Khi ngân hàng và công ty chứng khoán là “bà mụ” đỡ trái phiếu bất động sản

Từ năm 2008, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bắt đầu siết chặt tín dụng bất động sản (BĐS) khiến doanh nghiệp (DN) địa ốc đói vốn, rất nhiều đại gia sang nhượng dự án dang dở cho đại gia trùm hơn, vốn có từ nguồn rửa tiền, hay vốn từ nước lạ.

Để giúp DN có “kênh” vay khác, Chính phủ lần lượt ban hành, sửa đổi, bổ sung 4 nghị định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp: Nghị định 52/2006; Nghị định 53/2009; Nghị định 90/2011; Nghị định 163/2018. Có điều lạ là những DN sản xuất ra hàng hóa có giá trị gia tăng thì ít phát hành trái phiếu doanh nghiệp, mà toàn là đại gia ngân hàng và đại gia BĐS: Hai Chúa Chổm của nền kinh tế “Đông Lào”!

Do quy định khi cho vay BĐS, ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro, nên trái phiếu doanh nghiệp thành một kênh để các ngân hàng “lách” cho vay BĐS, vừa đáp ứng được yêu cầu không tập trung cho vay lĩnh vực rủi ro mà không phải trích lập dự phòng rủi ro, vừa “làm đẹp” bảng cân đối tài chính, biên lợi nhuận lại cao.

Đến năm 2021, NHNN thấy doanh nghiệp BĐS phát hành trái phiếu bừa bãi quá (có sự tiếp tay của ngân hàng và công ty chứng khoán) nên “siết cò” bằng Thông tư 16/2021 hạn chế NH mua trái phiếu DN (NH có tỷ lệ nợ xấu dưới 3% theo kỳ phân loại gần nhất theo quy định của NHNN về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động đối với TCTD trước thời điểm mua trái phiếu DN).

NHNN cũng cấm các ngân hàng TM mua trái phiếu DN trong 3 trường hợp: DN phát hành trái phiếu để cơ cấu nợ; DN phát hành trái phiếu để góp vốn mua cổ phần và DN phát hành trái phiếu để tăng vốn.

Thông tư 16/2021 khoá chốt an toàn như vây, nhưng các ngân hàng TM rất “ma đầu” đẩy “mối làm ăn” cho công ty chứng khoán do ngân hàng đó sở hữu.

Vì sao? Vì luật tréo cẳng ngỗng! Theo Luật Chứng khoán, tất cả các nhà đầu tư đều được mua trái phiếu DN phát hành ra công chúng. Nhưng với trái phiếu DN phát hành riêng lẻ (như 3 công ty con của Tân Hoàng Minh) thì chỉ có nhà đầu tư chuyên nghiệp mới được mua! Trong số các nhà đầu tư chuyên nghiệp lại có công ty chứng khoán của ngân hàng lập ra!

Ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 3% không được mua trái phiếu DN, nhưng công ty chứng khoán của ngân hàng đó mua thì OK Salem!

“Nói có sách”, theo số liệu năm 2021 của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) có thời điểm đến 60% lượng trái phiếu DN phát hành sơ cấp được các ngân hàng thương mại và công ty chứng khoán nắm giữ. Cụ thể, các ngân hàng thương mại đã mua vào 124.400 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 27,3% và các công ty chứng khoán mua 148.400 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 32,6%.

Hậu quả, ngân hàng và công ty chứng khoán làm “bà mụ” cho trái phiếu doanh nghiệp BĐS sẽ rất kinh hoàng cho nguồn vốn trong dân và chỉ để thiệt hại cho những người gửi tiết kiệm, chứ không phải cho các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp!