18-3-2019
Tôi mất hơn một giờ để đọc các tin tức về dự án xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai, Hải Phòng. Cẩn thận hơn, tôi đọc những dòng tin mới đăng cách đây vài chục giờ. Đọc xong thì thấy hơi bị … kinh ngạc bởi 5 điểm sau:
1. Thông thường, những dự án tầm cỡ quốc gia, tầm cỡ thế kỷ này, những dự án mà thành bại của nó có thể gây thương tổn lợi ích Quốc gia, phải được trình ra Quốc hội, công luận, khi được chấp thuận rồi mới đến khâu hoàn thiện dự án, sau đó là đấu thầu.
Nếu đấu thầu công khai minh bạch thì đơn vị nào đó của Nhật, Đức hay Trung quốc, Pháp trúng, là chuyện bình thường. Còn hiện nay, mọi sự như “đóng đinh” vào cái địa chỉ “Trung quốc” rồi. Bộ GTVT hầu như đã ấn định cụ thể đến từng …con ốc vít, đền chính danh “Trung Quốc”, có vẻ không có lựa chọn nào khác!
Nếu trong vụ này, có những nhà thầu khác ở các nước khác bốc trúng, làm giảm chi tiêu đáng kể, không đội vốn, làm nhanh hơn thì ta đành từ bỏ cơ hội hay sao?
2. Hiện nay, Malaysia, Sri Lanka và nhiều nước khác đang gặp rất nhiều khó khăn do những dự án TQ thực hiện. Từ những ý tưởng được mô tả rất tốt đẹp, trở thành bẫy nợ lúc nào không biết.
Thậm chí như việc Chính phủ Malaysia đã phải hủy bỏ gói thầu đường sắt và bồi thường cho TQ thì việc lựa chọn, ấn định cho TQ có phải việc làm sáng suốt không?
3. Chi phí tư vấn không nhỏ. Chi phí thời gian, nhân lực, năng lực cho quá trình này không nhỏ. Nếu nay mai vì lý do gì đó (như Malaysia chẳng hạn) mà không làm nữa, thì có lãng phí không?
4. Bài học “đội vốn” gấp nhiều lần và dây dưa kéo dài đã có ở nhiều đại dự án của TQ thực hiện. Bộ GTVT có biết, có biện pháp gì tránh nó không? Nếu không tránh được thì sao?
5. TQ lập quốc năm 1949, 11 năm sau họ đã làm được đường sắt, đầu máy, toa xe Made in China. VN thống nhất năm 1975, bây giờ là 2019, thời gian dài gấp 4 lần thời gian phát triển của TQ.
Tạm tính từ năm 1990 đến nay là 28 năm của giai đoạn thật sự hòa bình, phát triển, sao vẫn chưa làm được đường sắt (chưa nói đến đầu máy, toa xe). Có thể thấy chính sách đầu tư, phát triển có vấn đề.
Đề nghị công luận tập trung hóa giải vấn đề Đường sắt Cao tốc Lào Cai, Hải Phòng theo hướng rõ ràng, danh chính ngôn thuận, trách nhiệm, đích đáng.
Đích tìm đến là cần ý kiến của Quốc hội về vấn đề trọng đại này. Còn nếu Quốc Hội trở thành Cuốc hội, chuẩn y khi mọi việc không thỏa đáng, ta tính tiếp. Bởi vậy, công luận rất cần những cây bút sắc sảo, nhiều trải nghiệm và kiên định tham kiến trong vụ này.
Bạn nào chưa biết nội dung Dự án, xem tại đây: https://news.zing.vn/nghien-cuu-lam-duong-sat-hai-phong-trung-quoc-toc-do-160-kmh-post926069.html
