15-6-2019
Sự việc “tàu cá” Trung Quốc đâm tàu cá Philippines ở bãi Cỏ Rong một lần nữa gióng lên hồi chuông về cách hành xử bạo ngược, bất chấp luật pháp quốc tế của loại tàu cá, tàu dân quân Trung Quốc, với sự yểm trợ của tàu hải cảnh, tàu hải quân ở khu vực Biển Đông.
Nhiều năm qua, tàu cá Việt Nam là đối tượng bị quấy phá nhiều nhất và nặng nề nhất bởi sự hành xử vô nhân đạo của Trung Quốc. Nhưng này thì các nước như Philippines mới thực sự thấm thía.
Sự đoàn kết dưới hình thức liên minh tuần duyên của các nước chung chí hướng ở Biển Đông là giải pháp khả thi để đối phó vấn nạn tàu cá, tàu dân binh, tàu hải cảnh Trung Quốc lúc này.
Thứ nhất, liên minh tuần duyên với các cuộc tuần tra chung ở Biển Đông giải quyết cán cân lực lượng so với Trung Quốc, nhằm ngăn chặn sự tàn phá môi trường, và âm mưu kiểm soát lãnh thổ bất chấp luật pháp quốc tế.
Ban đầu liên minh này có thể bao gồm các nước lớn có hoạt động nghề cá ở Biển Đông như Việt Nam, Malaysia, Philippines, Indonesia…, sau đó tiến tới mở rộng ra các nước chung chí hướng khác như Nhật, Mỹ, Úc…
Thứ hai, liên minh tuần duyên trên danh nghĩa không phải là một liên minh quân sự, tránh được sự nhạy cảm đối với việc liên minh, liên kết về quân sự, chẳng hạn chính sách ba không của Việt Nam. Tuy không phải là liên minh quân sự, nhưng đặt trường hợp Trung Quốc sử dụng tàu quân sự cản phá hoạt động tuần tra, chấp pháp chung thì tàu chiến các nước vẫn có thể can thiệp.
Tùy theo điều kiện, mỗi nước sẽ đóng góp số lượng tàu chấp pháp theo định kỳ vào lực lượng tuần tra chung.
Sự can dự sâu hơn của tuần duyên Mỹ ở Biển Đông thời gian qua là thuận lợi lớn cho sự hình thành liên minh tuần duyên.
Thứ ba, liên minh tuần duyên, với một sở chỉ huy tuần tra chung, và một khuôn khổ pháp lý mới có thể giúp giải quyết vấn đề cọ xát nổi cộm giữa các nước Đông Nam Á hiện nay là hoạt động đánh bắt trái phép ở vùng biển của nhau. Theo đó, mỗi khi phát hiện hoạt động đánh bắt trái phép của tàu cá nước nào thì sẽ chuyển giao cho tàu chấp pháp nước đó xử lý, giáo dục, chế tài…, hạn chế được tình trạng bắt bớ, đánh chìm tàu cá của nhau.
Để tránh những phản ứng thái quá của Trung Quốc, mục tiêu danh nghĩa ban đầu có thể là chống đánh bắt trái phép, bảo vệ môi trường, nguồn hải sản, cứu hộ, cứu nạn…, theo UNCLOS.
Tay đông vỗ nên kêu. Sự hình thành liên minh tuần duyên không phải là chuyện một sớm một chiều, và sẽ phải giải quyết rất nhiều vấn đề về pháp lý, ý chí chính trị… Nhưng đã đến lúc phải suy nghĩ nghiêm túc về ý tưởng này. Bởi đây dường như là phương cách hiệu quả duy nhất để đối phó nạn bạo ngược trên biển của Trung Quốc.
