“Đạo cao một thước thì ma cao một trượng”

Trần Phi Tuấn

14-1-2022

Nếu năm 2020 các doanh nghiệp Việt Nam phát hành khối lượng trái phiếu trị giá 466.826 tỷ đồng, thì năm 2021, con số này là 560.757 tỷ đồng, bất chấp đại dịch tàn phá kinh tế, xã hội.

Những tưởng Nghị định 153/2020 cùng với Luật Chứng khoán 2020 có hiệu lực từ 1/1/2021 sẽ siết điều kiện các doanh nghiệp gọi vốn từ kênh này hơn, tuy nhiên, trong 942 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp năm 2021 có đến 883 đợt phát hành riêng lẻ. Phát hành trái phiếu riêng lẻ thì dễ dàng, doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm, tự quyết về lãi suất, kỳ hạn.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp bất động sản vẫn trong cuộc đua lãi suất, và phát hành trái phiếu không tài sản đảm bảo, không chứng quyền, không tín nhiệm, không chuyển đổi. Tài sản đảm bảo, nếu có thì là dự án hình thành trong tương lai, hay cổ phiếu doanh nghiệp mình, toàn những thứ có thể biến động không lường trước được.

Lãi suất vô địch thị trường là VsetGroup với 18,8% nếu nhà đầu tư mua trái phiếu mệnh giá 1 tỉ, nhận lãi cuối kỳ. Vset thuộc dạng phát hành chui, kiểu như anh Quýt còi bán lụi cổ phiếu, vừa vi phạm quảng cáo trên media, vừa không báo cáo UB Chứng khoán, nên bị phạt 600 triệu đồng.

Nhà đầu tư vẫn ở thế lựa chọn bất lợi trong môi trường thông tin bất đối xứng này, không biết tiền mình mua trái phiếu làm gì, giải ngân ra sao, có được sử dụng đúng mục đích hay không.

Mức phạt 600 triệu đồng cũng chẳng bõ bèn gì, doanh nghiệp cứ phân tích cost and benefit sẽ thấy việc bán giấy lấy được hàng trăm, hàng ngàn tỉ đồng dễ dàng mà phạt chưa đến một tỉ đồng, thì cứ thế mà phát hành giấy nợ thôi.

Phát hành trái phiếu doanh nghiệp là một kênh huy động vốn bên cạnh chứng khoán và vay ngân hàng, nhưng thị trường Việt Nam đang bị làm cho méo mó với bộ tam ngân hàng – công ty chứng khoán – doanh nghiệp bất động sản với sân sau sân trước, với lách quy định về room tín dụng cho vay bất động sản.

Các công ty đấu giá đất ở Thủ Thiêm cũng sẽ sử dụng kênh gọi vốn này. Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp bất động sản ở mức khoảng 12%, cũng là một kênh đầu tư hấp dẫn hơn tiền gửi và mua trái phiếu chính phủ. Công ty bất động sản phát hành và ngân hàng là nhà đầu tư mua vào. Lãi suất cao rủi ro lớn, cho dù cho đến nay chưa có bất kỳ vụ xù trả tiền, nhưng bóng ma trái bom nợ Evergrande Group ở Trung Quốc thì vẫn lởn vởn!

Hy vọng thông tư 16/2021 của Ngân hàng Nhà nước làm lành mạnh hơn thị trường. Còn Bộ Tài chính thì lại đang loay hoay sửa đổi thông tư 153/2020. Sửa xong sẽ còn sửa nữa vì đạo cao một thước thì ma cao một trượng mà!