Bên kia lò bát quái

Có lẽ ngoài bóng đá, củi lửa đang là cơn vui ngắn hạn cuốn cảm xúc của người Việt, đặc biệt nó hay xảy ra vào cuối tuần. Vì sao ngắn hạn? Vì như đã nói nhiều lần, nếu đốt lò mà không đi đôi với cải cách thể chế, thì không có gì bền vững cả.

Đã từ lâu, cá nhân tôi không còn hứng thú với các tin tức bắt bớ, dù rất ủng hộ. Ngửa hẳn ván bài ra, các thanh củi tiếp theo ở SG có thể là anh 6, anh 2. Cánh triều cũ, ông Thăng ông Hà đã gãy. Nếu làm một trận rúng động càn khôn nữa thì có lẽ, đến Kiên Giang là hết hành trình.

Rồi thì sao nữa? Cái được lớn nhất là sự hồ hởi của nhân dân. Chính thể có tận dụng được năng lượng đó để cải cách thể chế hay không?

Nói sòng phẳng, cuộc đốt lò mới chỉ mang lại cảm xúc tích cực chứ thiệt hại vẫn không cứu chuộc được. Đốt tiền cỡ Trịnh Xuân Thanh, khắc phục có 4 tỷ đồng. Ông Thăng 630 tỷ phải bồi thường nhưng không có tài sản kê biên. Dân chơi Vũ Nhôm nộp lại 203 tỷ. Nhưng so với tài sản mà anh ta tẩu tán, cũng chỉ hạt cát giữa đại dương.

Trăm nghìn tỷ tại các đại dự án vẫn còn đó, khoanh lại để giải quyết. EVN, TKV, Vinashin… toàn vốn ngân sách và chia đầu dân chịu.

Trong quan sát của cá nhân, tôi thấy một sự tiến bộ trong cuộc đốt lò. Đó là ý chí mạnh mẽ, bắt buộc thoái vốn nhà nước để vừa ngăn thất thoát vốn và tư bản thân hữu “ăn đất”. Bộ Công thương, địa hạt siêu lợi ích nhóm ở triều cũ, đang làm cực tốt.

Chỉ thế thôi là không đủ. Nếu không nhận ra thể chế đang tạo ưu thế cho quan chức làm bừa. TBT Nguyễn Phú Trọng nói tham nhũng vặt như ghẻ ruồi. Nhưng rất khó trị ghẻ ruồi, nếu chỉ dựa vào uy lực củi lửa. Chỉ cần ngồi ghế chủ tịch phường, bí thư phường đã sấp tay là mưa, ngửa tay là nắng, thì rất khó tránh cám dỗ.

Kiếm chục tỷ, trăm tỷ, nghìn tỷ chỉ ở tù mà người thân được sung sướng. Họ sẵn sàng nhắm mắt làm bừa ngay.

Mặt trái nữa của củi lửa, là quan chức hành chính đang sợ hãi. Không dám làm vì sợ sai. Chủ tịch Nguyễn Thành Phong than kiểm tra thanh tra làm nhụt chí là có thật. Nhưng nó cũng chỉ thể hiện sự hèn nhát của ông. Làm không làm, chỉ than.

Tôi là tay phóng viên phụ trách địa ốc nhỏ bé. Non 5 tháng nay không có dự án mới, thành phố không dám ký. Các dự án đã bán cho dân trên nền đất có sai phạm thì bị “treo” đó. Dân mua nhà là bên thứ 3 ngay tình được pháp luật bảo hộ nhưng cũng run rẩy, xung đột với chủ đầu tư bắt đầu xuất hiện. Thủ Thiêm còn nguyên trạng đó, chắc chờ ý trung ương…

Quan chức đang sợ, nghĩa là xã hội sẽ chậm lại. Đặc biệt là xã hội nặng hành chính và ý chí chính trị. Làm gì cũng ngó ý TBT thì vạn ức việc trong một quốc gia dồn vào ông hết, tắc nghẽn.

Với cương vị TBT, cuộc đốt lò đã khiến ông lao lực. Cương vị Chủ tịch nước đã khiến ông mệt nhoài. Như một liều thuốc trị bệnh có tác dụng phụ, cuộc đốt lò không chỉ làm TBT lao tâm khổ tứ và xã hội cũng chậm theo.

Phải có ai đó thẳng ngay nói với TBT điều đó. Không ai sống bằng quá khứ cả. Nên một quốc gia càng phải dọn dẹp nhanh gọn quá khứ để tiến về phía trước. Mải mê với củi lửa mà không gieo mầm cải cách thể chế, cũng chỉ là đuổi bắt một cơn vui ngắn hạn mà thôi!