khủng bố.

Theo hãng thông tấn TASS, ngày 25-4, trả lời về khả năng tổ chức một cuộc gặp trực tiếp giữa các phái đoàn đàm phán hòa bình Nga và Ukraina, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrey Rudenko cho biết, các điều kiện vẫn chưa đủ để tổ chức. Theo ông Rudenko, một khi phía Ukraina đưa ra các bước đi có ý nghĩa để các cuộc đàm phán trực tiếp có thể tiến hành, thì khả năng đó sẽ được xem xét.

Chính quyền Kiev đã đe dọa rút khỏi các cuộc đàm phán hòa bình hoàn toàn, và thề sẽ “ngay lập tức” chiếm lại bất kỳ lãnh thổ nào dưới sự kiểm soát của Nga, với sự trợ giúp của vũ khí từ phương Tây. Lần cuối hai bên đàm phán trực tiếp là ngày 29-3 tại Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài ra, theo Hãng thông tấn Sputnik của Nga, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov xác nhận tình hình trên thực địa sẽ quyết định các thỏa thuận hòa bình với Kiev.

Ngày 25-4, Nhà Trắng cho biết, Mỹ nhiều khả năng sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế hơn nữa với Nga. Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki khẳng định: “Không ai an toàn trước các lệnh trừng phạt của chúng tôi“.

Theo Hãng thông tấn TASS, ngày 25-4, bộ trưởng công nghiệp và thương mại Nga cho biết, Nga đang quan tâm đến việc tăng các thỏa thuận bằng đồng tiền quốc gia với các nước thuộc khối BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi), SCO (Tổ chức hợp tác Thượng Hải) và EAEU (Liên minh kinh tế Á – Âu). Gộp lại, các khối này chiếm hơn 50% giá trị kinh tế toàn cầu. Năm ngoái, thương mại của Nga với các thành viên thuộc những khối này tăng đến 38%.

Ngày 26-4 (theo giờ Việt Nam), phóng viên Will Vernon của Đài BBC đăng tải trên Twitter cho biết, ông Vyacheslav Gladkov – thống đốc vùng Belgorod của Nga, địa phương giáp biên giới với Ukraina – khẳng định, một ngôi làng nữa (làng thứ 2) bị pháo kích và 2 người dân địa phương bị thương, nhiều nhà cửa bị phá hủy. Trước đó, cũng nguồn tin từ vị thống đốc này cho biết, có một ngôi làng bị pháo kích nhưng không có người bị thương.

Ngày 26-4 (theo giờ Việt Nam), Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã đăng Twitter kể về chuyến thăm Ukraina của mình cùng với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin. “Bộ trưởng quốc phòng và tôi bắt chuyến tàu đến Kiev từ Ba Lan. Chúng tôi đã thấy người dân trên đường phố và bằng chứng rõ ràng rằng (Ukraina) đã chiến thắng trận chiến ở Kiev. Nhưng chúng tôi biết rằng điều đó hoàn toàn trái ngược với các khu vực khác ở Ukraina, nơi quân đội Nga tiếp tục hiện diện“.

Ngày 25-4, Chính phủ Canada thông báo, Bộ trưởng Quốc phòng Anita Anand sẽ công tác đến Đức và Mỹ trong tuần này để thảo luận về hỗ trợ cho Ukraina.

Theo Hãng tin Reuters, Chính phủ Anh sẽ cung cấp thêm cho Ukraina 22 xe cấp cứu, 40 xe cứu hỏa cùng thiết bị, cung cấp hỗ trợ về y tế trị giá 382.000 USD, gồm thuốc men cho các y, bác sĩ.

Trong bản tin thường kỳ ngày 25-4 của Bộ Quốc phòng Anh, tình báo Anh nhận định, việc Nga tấn công Ukraina đã làm gián đoạn đáng kể hoạt động sản xuất nông nghiệp của Ukraina. “Thu hoạch ngũ cốc của Ukraina năm 2022 có thể thấp hơn khoảng 20% so với năm 2021 do diện tích gieo trồng giảm vì chiến sự“, bản tin viết. Tình báo quân đội Anh cho biết, nguồn cung ngũ cốc giảm từ Ukraina sẽ tạo ra áp lực lạm phát, làm tăng giá ngũ cốc toàn cầu.

Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki hôm 25/4 xác nhận, Warsaw đã gửi xe tăng đến Ukraina, song ông không cho biết thêm chi tiết. “Ba Lan đã chuyển giao xe tăng cho Ukraina, nhưng vì an toàn của chúng tôi và của người Ukraina, tôi không thể tiết lộ số lượng thiết bị được gửi đi vào lúc này“, ông Morawiecki nói trong một cuộc phỏng vấn với Polsat News. Ba Lan trở thành quốc gia NATO thứ ba trang bị xe tăng cho Ukraina, sau Cộng hòa Czech và Slovakia, RT đưa tin.

Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 25/4 ca ngợi tinh thần người dân Ukraina “khi từ chối lực lượng Nga” trước thông tin cho rằng, Moscow có ý định tổ chức trưng cầu dân ý ở Kherson. “Người dân (trong các thị trấn bị kiểm soát) đã thể hiện thái độ phản đối. Họ cho thấy Ukraina chắc chắn sẽ giành chiến thắng”, CNN dẫn lời Tổng thống Zelensky nói trong video đăng tải vào đêm 25/4.

Theo CNN, lực lượng Nga được cho là tổ chức trưng cầu dân ý ở Kherson vào ngày 27/4 tới, khi người dân được yêu cầu chấp thuận “độc lập” của “Cộng hòa Nhân dân Kherson”. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Andrei Rudenko cho biết, Moscow không rõ về thông tin chuẩn bị cho một cuộc trưng cầu dân ý ở Kherson. Lực lượng Nga đã kiểm soát thành phố cảng Kherson, nơi có khoảng 290.000 người, từ hôm 3/3, sau ba ngày bao vây. “Tôi chưa nghe thấy gì”, Interfax dẫn lời ông Rudenko khi phóng viên yêu cầu trả lời về các thông tin Nga đang chuẩn bị cho một cuộc trưng cầu dân ý tại Kherson.

Tổng thống Vladimir Putin hôm 25/4 cáo buộc phương Tây đang cố gắng hủy hoại Nga và thúc giục các công tố viên hàng đầu phải cứng rắn trước âm mưu gây chia rẽ nước này. Phát biểu trước các công tố viên hàng đầu của Nga, ông Putin cáo buộc phương Tây xúi giục Ukraina lên kế hoạch tấn công các nhà báo Nga. Tuy nhiên, phía Kyiv lên tiếng phủ nhận cáo buộc.

Ông Putin cho biết Tổng cục An ninh Liên bang Nga (FSB) hôm 25/4 ngăn chặn âm mưu sát hại nhà báo nổi tiếng Vladimir Solovyev của một “nhóm khủng bố”, theo Reuters. “Họ đã chuyển sang các hành vi khủng bố để chuẩn bị cho vụ sát hại những nhà báo của chúng ta“, ông Putin cho biết, ám chỉ phương Tây. Tuy nhiên, tổng thống Nga chưa đưa ra bằng chứng cho các tuyên bố của mình. Reuters vẫn chưa thể xác minh các cáo buộc này.

Khoảng 8.000 chiếc xe, bao gồm một số mẫu Lexus, Cadillac và Mercedes mới nhất, được vận chuyển từ châu Á đã cập cảng Zeebrugge (Bỉ) vào đầu tháng 4. Những chiếc xe này vốn sẽ được chuyển sang Nga, nhưng bị mắc kẹt tại đây vì lệnh cấm xuất khẩu phương tiện trị giá hơn 54.000 USD mà Liên minh châu Âu (EU) áp đặt với Moscow.

Đây là ví dụ điển hình về “sự lúng túng” của quan chức địa phương tại các cảng quan trọng ở châu Âu. Họ đang gặp khó khăn trong việc diễn giải và thực thi các biện pháp trừng phạt chống lại Nga. “Các phương tiện này bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm vận với hàng hóa xa xỉ. Nhưng ở đây cũng có hàng loạt loạt sản phẩm khác bị mắc kẹt do các biện pháp trừng phạt khác nhau”, Giám đốc cảng Zeebrugge, Marc Adrianens cho biết.

Nguồn tin chính phủ Thụy Điển cho biết, nước này và Phần Lan đã nhất trí sẽ nộp đơn gia nhập NATO trong khoảng thời gian từ ngày 16/5 đến ngày 22/5. Tờ Iltalehti (Phần Lan) ngày 25/4 cho biết, chính phủ Thụy Điển đã bày tỏ mong muốn cùng Phần Lan đệ đơn gia nhập NATO trong tuần 20, tức từ ngày 16/5 đến ngày 22/5. Cùng với đó, tờ Expressen (Thụy Điển) cũng xác nhận thông tin này.

Truyền thông hai nước cho biết, Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto sẽ đến Stockholm, Thụy Điển vào ngày 17/5 đến ngày 18/5. Sau đó, lãnh đạo hai nước sẽ chính thức công bố kế hoạch gia nhập liên minh này. Trước đó, Phần Lan đã bày tỏ nguyện vọng với chính phủ Thụy Điển rằng, hai nước sẽ cùng nhau nộp đơn gia nhập NATO, Expressen cho hay. Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin, trong cuộc họp báo chung ở Stockholm với người đồng cấp Thụy Điển Magdalena Andersson, ngày 13/4, nói rằng “phải chuẩn bị cho mọi hành động từ Nga“.

Tờ Hurriyet (Thổ Nhĩ Kỳ) dẫn lời Hulusi Akar, Bộ trưởng Quốc phòng nước này nói rằng, Ankara sẽ không ủng hộ kế hoạch triển khai lực lượng đặc biệt của NATO ở biển Đen. Hurriyet cho biết, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin năm 2021 đã đề xuất kế hoạch triển khai lực lượng đặc biệt ở biển Đen để kiềm chế Nga. Trong kế hoạch này, Thổ Nhĩ Kỳ, Romania và Bulgaria là những nhân tố quan trọng. “Chúng tôi đã nói với Romania và Bulgaria không hành động vội vàng”, ông Akar nói.

Ông cho biết, việc các đồng minh NATO ra vào biển Đen trong lúc này sẽ nhạy cảm, và đề nghị duy trì ổn định ở vùng biển này. “Hãy tôn trọng chủ quyền của Ukraina. Nhưng mặt khác, không nên gây hiểu lầm hoặc có hành động bị xem là khiêu khích. Bất kỳ hành động nào của một bên cũng có thể bị bên còn lại xem là khiêu khích“, ông Hurriyet nói. Theo Hurriyet, Bộ trưởng Akar đề nghị các bên không tiến vào biển Đen và biến nơi đây thành khu vực tranh chấp. “Chúng tôi nói điều này mà không cần phải viện dẫn Công ước Montreux”.

Oleksandr Kamyshin, Chủ tịch công ty đường sắt quốc doanh Ukrzaliznytsia, ngày 25/4 nói rằng, quân đội Nga đã tấn công vào 5 nhà ga tại miền Trung và miền Tây Ukraina. “Lực lượng Nga tiếp tục phá hủy hạ tầng đường sắt. Sáng nay (25/4), chỉ trong một giờ, 5 ga tàu ở miền Trung và miền Tây Ukraina đã bị tấn công“, ông Kamyshin cho biết trong tuyên bố. Ông nói, đã có thương vong, nhưng không đưa thêm chi tiết. 16 chuyến tàu chở hành khách đã bị hoãn lại.

Trước đó, ông Maksym Kozytskyy, người đứng đầu chính quyền quân sự tỉnh Lviv, cho biết, có một vụ nổ ở ga Krasne, Lviv lúc 8h30 ngày 25/4, được cho là do bị tập kích tên lửa. Cơ quan Tình trạng Khẩn cấp Ukraina đã đến hiện trường và dập tắt đám cháy, ông thông tin. Kozytskyy nói, không có thông tin về thương vong ở thời điểm hiện tại. Ông cho rằng, lực lượng Nga đã dùng máy bay ném bom chiến lược bắn tên lửa từ phía đông nam, ông nói thêm, Bộ Tư lệnh Phòng không của Không quân Ukraina đã đánh chặn một tên lửa.