16-4-2020
Năm 2020, ĐBSCL gặp hạn mặn, khoảng 0.7% diện tích lúa bị ảnh hưởng. Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, vụ Đông Xuân các địa phương cho xuống giống sớm nên đã hạn chế được tác động của hạn mặn, lại trúng mùa nên sản lượng cơ bản là tương đương cùng kỳ 2019.
Đùng một cái, các ý kiến đề xuất ngưng xuất gạo, lý do là hạn mặn bất thường, TQ tăng thu mua (đại đa số là nếp, tấm nếp), và vậy là để bảo đảm an ninh lương thực…
Lệnh cấm ban hành đã lập tức khiến giá lúa đổi chiều. Cầu bị cắt, cung tràn đầy thì giá lúa gạo giảm là một nhẽ tự nhiên. Giá lúa thu mua thấp hơn giá thị trường, nông dân thiếu động lực xuống giống vụ tới, chuỗi cung ứng đứt gẫy, lúa gạo đầy bến sông, kho bãi, bến cảng…
Người ta vẫn kêu gào cấm xuất khẩu vì an ninh lương thực. Rồi lộ ra đó chỉ như cái cớ. Nhiều doanh nghiệp nhà nước thuận lợi hơn trong thu gom lúa gạo, sau đó thay vì thực hiện hợp đồng giao gạo vào kho thóc quốc gia, đã âm thầm đăng ký xuất khẩu, khi Thái Lan đang lời to nhờ giá gạo thế giới lên cao chót vót.
Đau bồi thêm đau. Sau khi Thủ tướng cho xuất khẩu, các DN tự thân ăn nằm ở cảng để chờ đăng ký xuất, thì Tổng Cục Hải quan “mở cửa” lúc nửa đêm, sau 03 giờ đã đủ hạn mức 400.000 tấn được xuất. Giờ thì Thủ tướng đã yêu cầu Bộ Tài chính báo cáo, dư luận hoài nghi về nhóm lợi ích, bàn tay đen can thiệp phần mềm.
Chỉ tội hạt gạo một nắng hai sương giờ lăn lóc ở bờ sông, bến cảng, doanh nghiệp tự thân khóc ròng về phí kho bãi, trông coi, phạt hợp đồng… DN không có tiền, tiền đâu mua lúa gạo cho dân?
May thay, Tân Cảng Sài Gòn – Bộ Tư lệnh Hải quân đã vừa thông báo miễn phí lưu bãi, phí đổi tàu đối với container gạo (xem ảnh đính kèm). Cho thấy họ hiểu nỗi đau của người nông dân, người buôn gạo và chuỗi cung ứng tan hoang vì lệnh cấm, vì dấu hiệu bất minh trái khoáy ở các khâu lưu trữ, xuất nhập khẩu…
***
Câu chuyện an ninh lương thực vẫn còn rất dài. Nhưng trước khi tính tới sinh kế của hàng chục triệu con người, sự thịnh suy của một vùng châu thổ, hay quốc gia dân tộc, trước hết phải vạch mặt và phải tiêu diệt những thứ bất minh đang đục khoét kho thóc quốc gia, liếm mồ hôi trên lưng người nông dân đang ngơ ngác trước những chiêu trò dân túy dơ bẩn.
