18-2-2019
Tôi đi hết Việt Nam từ rất sớm. Cứ mỗi lần quay lại một nơi mình đã đến, thấy nó biến dạng nhanh hoặc chậm vì ô nhiễm, thấy đau lắm.
Tình hình ô nhiễm tại Việt Nam rất nghiêm trọng. Bằng kinh nghiệm của tôi việc không khống chế được các nguồn thải và xử lý chất thải tại nguồn đã khiến cho không khí, nước, đất bị ô nhiễm nghiêm trọng. Ô nhiễm sẽ dẫn tới việc hít thở, uống và ăn của người Việt không còn an toàn. Ung thư và nhiều bệnh không lây nhiễm khác đã và đang “phát triển tốt”.
“Thà thắp lên ngọn nến còn hơn ngồi nguyền rủa bóng tối”, tôi nghĩ vậy. Phải thay đổi, từ chính mình trước, để bảo vệ môi trường. Và tôi chọn viết về môi trường bởi tôi chỉ biết… viết.
Nhưng viết về môi trường “khô lắm”. Các số liệu và thuật ngữ khoa học có sắp xếp hay cách mấy cũng khó thu hút hơn những bài viết mềm mại, dịu dàng, hay da diết. Có bạn đọc nói họ unfriend tôi vì kiểu viết cứ như… chửi vào mặt dù họ vẫn vào Facebook tôi để đọc. Thế là lại mày mò để viết sao cho bác nông dân, chú xe ôm, cô công nhân hay bà bán xôi cũng đọc và hiểu về môi trường thật dễ.
Nhớ cái lần gửi đề án cho thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về một tờ báo khởi nghiệp trong đó có mô hình thông tin kiểu crowndfunding. Đó là cách để người dân được tham gia vào quá trình báo chí một cách trực tiếp hoặc gián tiếp để phản ánh chính các vấn đề ảnh hưởng tới nhân dân. Việt Nam chưa có báo chí tư nhân về mặt chính danh nên thôi thì làm crowndfunding về môi trường vậy.
Vì việc của cộng đồng phải để cộng đồng tham gia giải quyết!
Có nhiều chương trình như vậy trên thế giới xoay quanh việc làm sạch không khí, trồng và bảo vệ rừng, bảo vệ sự trong sạch của sông ngòi và biển cả, hạn chế sử dụng rác thải nhựa, tăng cường sử dụng những sản phẩm thân thiện với môi trường… (Xem ảnh)
Không hề khô khốc, những chương trình như vậy rất vui, đúng chất funding. Ví dụ vụ một cái mặt nạ chống độc lại nhìn vô cùng dễ thương, ví dụ các sản phẩm từ việc tái chế rác rất tiện dụng và nghộ nghĩnh, ví dụ không cần lời kêu gọi bảo vệ môi trường kiểu truyền thống mà là một bài dốc rất chất, rất sôi động,.v.v…
Tôi lập ra trang Safelife Việt Nam (xem link ở comment) để thực hiện công việc thông tin của mình. Nhưng chỉ thông tin thôi là chưa đủ, phải kết hợp với những nhà sản xuất tốt, những chương trình bảo vệ môi trường cụ thể. Đây là một foundation mang hình thức crowndfunding xoay quanh ba giá trị lõi trực tiếp đến môi trường: thông tin, sản phẩm và các hoạt động cụ thể để bảo vệ môi trường.
Ở Sài Gòn tôi đã có vài người đồng hành tin cậy. Tại nhiều tỉnh thành cũng có nhiều anh chị muốn chung tay, chung sức để làm cái gì đó cho môi trường. Bởi bảo vệ môi trường chính là bảo vệ chính sức khỏe của chúng ta và người thân, bảo vệ không chỉ môi trường sống xung quanh mỗi gia đình mà còn là hình ảnh của quốc gia trước bạn bè quốc tế.
Nhiều bạn comment hoặc inbox hỏi tôi rằng nên làm gì trước thực trạng môi trường ô nhiễm như hiện nay. Dễ mà! Trồng một cái cây mỗi tuần hay mỗi tháng, tự phân loại rác và đừng vứt rác bừa bãi, làm sạch không chỉ ngôi nhà mà còn là con đường, khu phố nơi mình sống, lên tiếng phản đối trước những kẻ xả thải và gây hại cho môi trường,.v.v…
Xin nhắc lại, việc của cộng đồng phải do cộng đồng tham gia giải quyết!
Tuần này này tôi sẽ cùng vài luật sư triển khai các vấn đề pháp lý để biến Safelife Việt Nam thành doanh nghiệp xã hội. Nó đủ minh bạch đến mức không cần một “kế toán ruột” như các doanh nghiệp khác mà chỉ cần dịch vụ kế toán để tiết kiệm chi phí. Những sản phẩm tốt và thân thiện với môi trường sẽ được quảng bá, hỗ trợ miễn phí. Các chương trình làm sạch môi trường cụ thể sẽ được thông báo, cập nhật thường xuyên.
Bạn là nhân viên văn phòng hay nhà kinh doanh, bạn là người đàn ông đang làm trụ cột kinh tế của gia đình hay là bà nội trợ chăm chỉ, bạn ở xứ biển hay trên vùng núi, bạn từng tham gia công tác xã hội hoặc đang có nhiệm vụ về… an ninh,.v.v.. thì chúng tôi cũng mời các bạn tham gia.
Làm clip hướng dẫn người dân lọc nước để có nước sạch dùng, tổ chức trồng rừng hay chăm sóc các loài động vật trong danh mục cần được bảo vệ, xem các nghiên cứu khoa học ứng dụng bảo vệ môi trường và kinh doanh chúng, phủ xanh những đồi trọc và dọn sạch rác ở bờ biển,… thực sự là những công việc thú vị đấy!
Những điều thú vị ấy sẽ được lần lượt thông báo cụ thể. Trước mắt là chương trình crowndfunding về khẩu trang cho trẻ em vùng ô nhiễm, tôi cần những đồng hành ở các tỉnh thành (mỗi tỉnh sẽ nhận 5-20 người, tùy đặc thù địa phương). Mỗi người sẽ là một “đại lý” và cũng là shipper để đưa các khẩu trang chống bụi PM2.5 đến người dùng một cách nhanh chóng và rẻ nhất về chi phí.
Vì là doanh nghiệp xã hội nên các “đại lý” cũng sẽ có chiết khấu, shipper sẽ nhận được phí giao hàng. Nói chính xác hơn là các tình nguyện viên sẽ có một mức kinh phí hoạt động hợp lý khi tham cowndfunding. Vì là doanh nghiệp xã hội nên lợi nhuận được dành để triển khai các chương trình cho trẻ em vùng ô nhiễm. Và chính các bạn là người không chỉ tham gia mà còn là người giám sát tính mình bạch của doanh nghiệp xã lẫn các crowndfunding.
Comment hay inbox hay gọi điện và cả gặp trực tiếp nếu bạn biết về tôi và muốn bảo vệ môi trường! Kể cả bạn đang điều hành doanh nghiệp xả thải cũng thế vì tôi sẽ cố gắng giới thiệu các giải pháp hợp lý cho bạn mà không cần đòi hỏi “hoa hồng”.
Bảo vệ môi trường là một xu thế tất yếu bởi những thứ cơ bản dưới “đáy Maslow” hiểu đơn giản chính là quyền được ít thở không khí sạch, quyền được dùng nước sạch và ăn thực phẩm sạch. Ai tước đoạt những quyền ấy chính là đi ngược các giá trị cơ bản của con người. Ai muốn hưởng chúng mà không làm gì thì là kẻ ảo tưởng và vô trách nhiệm.
Bảo vệ môi trường chính là bảo vệ cuộc sống và mỗi người cần tìm lại giá trị sống ấy sau nhiều năm thiếu quan tâm mà thôi!
P/s: Dũng gàn, nhân vật của tôi cắc cớ: “Bảo vệ môi trường chính là xử lý ô nhiễm tại nguồn, nhất là các nguồn thải lớn chứ giờ mới đeo khẩu trang hay đi trồng cây là muộn rồi nhé.” Theo tôi thì chưa muộn bởi nhóm lợi ích sẽ chẳng tự tốt bụng để trả lại môi trường sạch cho người dân. Đó là một quá trình dài và trong quá trình ấy chúng ta vẫn phải hít thở, ăn uống những thứ không an toàn thì không ổn.
